SKKN Vận dụng phương pháp phân vai để nâng cao hứng thú học môn Đạo Đức lớp 5 (W+PPT)

I. THÔNG TIN CHUNG VỀ BIỆN PHÁP

1. Tên biện pháp: Vận dụng phương pháp phân vai để nâng cao hứng thú học môn Đạo Đức lớp 5
2. Lĩnh vực áp dụng biện pháp: Môn Đạo Đức
3. Phạm vi áp dụng biện pháp: Lớp 5… Trường Tiểu học…
4. Thời gian áp dụng biện pháp: 2022 – 2023
5. Tác giả:…

II. MÔ TẢ BIỆN PHÁP

1. Tình trạng giải pháp đã biết

Ở bậc tiểu học, học sinh được ví như tờ giấy trắng, ta vẽ lên tờ giấy đó. những gì thì các em sẽ có bức tranh đó. Chính vì vậy việc hình thành nhân cách

cho các em là rất quan trọng. Do vậy Đạo đức là môn học hết sức cần thiết đổi với lứa tuổi học sinh tiểu học. Vì đạo đức là “Cái gốc” của con người. Môn đạo đức góp phần làm cho học sinh thành con người có nhân cách phát triển toàn diện như: Hình thành và rèn luyện nề nếp ngày tuổi còn nhỏ, phong cách và tác phong làm việc khoa học, giáo dục những đức tính tốt, nhằm xây dựng ý thức đạo đức. 

Trong quá trình giảng dạy môn Đạo Đức lớp 5, tôi nhận thấy hình thức giảng dạy chủ yếu theo phương pháp hỏi đáp, quan sát và trình bày nên học sinh lĩnh hội những chuẩn mực hành vi đạo đức chủ yếu là lý thuyết. Chính vì thể không lôi kéo được sự hứng thú học tập ở học sinh. Do vậy học sinh vận dụng những hành vi đạo đức đó vào thực tế còn hạn chế. Điều đó thể hiện rõ trong giao tiếp, ứng xử hàng ngày của học sinh với bạn bè và thầy cô: một số học sinh vẫn chưa có hành vi đạo đức chuẩn mực như quên chào hỏi, hay nói trống không với người lớn, chưa biết bảo vệ của công, chưa biết làm những việc phù hợp với khả năng để thể hiện lòng yêu quê hương đất nước.

Trước thực trạng đó, tôi đã băn khoăn, trăn trở và suy nghĩ cân phối kết hợp với đồng nghiệp của nhà trường tìm ra giải pháp làm thế nào để đổi mới được phương pháp dạy đạo đức để mỗi tiết dạy đạo đức là tiết học mong chờ của các em học sinh. Có như vậy thì việc giáo dục đạo đức cho học sinh mới đạt hiệu quả cao. Tôi đã nghiên cứu, tham khảo nhiều phương pháp và tôi nhận thấy phương pháp phân vai là một cách tiếp cận giáo dục hiệu quả để giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp, tư duy logic và nhận thức về các giá trị đạo đức. Ứng dụng phương pháp phân vai trong môn Đạo đức lớp 5 sẽ giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp. Các em được tập trung vào việc thực hiện các vai diễn khác nhau, từ đó rèn luyện khả năng giao tiếp của mình. Bên cạnh đó phương pháp này giúp học sinh tăng cường tư duy, giải quyết vấn đề một cách logic, từ đó cải thiện tư duy logic của mình. Ngoài ra, trong quá trình tham gia phân vai, học sinh sẽ được tìm hiểu và trải nghiệm các giá trị đạo đức như trung thực, tôn trọng, tự tôn, đoàn kết… Từ đó, các em có thể hiểu rõ hơn về ý nghĩa của các giá trị này và áp dụng vào cuộc sống hàng ngày của mình. Đồng thời, phương pháp này sẽ tạo ra một không khí học tập vui nhộn và sáng tạo, giúp học sinh nhanh chóng tiếp thu kiến thức và phát triển kỹ năng.

Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, tôi lựa chọn nghiên cứu và đề xuất biện pháp: “Vận dụng phương pháp phân vai để nâng cao hứng thú học môn Đạo Đức lớp 5”.

2. Nội dung biện pháp

Dạy đạo đức cho học sinh với phương pháp thuyết trình, giảng giải thì tiết học sẽ trở nên khô khan và nhàm chán. Chính vì vậy đòi hỏi giáo viên phải thay đổi phương pháp giảng dạy. Học sinh tiểu học thường thích những điều mới lạ nên việc đưa hoạt động đóng tiểu phẩm vào dạy học sẽ giúp học sinh dễ bắt bài hơn. Học sinh đóng tiểu phẩm, sắm vai xử lí tình huống làm cho tiết học trở nên sôi nổi, thu hút sự tập trung của trẻ. Đóng tiểu phẩm học sinh được rèn luyện thực hành những kĩ năng ứng xử và bày tỏ thái độ trong môi trường an toàn trước khi thực hành trong thực tiễn. Đồng thời gây hứng thú và chú ý cho học sinh, phát huy óc sáng tạo của học sinh, khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của học sinh theo chuẩn mực hành vi đạo đức và chính trị – xã hội, có thể thấy ngay tác động và hiệu quả lời nói hoặc việc làm của các vai diễn..

Để đóng tiểu phẩm đạt hiệu quả cao trong tiết dạy cần có những yêu cầu sau: 

+ Chuẩn bị nội dung tiểu phẩm phải phù hợp với nội dung bài học (tiểu phẩm có sẵn, tiểu phẩm mở rộng từ tiểu phẩm trong sách giáo khoa, tiểu phẩm tự xây dựng).

+ Tình huống không nên quá dài và phức tạp, vượt quá thời gian cho phép.

+ Tình huống phải có nhiều cách giải quyết.

+ Tình huống cần để mở để học sinh tự tìm cách giải quyết, cách ứng xử phù

hợp; không cho trước “kịch bản”, lời thoại đề học sinh diễn một cách tự nhiên.

+ Mỗi tình huống có thể phân công một hoặc nhiều nhóm cùng đóng vai.

+ Phải dành thời gian phù hợp cho học sinh thảo luận xây dựng kịch bản và chuẩn bị đóng vai.

+ Cần quy định rõ thời gian thảo luận và đồng vai của các nhóm.

+Trong khi học sinh thảo luận và chuẩn bị đồng vai, GV nên đi đến từng nhóm lắng nghe và gợi ý, giúp đỡ học sinh khi cần thiết.

+ Các vai diễn nên để học sinh xung phong hoặc tự phân công nhau đảm nhận.

+ Nên khích lệ cả những học sinh nhút nhát cùng tham gia có hoá trang và đạo cụ đơn giản phù hợp, chu đáo theo nội dung tăng tính hấp dẫn của tiểu phẩm và làm cho tiểu phẩm thêm sinh

Trong một tiết dạy Đạo đức, sau khi học sinh đã biết được các hành vi đạo đức cần giáo dục trong bãi qua nội dung truyện kể thì học sinh sẽ được khắc sâu các hành vi đó qua việc xử lí tình huống. Để giúp học sinh xử lí tốt các tình huống trong bài, trước hết giáo viên phải đọc và hiểu kĩ nội dung tình huống để gợi ý và hướng cho học sinh đưa ra cách giải quyết phù hợp nhất.

Ví dụ: Dạy bài: Có trách nhiệm về việc làm của mình – trang 6 SGK Đạo Đức 5 

Giáo viên sẽ tổ chức cho học sinh xử lý tình huống: Lớp đi cắm trại, em nhận đem túi thuốc cứu thương. Nhưng chẳng may bị đau chân, em không đi được. Giáo viên chia nhóm, giao việc (Học sinh trong lớp đều cũng thực hiện theo từng nhóm). Giáo viên yêu cầu các nhóm đọc và thuộc nội dung tình huống, sau đó thảo luận và sắm vai đối thoại. Đại điện một số nhóm lên sắm vai xử lí tình huống. Bản thân học sinh được đồng vai là một một bạn học sinh nhận đem túi thuốc cứu thương trong buổi đi cắm trại nhưng vì bị đau chân không đi được, học sinh sẽ nâng cao được ý thức trách nhiệm của mình đối với công việc chung của lớp.

Ví dụ: Dạy bài: Em yêu quê hương – trang 28 SGK Đạo Đức 5

Để xử lí được tình huống (a) ở bài tập 3, trang 30 (Tình huống đã cho trong sách giáo khoa): Thôn của Tuần đang lập tủ sách dùng chung. Tuấn băn khoăn không biết nên làm gì để góp phần xây dựng tủ sách… Các em có thể gợi ý giúp Tuần nên làm những việc gì? Đối với tình huống này giáo viên gợi ý học sinh nên xử lý tình huống bằng cách sắm vai. Ngoài vào vai Tuấn và bạn của Tuần, học sinh có thể thêm một vai nữa đó là bác trưởng phổ (hoặc trưởng thôn) để lời đối thoại giữa các nhân vật thêm phong phú.

Từ nội dung của tình huống (a) trong sách giáo khoa, giáo viên phát triển thêm tình huống (3) như sau: (Trong tình huống có ba nhân vật đó là Tuần, bạn Tuấn và bác trưởng phố)

“Tình huống sau khi mở rộng:

Cảnh 1: Trưởng thôn đi vận động lập tủ sách dùng chung

Trưởng thôn đeo 2 túi đựng sách, một túi có kèm thêm cải điều cây, đi vào nhà bạn Tuấn

Trưởng thôn: Tuấn ơi, Tuấn.

Tuấn: Cháu chào bác trưởng thôn ạ.

Trưởng thôn: A này, bố mẹ cháu đi vắng cả ả?.

Tuấn: Vâng ạ.

Trưởng thôn: Thôn ta đang lập tủ sách dùng chung, bác đến để vận động cháu và gia đình tham gia.

Tuần: Cháu cũng đã được biết. Thể bác ơi, mỗi nhà ủng hộ mấy quyền hả bác?

Trưởng thôn: Cái này tùy điều kiện từng gia đình cháu nhé.

Tuần: Vâng, bác cứ về đi ạ. Để bố mẹ cháu về cháu sẽ nói chuyện với bố mẹ và ủng hộ sau bác nhé.

Trưởng thôn: Thế cũng được. Thôi bác về nhé.

Tuấn: Dạ, bác về ạ.

(Cảnh 2: Tuần lại chỗ giá sách và đếm các cuốn sách: 1, 2, 3, 4, 5, cuốn ôm vào lòng, miệng lắm bẩm: “Sách ơi, tao yêu tất cả. hô mày, đưa chúng mày đi tao tiếc lắm”. Bây giờ biết làm sao đây? (Vò đầu bứt tai). Cùng lúc đồ bạn Tuấn bước vào