SKKN Xây dựng kế hoạch giáo dục và thiết kế một số bài giảng GDTC lớp 10 THPT trong bối cảnh hiện nay, hướng tới tiếp cận chương trình GDPT 2018

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 

I. Lý do chọn đề tài 

Nhằm hướng đến hiệu quả tốt nhất của mục tiêu, yêu cầu cần đạt về phẩm chất năng lực được quy định trong chương trình môn học, thì vai trò của người giáo viên trong việc xây dựng kế hoạch môn học và thiết kế bài giảng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với quá trình thực hiện nhiệm vụ năm học. Chiến lược phát triển giáo dục tại văn kiện đại hội XIII của Đảng xác định “…đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt”; nhằm cụ thể hóa và đưa tinh thần CV 5512 ngày 18/12/2020 của Bộ GD&ĐT vào thực tiễn của bộ môn GDTC, góp phần giáo dục các phẩm chất, năng lực theo mục tiêu chương trình mới 2018. 

Trong 3 năm gần đây, đại dịch Covid – 19 hoành hành khắp thế giới, lũ lụt thiên tai xãy ra thường xuyên. Việc xây dựng kế hoạch môn học, thiết kế bài giảng của các cấp quản lý, đội ngũ giáo viên nói chung, GDTC nói riêng đã được Bộ Giáo Dục & Đào Tạo, Sở GD – ĐT tỉnh nhà tập trung chỉ đạo một cách đồng bộ với phương châm “Từ tạm ngừng đến trường, rồi ngừng đến trường cục bộ nhưng không ngừng việc dạy, việc học”, Phong trào “Nghệ An học tập suốt đời…và đã đạt đến hiệu quả tối ưu nhất. Đây là giải pháp thay thế hữu hiệu, dần đi vào tiềm thức của mỗi giáo viên và mỗi học sinh. Mặc dầu việc xây dựng kế hoạch môn học và thiết kế bài giảng trong bối cảnh hiện nay của GDTC đã có nhiều sự đầu tư, nghiên cứu, thế nhưng còn để lại nhiều hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu nằm ở khâu đa phần giáo viên chưa nắm bắt đầy đủ và kịp thời các hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ môn học nên dẫn đến cứng nhắc về nội dung, chưa có tính mở, kỹ năng CNTT của giáo viên còn chưa thuần thục. Phần lớn các giáo viên còn có tư tưởng tự bằng lòng với bản thân, không có sự phấn đấu dẫn đến nhận thức và thái độ về xây dựng kế hoạch môn học, thiết kế bài giảng chưa đạt đến nhiều hiệu quả. 

Huyện Diễn Châu và Quỳnh Lưu là 2 địa bàn có quy mô dân số đông và diện tích rộng, có đến 10 trường THPT công lập, 4 trường ngoài công lập, có đến 65 giáo viên GDTC thuộc khối THPT; xét về tính nguồn gốc lịch sử trước đây thuộc 1 tổng, có nhiều điểm tương đồng, là huyện đồng bằng có đóng góp lớn về thành tích ở mọi phương diện cho giáo dục. Hội khỏe phù đổng là đối thủ của nhau nhưng đó cũng chính là cơ hội để GV chia sẻ những kinh nghiệm giảng dạy, huấn luyện đội tuyển cũng như kinh nghiệm thiết kế bài giảng ở mọi điều kiện khó khăn do ngoại cảnh tác động. 

Vậy vấn đề đặt ra là làm thế nào để xây dựng kế hoạch và thiết kế một số bài giảng GDTC vừa phù hợp với bối cảnh xã hội, vừa đạt đến hiệu quả tốt nhất về mục tiêu giáo dục nói chung và GDTC nói riêng. 

Để giải quyết vấn đề trên, bằng sự chung sức hoạch định từ nhiều năm nay giữa GV các huyện với nhau, đặc biệt từ mối quan hệ khăng khít trong trao đổi chuyên môn giữa nhóm giáo viên GDTC trường THPT Quỳnh lưu 4 và trường THPT Diễn Châu 5, chúng tôi đã chọn đề tài: “Xây dựng kế hoạch giáo dục và thiết kế một số bài giảng GDTC lớp 10 THPT trong bối cảnh hiện nay, hướng tới tiếp cận chương trình GDPT 2018 tại Nghệ An” với mong muốn đưa ra một giải pháp nhỏ trong việc xây dựng kế hoạch dạy học và thiết kế bài giảng GDTC góp phần nâng cao chất lượng, hướng tới  mục tiêu, yêu cầu cần đạt về phẩm chất năng lực được quy định trong chương trình môn học GDTC và hoạt động giáo dục. 

II. Mục đích nghiên cứu 

• Nghiên cứu góp phần một số giải pháp nhỏ trong việc xây dựng kế hoạch và thiết kế bài giảng GDTC lớp 10 đáp ứng với mọi tình huống trong bối cảnh hiện nay và hướng đến mục tiêu chương trình 2018. 
• Nghiên cứu, thiết kế một số bài giảng trực tiếp, trực tuyến GDTC lớp 10 theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. 
• Góp phần nâng cao trình độ chuyên môn GDTC và kỹ năng CNTT cho giáo viên chuẩn bị tiếp cận chương trình GDPT mới; là cơ sở khoa học để bổ sung vào kho dữ liệu, học liệu môn học; cùng chia sẻ học liệu này đến đồng nghiệp. 

III. Đối tượng nghiên cứu 

 Đề tài tập trung nghiên cứu và đưa ra một số giải pháp xây dựng kế hoạch môn học và thiết kế bài giảng GDTC lớp 10 THPT. 

IV. Nhiệm vụ nghiên cứu 

• Trình bày cơ sở lí luận và phân tích thực trạng của việc xây dựng kế hoạch môn học và thiết kế bài giảng GDTC lớp 10 THPT tại Nghệ An hiện nay. 
• Trình bày các giải pháp xây dựng kế hoạch môn học và thiết kế bài giảng GDTC lớp 10 THPT trong bối cảnh hiện nay; tính hiệu quả của các giải pháp. 
• Thực nghiệm đổi mới và so sánh việc xây dựng kế hoạch môn học và thiết kế bài giảng GDTC lớp 10 THPT của chúng tôi và thực tại của đa số các giáo viên. 

V. Phương pháp nghiên cứu 

• Nghiên cứu các yêu cầu dạy học hiện nay và các văn bản quy định hiện hành; chương trình etep, CV Số: 4612/BGDĐT V/v HD thực hiện CT GDPT theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm học 2017 – 2018; CV số: 5512/BGDĐT – GDTrH ngày 18/12/2020 với cấu trúc kế hoạch bài dạy trong công văn 5555, Thông tư số: 32/2020/TT – BGDĐT ngày 15/6/2020 của GD&ĐT. 
• Thông qua nghiên cứu và áp dụng trong quá trình giảng dạy môn GDTC 10, tại trường THPT; tham khảo một số tài liệu liên quan; trao đổi tiếp thu ý kiến của các đồng nghiệp để làm cơ sở cho việc nghiên cứu đề tài.  – Nghiên cứu, vận dụng các nguồn học liệu từ Internet. 

PHẦN II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI 

Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn 

1.1. Cơ sở lý luận 

Việc xây dựng kế hoạch môn học và thiết kế bài giảng không thể tách rời các công văn, thông tư và hướng dẫn của cấp trên:  Thông tư số: 28 ngày 04 tháng 09 năm 2020 của Bộ GD&ĐT về việc đổi mới hình thức phương pháp dạy học “Dạy học có ứng dụng CNTT, ngành giáo dục hướng tới tối thiểu 15% số tiết học theo hình thức dạy học trực tiếp có ứng dụng CNTT”; công văn số: 5512/BGDĐT – GDTrH V/v xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường ngày 18 tháng 12 năm 2020; công văn số: 4040/BGDĐT – GDTrH V/v hướng dẫn thực hiện Chương trình GDPT cấp THCS, THPT ứng phó với dịch Covid – 19 năm học 2021 – 2022 ngày 16 tháng 09 năm 2021; hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học hằng năm của Sở GD – ĐT Nghệ An và cụ thể hóa việc thực hiện nhiệm vụ của trường THPT Quỳnh Lưu 4, trường THPT Diễn Châu 5. 

Chúng ta cũng biết rằng, kế hoạch môn học, hoạt động giáo dục là kế hoạch thực hiện chương trình môn học, hoạt động giáo dục ở mỗi khối lớp đảm bảo hiệu quả theo mục tiêu, yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực được quy định trong chương trình môn học, hoạt động giáo dục; phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, nhà trường và đối tượng học sinh. 

 Kế hoạch bài dạy do giáo viên thiết kế bao gồm các hoạt động của học sinh và giáo viên trong quá trình dạy học một tiết học/bài học/chủ đề nhằm giúp học sinh chiếm lĩnh được kiến thức và đạt được các năng lực, phẩm chất cần thiết. 

Về yêu cầu, nguyên tắc trong xây dựng kế hoạch môn học đảm bảo 4 yêu tố: 

 Thứ nhất, đảm bảo tính pháp lý tức là xây dựng kế hoạch môn học phải dựa trên các căn cứ pháp lý cụ thể như khung thực hiện chương trình môn học, công văn hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học của Sở GD&ĐT, công văn thực hiện nhiệm vụ năm học, kế hoạch của nhà trường; 

 Thứ hai, đảm bảo tính khả thi tức là xây dựng kế hoạch môn học phải dựa trên đặc điểm của tổ chuyên môn và của nhà trường, đặc điểm học sinh, tình hình đội ngũ, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, phòng học bộ môn, sân bãi tập luyện…. 

  Thứ ba, đảm bảo logic của mạch kiến thức, tính thống nhất trong và giữa các môn học, các chủ đề và hoạt động giáo dục.  

 Thứ tư, đảm bảo tính linh hoạt tức là xây dựng kế hoạch môn học phải luôn linh hoạt, không cứng nhắc để phù hợp với tình hình thực tế trong mọi bối cảnh, khi cần thiết có thể điều chỉnh được cả về nội dung lẫn thời gian thực hiện.