Tổ chức dạy học thông qua chơi giúp học sinh mở rộng vốn từ trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3 (CD)

Vốn từ vựng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển năng lực sử dụng ngôn ngữ cho học sinh tiểu học. Trong bối cảnh chương trình GDPT 2018 yêu cầu phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực người học, đề tài “Tổ chức dạy học thông qua chơi giúp học sinh mở rộng vốn từ trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3” được xây dựng nhằm mang đến phương pháp giảng dạy mới mẻ, tích cực và hấp dẫn. Đề tài được triển khai cho đối tượng học sinh lớp 3, giúp các em vừa học tập, vừa trải nghiệm, phát triển tư duy ngôn ngữ một cách tự nhiên và hiệu quả.

1. Lý do chọn đề tài

Thực tế cho thấy, nhiều học sinh lớp 3 gặp khó khăn trong việc sử dụng từ ngữ linh hoạt, vốn từ còn nghèo nàn và thiếu hứng thú trong giờ học Luyện từ và câu. Nguyên nhân chính đến từ việc phương pháp giảng dạy vẫn còn khô khan, ít gắn kết với trải nghiệm thực tiễn. Trong khi đó, trẻ ở lứa tuổi này rất yêu thích hoạt động chơi – học. Chính vì vậy, việc tổ chức dạy học thông qua trò chơi sẽ là hướng đi phù hợp để kích thích sự hứng thú, từ đó giúp học sinh mở rộng vốn từ một cách tự nhiên, chủ động.

2. Các biện pháp thực hiện

Biện pháp 1: Tổ chức trò chơi khởi động đầu tiết học giúp học sinh có thêm hứng thú, phát triển vốn từ

Mục tiêu chính của biện pháp này là tạo không khí vui tươi ngay từ đầu giờ học, giúp học sinh bước vào bài học một cách hứng khởi. Giáo viên thiết kế các trò chơi ngắn như “Đố vui tìm từ”, “Tiếp sức từ vựng” phù hợp với chủ đề tiết học. Điểm mới ở đây là trò chơi gắn với vốn từ cụ thể trong bài, có tính linh hoạt và tạo cơ hội cho nhiều học sinh tham gia, từ đó nâng cao khả năng phản xạ ngôn ngữ và mở rộng vốn từ một cách tự nhiên.

Biện pháp 2: Tổ chức trò chơi trong phần hình thành kiến thức để mở rộng vốn từ cho học sinh

Ở giai đoạn này, giáo viên sử dụng các trò chơi như “Ghép từ với nghĩa”, “Bắn pháo hoa từ vựng” để hỗ trợ việc tiếp thu khái niệm mới. Cách làm này giúp học sinh tiếp cận nội dung bài học qua trải nghiệm, ghi nhớ kiến thức sâu sắc hơn. Điểm sáng tạo nằm ở việc thay vì trình bày kiến thức thuần túy, học sinh được khám phá và chiếm lĩnh tri thức qua hoạt động tương tác.

Biện pháp 3: Tổ chức trò chơi để củng cố, ôn tập vốn từ cho học sinh

Sau khi học xong bài, giáo viên tổ chức các trò chơi như “Ô chữ từ vựng”, “Truy tìm kho báu ngôn ngữ” để học sinh ôn tập và hệ thống lại vốn từ. Các trò chơi được thiết kế theo nhóm hoặc cá nhân tùy theo điều kiện lớp học, góp phần tăng sự hứng thú, cải thiện trí nhớ và tạo điều kiện cho học sinh tự kiểm tra lại kiến thức của mình một cách nhẹ nhàng, tự nhiên.

Biện pháp 4: Tổ chức hoạt động vẽ tranh kết hợp với đặt câu giúp học sinh nâng cao khả năng sáng tạo

Biện pháp này hướng đến việc phát triển tư duy hình ảnh và năng lực sử dụng ngôn ngữ sáng tạo. Học sinh được vẽ tranh theo chủ đề (mùa hè, trường học, thiên nhiên…) rồi dùng các từ ngữ đã học để đặt câu mô tả. Phương pháp này không chỉ giúp mở rộng vốn từ mà còn kích thích trí tưởng tượng, khả năng cảm thụ ngôn ngữ phong phú.

Biện pháp 5: Tổ chức hoạt động khám phá vườn trường để mở rộng và tích luỹ vốn từ về thiên nhiên

Giáo viên tổ chức cho học sinh tham quan khuôn viên trường, quan sát cây cối, hoa lá, động vật, sau đó yêu cầu các em ghi lại từ ngữ mới khám phá được. Kết thúc hoạt động, học sinh thảo luận theo nhóm và sử dụng từ ngữ đó để viết câu hoặc đoạn văn ngắn. Đây là biện pháp học tập gắn liền với trải nghiệm, giúp học sinh mở rộng vốn từ thực tế và tăng cường kỹ năng diễn đạt.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Vận dụng linh hoạt các hình thức trò chơi gắn với từng giai đoạn của tiết học.

• Kết hợp giữa trò chơi và trải nghiệm thực tiễn để phát triển vốn từ.

• Tăng cường hoạt động tương tác, học tập nhóm nhằm phát triển ngôn ngữ qua giao tiếp.

• Lồng ghép mỹ thuật, quan sát, trải nghiệm vào quá trình học từ.

• Phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 3, dễ triển khai và nhân rộng.

4. Hiệu quả của đề tài

Sau thời gian áp dụng các biện pháp nêu trên, học sinh lớp 3 tại đơn vị được triển khai ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực. Các em mạnh dạn hơn trong sử dụng từ ngữ, vốn từ mở rộng rõ rệt và thể hiện rõ trong các bài nói, viết. Giáo viên nhận thấy không khí lớp học vui vẻ, học sinh chủ động và tích cực hơn. Phụ huynh cũng bày tỏ sự hài lòng khi thấy con em mình yêu thích môn Tiếng Việt và có tiến bộ rõ rệt. Nhà trường đánh giá cao tính hiệu quả và đề xuất nhân rộng sang các khối lớp khác.

Việc “Tổ chức dạy học thông qua chơi giúp học sinh mở rộng vốn từ trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3” là một hướng đi phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Đề tài không chỉ mang lại hiệu quả trong giảng dạy mà còn góp phần hình thành năng lực học tập chủ động cho học sinh. Để tìm hiểu thêm chi tiết và áp dụng đầy đủ các biện pháp nêu trên, quý thầy cô có thể xem toàn văn tài liệu tại: Tổ chức dạy học thông qua chơi giúp học sinh mở rộng vốn từ trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3 (CD)