Vận dụng phương pháp học thông qua chơi nhằm nâng cao hứng thú và phát triển năng lực học sinh trong môn THXH lớp 2 (đủ 3 bộ sách)

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc tạo động lực học tập và phát triển năng lực toàn diện cho học sinh là mục tiêu cốt lõi của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Đặc biệt, ở bậc tiểu học, các phương pháp dạy học cần gần gũi, linh hoạt, phù hợp tâm lý lứa tuổi. Xuất phát từ thực tế đó, tôi thực hiện đề tài: “Vận dụng phương pháp học thông qua chơi nhằm nâng cao hứng thú và phát triển năng lực học sinh trong môn Tự nhiên – Xã hội lớp 2”. Đề tài này tập trung vào đối tượng học sinh lớp 2, hướng đến việc đổi mới hình thức dạy học qua trò chơi nhằm giúp các em học tập tích cực, rèn luyện kỹ năng, đồng thời đạt hiệu quả giáo dục toàn diện.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Nhiều học sinh lớp 2 thường tỏ ra thiếu tập trung, ngại học các môn lý thuyết như Tự nhiên – Xã hội do phương pháp truyền thống thiên về đọc – chép, ít tương tác. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng tiếp thu và khả năng ứng dụng kiến thức của học sinh. Trong khi đó, phương pháp “học thông qua chơi” lại có ưu thế nổi bật trong việc tạo không khí vui vẻ, kích thích tinh thần tự học và rèn luyện kỹ năng sống. Do vậy, tôi chọn nghiên cứu và áp dụng đề tài này nhằm đổi mới cách dạy học môn TNXH, giúp học sinh vừa học tốt, vừa hứng thú và chủ động hơn trong học tập.

2. Các biện pháp triển khai

Biện pháp 1: Tổ chức trò chơi trong phần khởi động để nâng cao hứng thú học tập cho học sinh

Giáo viên thiết kế các trò chơi đơn giản, vui nhộn liên quan đến nội dung bài học để mở đầu tiết học. Các trò chơi như “Đúng – sai nhanh”, “Đoán từ khóa”… không chỉ tạo tâm thế thoải mái, mà còn giúp học sinh kết nối với bài học một cách tự nhiên và tích cực hơn.

Biện pháp 2: Đa dạng các trò chơi tập thể khi hướng dẫn học sinh khai thác nội dung bài học để phát triển năng lực hợp tác, sáng tạo

Trong quá trình dạy học, giáo viên vận dụng các trò chơi đồng đội như “Giải mã bức tranh”, “Góc sáng tạo nhóm”, giúp học sinh rèn kỹ năng làm việc nhóm, thể hiện ý tưởng, trình bày nội dung bài học một cách sinh động và sáng tạo.

Biện pháp 3: Ứng dụng trò chơi trong phần củng cố, ôn tập kiến thức, phát huy năng lực tư duy cho học sinh

Ở cuối mỗi tiết học, giáo viên tổ chức trò chơi như “Ô chữ bí mật”, “Ai nhanh ai đúng” để hệ thống lại kiến thức. Các em được rèn luyện tư duy logic, ghi nhớ sâu và tự kiểm tra mức độ hiểu bài của mình trong không khí học tập sôi nổi.

Biện pháp 4: Tổ chức phương pháp học thông qua chơi với hoạt động trải nghiệm ngoài trời

Giáo viên tổ chức các trò chơi khám phá thiên nhiên, hoạt động môi trường xung quanh trường học, từ đó tích hợp nội dung bài học TNXH như “bảo vệ môi trường”, “các loài cây quen thuộc”… Hoạt động này giúp học sinh rèn luyện kỹ năng quan sát, tư duy thực tiễn và phản ứng linh hoạt.

Biện pháp 5: Vận dụng các phần mềm vui chơi học tập giúp đổi mới linh hoạt và đa dạng các hình thức trò chơi

Giáo viên sử dụng các phần mềm như Quizizz, Wordwall, ClassDojo… để tạo trò chơi học tập hấp dẫn. Các trò chơi công nghệ này giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách sinh động, đồng thời làm tăng sự hào hứng, phản xạ nhanh và khả năng tương tác công nghệ của học sinh.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Vận dụng linh hoạt phương pháp học thông qua chơi vào toàn bộ quá trình dạy học môn TNXH lớp 2.

• Đổi mới hình thức trò chơi từ truyền thống đến công nghệ, từ trong lớp đến ngoài trời.

• Kết hợp hiệu quả giữa mục tiêu phát triển năng lực và phát triển phẩm chất học sinh.

• Tạo môi trường học tập chủ động, tích cực và hứng thú cho mọi đối tượng học sinh.

• Dễ áp dụng và có khả năng mở rộng ra các môn học khác trong chương trình tiểu học.

4. Hiệu quả của đề tài

Qua quá trình triển khai, học sinh lớp 2 tham gia học TNXH với tinh thần hăng hái, tự tin và yêu thích môn học hơn. Các em hiểu bài nhanh, ghi nhớ tốt, mạnh dạn chia sẻ và hợp tác tốt trong các hoạt động nhóm. Giáo viên dễ dàng kiểm soát tiến trình học và tạo không khí lớp học tích cực. Phụ huynh nhận thấy rõ sự thay đổi tích cực của con em trong việc học, từ đó tạo niềm tin và sự đồng thuận với nhà trường. Đề tài đã góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy môn TNXH theo định hướng phát triển năng lực toàn diện cho học sinh.

Sáng kiến “Vận dụng phương pháp học thông qua chơi nhằm nâng cao hứng thú và phát triển năng lực học sinh trong môn Tự nhiên – Xã hội lớp 2” không chỉ đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại mà còn góp phần phát triển toàn diện phẩm chất, năng lực cho học sinh. Quý thầy cô quan tâm có thể tải tài liệu đầy đủ tại: Vận dụng phương pháp học thông qua chơi nhằm nâng cao hứng thú và phát triển năng lực học sinh trong môn THXH lớp 2 (đủ 3 bộ sách)