SKKN Một số giải pháp góp phần dạy học có hiệu quả các bài pháp luật môn giáo dục công dân khối lớp 6

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài.

Trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, Đảng ta đã xác định con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển xã hội. Để thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước cần phải có những người lao động mới phát triển toàn diện, do vậy cần phải đổi mới giáo dục. Nhiệm vụ đổi mới giáo dục được thể hiện rõ trong Nghị quyết của Đảng, trong Luật Giáo dục. Đặc biệt trong Nghị quyết hội nghị trung ương 8 khóa XI của Đảng đã chỉ rõ: Giáo dục là quốc sách hàng đầu,là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước, của toàn dân, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển. Đổi mới căn bản giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết từ quan điểm chỉ đạo đến nội dung phương pháp, chuyển quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức phát triển năng lực của người học. Đồng thời Nghị quyết cũng chỉ rõ: phải tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, chủ động sáng tạo, khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc.[5]. Như  vậy, mục tiêu giáo dục là trang bị cho người học những năng lực cần thiết, đặc biệt là năng lực hành động, năng lực giao tiếp. Phương pháp giáo dục phổ thông cũng đổi mới theo hướng “phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học”.

Tuy nhiên, ở nước ta hiện nay, cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường thì còn một số vấn đề nhức nhối. Đó là tình trạng xuống cấp về đạo đức, sự suy đồi về lối sống, tình trạng vi phạm pháp luật ngày một gia tăng, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên. Ý thức trách nhiệm đối với bản thân, với gia đình, với cộng đồng xã hội chưa cao là điều dễ thấy ở lứa tuổi này. Việc học tập và hiểu biết về pháp luật của các em còn bị xem nhẹ… Là giáo viên trong nhà trường phổ thông chúng ta không thể không suy nghĩ, nhất là đối với những giáo viên đang giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân.

Xuất phát từ vai trò của môn học trong việc giáo dục, hình thành nhân cách, phẩm chất cho học sinh thì trọng tâm của môn Giáo dục công dân có vai trò đặc biệt quan trọng là phát triển ở học sinh hệ thống thái độ, cảm xúc, tình cảm, niềm tin đạo đức; hình thành ý thức tự giác tuân thủ pháp luật, tích cực tự nguyện thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm, quyền hạn của công dân; hình thành hành vi, thói quen theo chuẩn mực đạo đức xã hội, những qui định của pháp luật và cộng đồng.

Song từ trước đến nay bộ môn Giáo dục công dân lại bị coi là môn học phụ, giáo viên giảng dạy hầu hết là giáo viên kiêm nhiệm còn giáo viên được đào tạo chuyên giảng dạy môn này chiếm tỷ lệ rất ít. Bên cạnh đó tài liệu tham khảo dành cho bộ môn GDCD cũng không nhiều, trong khi đó để giảng được một bài có kiến thức pháp luật cho học sinh dễ hiểu, tiếp thu bài nhanh là một việc không dễ làm. Qua thực tiễn giảng dạy tôi rút ra một số kinh nghiệm xin chia sẻ với các đồng nghiệp để cho việc dạy học bộ môn đạt được hiệu quả cao hơn. Chính vì thế, tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp góp phần dạy học có hiệu quả các bài pháp luật môn GDCD khối lớp 6 ở trường PTDTBT THCS Luận Khê” làm đề tài nghiên cứu cho sáng kiến kinh nghiệm của mình.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

Trên cơ sở những vấn đề đã nêu việc thực hiện đề tài này về cơ bản nhằm đạt được các mục tiêu sau:

Tạo được hứng thú cho học sinh trong học tập ở lớp cũng như ở nhà đối với môn học, kích thích hoạt động sáng tạo, xây dựng cơ hội khám phá, ứng dụng tri thức bằng thúc đẩy hoạt động tìm hiểu thực hành, từ đó các em tích cực tham gia vào bài học hơn tránh được sự nhàm chán trong phương pháp dạy và học truyền thống; góp phần nâng cao hiệu quả dạy học đối với môn Giáo dục công dân, hướng tới đạt được mục tiêu giáo dục mà Đảng đã đề ra.

Đảm bảo tính chính xác, khoa học, tính rõ ràng về nội dung bài học. Giáo viên dễ dàng truyền thụ kiến thức và nhận xét đánh giá học sinh. Học sinh nhanh chóng nắm bắt nội dung bài học, nhận biết và sửa đổi các hành vi sai trái, có nhiều cơ hội phát huy tính tích cực, nhanh chóng nắm được kiến thức tại lớp vận dụng vào thực tế cuộc sống hàng ngày.

Tiết kiệm được thời gian, công sức và kinh phí trong việc chuẩn bị đồ dùng, giáo cụ trực quan trước khi lên lớp đồng thời bám sát yêu cầu của phương pháp dạy học đổi mới kết hợp phương pháp dạy học truyền thống phù hợp với cả 3 đối tượng học sinh và thực trạng dạy – học của nhà trường.

Vận dụng ứng dụng công nghệ thông tin, tạo trực quan sinh động (với các bài có thiết kế trình chiếu Power Point) gắn với nội dung cụ thể của từng bài  nhằm xây dựng yếu tố hấp dẫn lôi cuốn kích thích tư duy để học sinh nhanh chóng nắm được bài giảng, nhớ lâu, nhớ sâu nội dung bài học.

Thuận lợi, dễ dàng trong kiểm tra đánh giá khả năng nhận thức của học sinh, dự báo sớm được kết quả học tập để có biện pháp bồi dưỡng uốn nắn kịp thời đối với tất cả các đối tượng học sinh.

1.3. Đối tượng nghiên cứu:

Một số giải pháp góp phần dạy học có hiệu quả các bài pháp luật môn Giáo dục công dân khối lớp 6.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: Nghiên cứu từ những cơ sở lí luận về các phương pháp dạy học theo hướng tích cực, chủ động, sáng tạo.

Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế thu thập thông tin: Sử dụng khi tiến hành điều tra về hứng thú học tập của học sinh, khảo sát về chất lượng tiếp thu kiến thức pháp luật trước và sau khi áp dụng sáng kiến.

Phương pháp thực nghiệm: Sử dụng trong quá trình áp dụng sáng kiến.

Phương pháp thống kê, xử lí số liệu: Sử dụng sau khi thực nghiệm, tiến hành thống kê các kết quả đạt được ở từng em, từng lớp sau mỗi tiết học pháp luật và trong cả quá trình áp dụng sáng kiến.

2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lí luận.

Để đáp ứng mục tiêu giáo dục của Đảng và Nhà nước ta: Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học…; trong giảng dạy môn Giáo dục công dân không chỉ đơn giản là truyền thụ tri thức cho học sinh mà phải tổ chức cho học sinh hoạt động, thông qua hoạt động sẽ hình thành cho các em tình cảm, niềm tin đạo đức và hành vi pháp luật; đặc biệt hình thành thói quen đạo đức và ý thức pháp luật ở mỗi học sinh. 

Ở môn Giáo dục công dân cấp trung học có sở  gồm 2 phần chính, đó là các bài về đạo đức được dạy ở học kỳ I và các bài có kiến thức pháp luật được dạy ở học kỳ II. Để giảng dạy tốt một bài học có nhiều kiến thức pháp luật khó, trừu tượng và khô khan thì đòi hỏi người giáo viên phải tạo được sự hứng thú cho học sinh. Tạo hứng thú cho học sinh trong giờ học là vấn đề mà bất kì giáo viên nào khi lên lớp cũng đều mong muốn mình có thể làm tốt, song thực tế không phải ai cũng thành công. 

Vậy làm thế nào để học sinh thực sự có hứng thú, yêu thích môn học… Đó là yêu cầu đặt ra cho giáo viên, người có vai trò tổ chức hoạt động này.

2.2. Thực trạng vấn đề.

Môn Giáo dục công dân trong chương trình giáo dục phổ thông đóng vai trò to lớn trong việc giáo dục học sinh ý thức và hành vi người công dân, góp phần trang bị cho học sinh năng lực để tự điều chỉnh bản thân trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên, vấn đề dạy và học bộ môn này trong nhà trường hiện nay vẫn còn những hạn chế bất cập đó là:

• Nhận thức và thái độ đối với bộ môn:  

Xã hội nói chung, ngành giáo dục nói riêng và cả người dạy và người học và cả những người quản lí chưa nhận thức hết tầm quan trọng của bộ môn đã góp phần quan trọng trong việc hình thành phát triển nhân cách của học sinh, vẫn còn chú trọng các bộ môn khoa học nhằm nâng cao trí tuệ chưa chú trọng nâng cao nhân cách cho học sinh, nghĩa là chỉ chú ý rèn tài mà chưa rèn đức. Biểu hiện cụ thể là: học sinh và cả giáo viên chủ quan, coi môn học chỉ là môn phụ, và chỉ ý thức được rằng miễn là day – học đủ bài, đúng chương trình là đạt yêu cầu. Và  sách tham khảo, sách bài tập còn ít, đặc biệt sách viết về phương pháp dạy bộ môn lại càng hạn chế. 

Môn Giáo dục công dân chưa được xem như một công cụ để học sinh đem kiến thức được học trong nhà trường vận dụng giải quyết những vấn đề đang diễn ra trong cuộc sống.

• Về nội dung chương trình: 

Nội dung chương trình của bộ môn Giáo dục công dân còn nhiều điều chưa hợp lí: nặng giáo dục chính trị, nhẹ kỹ năng sống, coi trọng lí thuyết chưa chú ý vận dụng, thực hành, chưa yêu cầu thể hiện qua việc làm và hành vi cụ thể trong đời sống. Nhiều bài học trong sách giáo khoa còn khô khan, gượng ép, chưa phù hợp với đặc điểm tâm lí của học sinh. Mặt khác một số kiên thức về chính trị, pháp luật, nhà nước… còn khá trừu tượng, khó kiểu đối với học sinh trung học cơ sở.