SKKN Tích hợp kiến thức liên môn vào giảng dạy bài “Sơ lược Mĩ thuật Việt Nam thời kì cổ đại” môn Mĩ thuật lớp 6

1. Mở đầu

1.1. Lí do chọn đề tài.

Mĩ thuật là một nghệ thuật tạo ra cái đẹp nhằm phục vụ nhu cầu vật chất và tinh thần của con người. Mĩ thuật đã gắn bó với con người từ rất lâu, ngay từ buổi đầu của nhân loại, khi con người phát hiện ra vẻ đẹp của thiên nhiên, với ý thức tự giác và sự ngưỡng mộ của mình trước thế giới, con người đã đưa cái đẹp gần hơn với cuộc sống bằng những hình thức thể hiện thật đơn giản như các nét vẽ trên các vách đá hay các đồ trang sức bằng xương động vật. Từ những văn hoá trang trí đơn sơ, mộc mạc, đến những hoạ tiết tinh vi, phong phú như trên mặt trống đồng Đông Sơn… cũng từ đó Mĩ thuật luôn luôn gắn bó khăng khít với lịch sử phát triển của con người và càng đạt tới mức độ nghệ thuật cao. Hay nói cách khác đời sống xã hội phát triển ngày càng cao thì nhu cầu thẩm mĩ của con người càng cao hơn. Hơn thế, Mĩ thuật là kho tàng hình ảnh phản ánh rõ nét văn hóa và đời sống của từng thời kỳ, từng chế độ xã hội. Qua nhiều thời đại, những nền nghệ thuật đặc sắc, độc đáo của Mĩ thuật Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung được định hình và mang những bản sắc riêng biệt. Những chuyển biến lớn trong sản xuất và xã hội dẫn đến sự kiện có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với người dân việt cổ: sự ra đời của nhà nước Văn Lang, mở đầu cho một thời đại mới cũng như bước tiến mới của nền Mĩ thuật dân tộc. 

 Nhưng hiện nay việc giảng dạy Mĩ thuật nói chung và phân môn thường thức mĩ thuật nói riêng chưa được phát huy bởi nhiều nguyên nhân. Do vậy, tình trạng chung của giờ thường thức mĩ thuật là đơn điệu nhàm chán, học sinh thường có thái độ thờ ơ với giờ học này và các em dần quên đi nguồn gố ra đời của nền Mĩ thuật Việt Nam. Điều đó cho thấy việc đổi mới phương pháp dạy – học trong trường THCS đối với phân môn này còn chậm chạp, chưa đáp ứng được yêu cầu của ngành giáo dục đào tạo nước ta hiện nay. Để khắc phục vấn đề này các giáo viên Mĩ thuật cần phải đưa ra các phương án thích hợp làm cho giờ học thường thức mĩ thuật trở nên sinh động, tạo sự hứng thú cho học sinh khi học phân môn này. Muốn đạt được mục đích đó, trước hết những người làm công tác giảng dạy phải là những con người yêu nghề có tinh thần nhiệt tình trong công tác giảng dạy, quan tâm đến các em học sinh, bồi dưỡng cho học sinh tinh thần ham hiểu biết, đức tính hiếu học, ý thức trân trọng các tác phẩm công trình mĩ thuật và luôn ghi nhớ về sự ra đời của nền Mĩ thuật Việt Nam. 

Trăn trở với những điều trên, tôi đã chọn đề tài: Tích hợp kiến thức liên môn vào giảng dạy bài “ Sơ lược Mĩ thuật Việt Nam thời kì cổ đại” môn Mĩ thuật lớp 6 ở trường THCS Xuân Dương, huyện Thường Xuân. Để đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giờ dạy thường thức mĩ thuật trong môn học Mĩ thuật và sau tiết học các em sẽ nhớ lại kiến thức  của nhiều môn học có liên quan trong bài như: Kiến thức về lịch sử, ngữ văn,…điều đó giúp các em củng cố và hoàn thiện vốn kiến thức THCS nói chung và kiến thức môn Mĩ thuật nói riêng. 

1.2. Mục đích nghiên cứu.

  Nhằm nâng cao chất lượng, đổi mới phương pháp dạy và học môn Mĩ thuật ở trường THCS, từ những kinh nghiệm giảng dạy Mĩ thuật lâu năm tôi muốn bổ sung cho kiến thức mà các em được học ở các môn khác giúp cho việc tiếp thu kiến thức môn Mĩ thuật của các em sẽ được sâu sắc hơn, giúp các em không còn cảm thấy ngại và buồn ngủ mỗi khi học phân môn thường thức mĩ thuật. Làm nền tảng cho việc giáo dục thẩm mĩ cho học sinh, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc khi học ở các lớp trên trong bậc học.

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

Trong quá trình giảng dạy môn Mĩ thuật ở trường THCS Xuân Dương tôi chọn đối tượng nghiên cứu là học sinh khối lớp 6 vì đây là những học sinh mới làm quen và chập chững bước vào môi trường THCS có nhiều bỡ ngỡ, khó khăn nên ngay từ buổi ban đầu tôi muốn tích hợp các môn học khác nhau để tạo cho các em hứng thú học tập và niềm đam mê tìm hiểu về lịch sử nghệ thuật cổ Việt Nam.

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

Khi nghiên cứu đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết; Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin; Phương thống kê, xử lí số liệu. Dạy học theo phương pháp gợi mở, nêu vấn đề và giải quyết vấn đề, chia nhóm tìm hiểu, học sinh áp dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động nhóm, tích hợp liên môn, ứng dụng CNTT và phương tiện dạy học, hợp tác nhóm, củng cố, luyện tập, kiểm tra, đánh giá.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm:

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

          * Môn Mĩ thuật THCS có 4 phân môn: vẽ trang trí, vẽ theo mẫu, vẽ tranh đề tài, thường thức mĩ thuật trong đó có 3 phân môn rất được học sinh yêu thích học riêng có phân môn: thường thức mĩ thuật là phân môn ít được học sinh quan tâm và ít hứng thú học .

* Căn cứ vào các văn bản chỉ đạo, Nghị quyết 29 – NQ/TƯ về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo có chỉ đạo, tổ chức tập huấn giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Theo đó, Sở Giáo dục và Đào tạo Thanh Hóa, Phòng Giáo dục và Đào tạo Thường Xuân, trường Trung học cơ sở Xuân Dương cũng đã có hướng dẫn, chỉ đạo chuyên môn về việc xây dựng và thực hiện dạy học theo hướng tích hợp. Đặc biệt, trong những năm học vừa qua ngành đã tổ chức cuộc thi Dạy học tích hợp dành cho giáo viên và cuộc thi Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống trong thực tiễn dành cho học sinh. Bản thân tôi đã tham gia cuộc thi đã rút ra được kinh nghiệm giảng dạy cho bản thân và cảm thấy rất cần phải tích hợp nhiều môn học để giúp học sinh nắm vững những kiến thức về lịch sử mĩ thuật cổ đại và có ý thức giữ gìn, bảo vệ những vật dụng, những di tích, những công trình thời kĩ đồ đá, đồ đồng.

* Mĩ thuật là môn học bao gồm rất nhiều loại hình nghệ thuật như: Kiến trúc, điêu khắc, chạm khắc, trang trí, hội họa …Các loại hình này luôn gắn kết và tạo thành một chuỗi móc xích kết hợp hài hòa với nhau tạo nên cái đẹp. Bằng ngôn ngữ tạo hình về đường nét, về màu sắc, hình khối, các mảng đậm nhạt, sáng tối,…các nghệ nhân trong giai đoạn này đã diễn tả cảm xúc của mình trước vẻ đẹp con người, thiên nhiên xã hội trong giai đoạn lịch sử này

            * Theo các nhà tâm lí học, ở lứa tuổi tiểu học (cũng là thời điểm khi các em bắt đầu vào lớp 6), sự tri giác của các em có các đặc điểm sau: Tri giác: tri giác của các em mang tính đại thể, ít đi sâu vào chi tiết, tri giác những gì gây ấn tượng mạnh đối với các em hoặc các em tri giác những gì mình thích. Tình cảm có ảnh hưởng đến độ nhanh, độ bền trong trí nhớ của các em. Các em có thể nhớ rất nhanh và làm những gì mình thích. Do đó, khi dạy học sinh lớp 6, ta lợi dụng đặc điểm tâm lí trên để hướng trẻ có cái nhìn tích cực hơn về học Lịch sử Mĩ thuật.

             Trên đây là những cơ sở lý luận có tác dụng định hướng cho công tác giảng dạy theo hướng tích hợp nhiều môn học trong bài: Sơ lược Mĩ thuật Việt Nam thời kì cổ đại. 

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

Có thể nói phân môn thường thức mĩ thuật là một phân môn tương đối khó dạy đối với các giáo viên Mĩ thuật bởi khi giảng dạy phân môn này các giáo viên THCS thường gặp những hạn chế sau: Lịch sử Việt Nam vô cùng phong phú và đa dạng. Từ xã hội nguyên thuỷ cho đến ngày nay, Mĩ thuật phát triển liên tục, không ngừng, loài người đã chứng kiến sự ra đời của nhiều trào lưu, nhiều phong cách nghệ thuật trải qua các thời kỳ khác nhau. Các tác phẩm Mĩ thuật đa dạng được lưu giữ rất nhiều ở các bảo tàng Mĩ thuật. Không ai có thể nói rằng mình đã được chiêm ngưỡng thưởng thức tất cả các tranh, tượng nguyên bản trong kho tàng đồ sộ đó của Mĩ thuật Việt Nam.