ĐỀ CƯƠNG LVTS NĂNG LỰC TỰ HỌC CỦA HỌC SINH CUỐI CẤP TIỂU HỌC

1

. Lý do chọn đề tài

1

.1. Cơ sở lý luận

Vấn đề tự học tự đào tạo của người học đã được Đảng, Nhà nước quan

tâm quán triệt sâu sắc từ nhiều năm qua. Nghị quyết Trung ương V khóa 8 từng

nêu rõ: “Tập trung sức nâng cao chất lượng dạy và học, tạo ra năng lực tự học,

tự sáng tạo của học sinh, sinh viên; Bảo đảm mọi điều kiện và thời gian tự học

cho học sinh, sinh viên, phát triển mạnh mẽ phong trào tự học, tự đào tạo

thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân”. Ngày 04/11/2013 tại Hội nghị lần

thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 29-

NQ/TW về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Nghị quyết chỉ rõ: “Phát

triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân

tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát

triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành, lý luận

gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hơp̣ với giáo dục gia đình vàgiáo

duc̣ xã hội”; Ngoài việc học ở trường lớp thì tự học, tự rèn luyện có vai trò hết

sức quan trọng trong việc phát triển năng lực và phẩm chất con người. Tự học là

một xu thế tất yếu, bởi vì quá trình giáo dục thực chất là quá trình biến người

học từ khách thể giáo dục thành chủ thể giáo dục (tự giáo dục). Tự học giúp

nâng cao kết quả học tập của học sinh và chất lượng giáo dục của Nhà trường, là

biểu hiện cụ thể của việc đổi mới phương pháp dạy học ở các trường phổ thông.

Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể cũng chỉ rõ các nhóm năng lực

mà học sinh cần đạt được. Trong đó, năng lực tự chủ và tự học được xem là

nhóm năng lực quan trọng nhất đối với học sinh nói chung và học sinh tiểu học

nói riêng. Đối với công tác giáo dục nói chung, thì việc xây dựng năng lực cho

thế hệ mầm non tương lai đất nước nói riêng có vai trò rất quan trọng, góp phần

đặt nền móng cho sự phát triển sau này của cá nhân đó, hay nói một cách rộng

hơn là sự phát triển của toàn xã hội. Và một trong những năng lực cần có của

học sinh tiểu học, đó là năng lực tự học.

Năng lực tự học cũng được đề cập đến tại Chương trình Giáo dục phổ

thông năm 2018. Có thể nói, năng lực tự học là một dạng năng lực được chú

trọng và nhấn mạnh trong Chương trình này. Cụ thể, tại Chương trình Giáo dục

phổ thông năm 2018 đã xác định mục tiêu hình thành và nghiên cứu phát triển

cho học sinh với các năng lực cốt lõi, bao gồm các năng lực chung và các năng

lực đặc thù. Trong đó năng lực tự học nằm trong nội dung của các năng lực

chung. Tại đây, đó là những năng lực cơ bản, làm nền tảng cho các hoạt động

của con người, hay thực tế hơn là các em học sinh tiểu học.

1

.2. Cơ sở thực tiễn

Nhờ có năng lực tự học, các em học sinh có thể tự xây dựng và xác định

được mục tiêu bài học, nâng cao ý thức tự giác học tập, chủ động trong việc tìm

hiểu nội dung, từ đó hình thành nên mục tiêu học tập, góp phần nâng cao chất

lượng học và có những phương pháp học tập hiệu quả. Hiện nay, năng lực tự

học của học sinh tiểu học đang gặp phải nhiều vấn đề, khó khăn trong việc thực

hiện. Đa số học sinh tiểu học chưa có kỹ năng tự học trên lớp hay ở nhà, một

phần do nhận thức của các em còn hạn chế, ý thức tập trung vào bài giảng chưa

cao, chưa đạt hiệu quả lắng nghe. Bên cạnh đó, chưa tự xây dựng được kế hoạch

học tập rõ ràng, cụ thể cho bản thân, thiếu các nguồn tài liệu tham khảo hay điều

kiện vật chất chưa đáp ứng đủ nhu cầu học tập. Tại huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng

Sơn các em học sinh lớp 4, 5 mặc dù đã trải qua các năm tháng học tập nhất

định, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các hạn chế ảnh hưởng tới công tác phát triển

năng lực tự học cho trẻ như: Các em chủ yếu là con em dân tộc vùng sâu vùng

xa, vùng đặc biệt khó khăn, khả năng giao tiếp chưa thông thạo và tính tình còn

rụt rè, chưa năng động và tính tự chủ, tự lập chưa cao, còn phụ thuộc vào sự

nhắc nhở, hướng dẫn nhiều của giáo viên. Một số em còn khó khăn trong việc

đọc, tìm hiểu bài, tham khảo các nguồn tin trên mạng, cuộc sống cá nhân còn

gặp nhiều trắc trở, ý thức tự giác còn thấp,… những nguyên nhân trên đều có tác

động ảnh hưởng không nhỏ tới năng lực tự học của học sinh, quan trọng hơn là

các em chuẩn bị bước sang một ngưỡng cửa mới với nhiều thách thức mới.

Trong thực tiễn, giáo viên chưa nắm được năng lực tự học của học sinh, dẫn đến

việc phát triển năng lực tự học chưa thành công. Vì vậy, đối với đội ngũ giáo

viên cần phải thay đổi, áp dụng các phương pháp dạy học mới, sáng tạo để giúp

các em có thêm tự tin, bản lĩnh trên con đường học tập.

Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu của

mình là: “Năng lực tự học của học sinh cuối cấp Tiểu học”.

2

. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn liên quan, đề tài tập trung

nghiên cứu đánh giá về mức độ năng lực tự học của học sinh hiện nay, xác định

được các nguyên nhân và yếu tố ảnh hưởng tới việc phát triển năng lực tự học

của học sinh. Qua đó, đề xuất các biện pháp phát triển năng lực tự học cho học

sinh cuối cấp tiểu học.

3

. Đối tượng, khách thể nghiên cứu

3

.1. Đối tượng nghiên cứu

Thực trạng năng lực tự học của học sinh các lớp 4, 5.

3

–

.2. Khách thể nghiên cứu

Quá trình phát triển năng lực tự học cho học sinh.

Học sinh các lớp 4, 5.

–

4

–

. Giả thuyết khoa học

Năng lực tự học của đa số học sinh các lớp 4, 5 tại huyện Lộc Bình ở

mức trung bình.

–

Sự khác biệt giữa các học sinh về thành phần gia đình, giới tính, hứng

thú học tập, năng lực học sinh hay điều kiện hoàn cảnh gia đình,…

5

. Nhiệm vụ nghiên cứu

–

Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về năng lực tự học của học sinh tiểu

học.

–

Đánh giá năng lực tự học của học sinh các lớp 4, 5 tại huyện Lộc Bình,

tỉnh Lạng Sơn và những yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng đó.

Đề xuất một số biện pháp phát triển năng lực tự học cho học sinh các lớp

, 5 tại huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn.

. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

–

4

6

–

–

Về nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu về năng lực tự học của học sinh tiểu

Về nghiên cứu thực trạng: Thực hiện điều tra khảo sát giáo viên và học

học.

sinh ở một số trường tiểu học tại huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn.

Về đề xuất biện pháp: Nêu ra một số biện pháp phát triển năng lực tự

học của học sinh các lớp 4, 5.

–

7

7

7

–

. Phương pháp nghiên cứu

.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Phương pháp điều tra

–

Phương pháp quan sát

–

Phương pháp phỏng vấn

7

8

.3. Phương pháp thống kê toán học

. Dự kiến cấu trúc của luận văn

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham

khảo và Phụ lục, nội dung chính của luận văn có cấu trúc gồm 03 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về năng lực tự học của học sinh tiểu học.

Chương 2: Thực trạng năng lực tự học của học sinh các lớp 4, 5 tại huyện

Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn.

Chương 3: Đề xuất biện pháp phát triển năng lực tự học cho học sinh các

lớp 4, 5 tại huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn.