Biện pháp nâng cao kỹ năng kể chuyện cho học sinh lớp 2 trong môn Tiếng Việt (đủ 3 bộ sách)

Trong chương trình môn Tiếng Việt lớp 2 theo định hướng Giáo dục phổ thông 2018, việc phát triển năng lực ngôn ngữ cho học sinh giữ vai trò then chốt, đặc biệt là kỹ năng nói – kể chuyện. Tuy nhiên, thực tế giảng dạy cho thấy nhiều em vẫn còn lúng túng, rụt rè khi kể chuyện, chưa biết cách sắp xếp ý hoặc sử dụng ngôn từ mạch lạc. Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn ấy, tôi thực hiện sáng kiến kinh nghiệm “Biện pháp nâng cao kỹ năng kể chuyện cho học sinh lớp 2 trong môn Tiếng Việt” nhằm giúp học sinh hứng thú hơn với các hoạt động kể chuyện, rèn luyện khả năng tư duy mạch lạc và phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên. Đối tượng áp dụng là học sinh lớp 2 sử dụng cả ba bộ sách giáo khoa trong chương trình hiện hành, đảm bảo tính đồng bộ, dễ triển khai và nhân rộng.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Hiện nay, nhiều học sinh lớp 2 còn ngại phát biểu, thiếu tự tin khi tham gia các hoạt động kể chuyện, kể còn lủng củng, diễn đạt chưa rõ ràng, rập khuôn và thiếu cảm xúc. Một số em chỉ kể được nếu học thuộc mẫu, không thể kể sáng tạo theo tranh hoặc theo nội dung đã học. Nguyên nhân một phần là do phương pháp giảng dạy vẫn còn thiên về lý thuyết, chưa phát huy được tính chủ động và cá nhân hóa năng lực học sinh. Do đó, đề tài “Biện pháp nâng cao kỹ năng kể chuyện cho học sinh lớp 2 trong môn Tiếng Việt” được triển khai nhằm đổi mới phương pháp, mang đến các hình thức kể chuyện sinh động, phù hợp với tâm lý lứa tuổi, giúp các em phát triển năng lực giao tiếp, trình bày và tư duy logic.

2. Các biện pháp triển khai

Biện pháp 1: Sử dụng đồ dùng học tập linh hoạt, sinh động để thu hút sự chú ý của học sinh trong tiết kể chuyện

Mục tiêu của biện pháp này là tạo sự hấp dẫn ngay từ đầu cho tiết học kể chuyện thông qua việc sử dụng các đồ dùng trực quan như tranh ảnh, rối tay, mô hình nhân vật hoặc các dụng cụ minh họa đơn giản. Giáo viên linh hoạt thay đổi hình thức hỗ trợ bằng hình ảnh hoặc vật thật để minh họa cho câu chuyện, giúp học sinh dễ hình dung, dễ nhớ và có cảm hứng tham gia. Cách làm này tạo điều kiện cho học sinh nhập vai, hình dung được mạch truyện rõ ràng hơn, từ đó kể chuyện tự nhiên, sống động hơn.

Biện pháp 2: Kết hợp đa dạng, linh hoạt các hình thức kể chuyện cho học sinh

Nhằm phát triển toàn diện kỹ năng kể chuyện, giáo viên cần triển khai nhiều hình thức kể khác nhau như: kể theo nhóm, kể cặp đôi, kể nối tiếp, kể sáng tạo kết thúc mới, hoặc kể chuyện bằng lời thoại của nhân vật. Việc đa dạng hóa hình thức giúp học sinh không bị nhàm chán, đồng thời phát huy được thế mạnh của từng em: em thì nói lưu loát, em lại có giọng điệu diễn cảm, em khác lại mạnh về tư duy hình ảnh. Mỗi hình thức kể là một cách rèn luyện tư duy ngôn ngữ và kỹ năng biểu đạt khác nhau, giúp học sinh từng bước làm chủ kỹ năng kể chuyện.

Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh kể chuyện theo tranh ảnh hoặc video để nâng cao kỹ năng kể chuyện

Giáo viên sử dụng tranh ảnh minh họa theo tiến trình câu chuyện hoặc các video kể chuyện mẫu để học sinh quan sát, phân tích mạch truyện, sau đó hướng dẫn các em kể lại bằng lời của mình. Qua việc kể chuyện theo tranh hoặc video, học sinh không chỉ nhớ được nội dung mà còn học được cách diễn đạt, nhấn nhá, sử dụng từ ngữ phù hợp. Biện pháp này còn giúp các em phát triển khả năng liên kết tình tiết, hình thành kỹ năng kể chuyện logic, mạch lạc và có cảm xúc hơn.

Biện pháp 4: Tổ chức cuộc thi kể chuyện để học sinh chủ động học tập và thi đua lành mạnh

Tổ chức các cuộc thi kể chuyện theo tuần hoặc theo chủ đề trong tháng không chỉ là dịp để học sinh thể hiện năng lực cá nhân mà còn là cơ hội để rèn luyện kỹ năng tự tin, phản xạ ngôn ngữ và trình bày trước tập thể. Các cuộc thi có thể được tổ chức theo từng lớp, từng tổ, ban giám khảo là thầy cô hoặc chính các bạn học sinh. Việc thi đua này tạo môi trường học tập vui vẻ, thúc đẩy tinh thần nỗ lực của học sinh, đồng thời giúp giáo viên phát hiện và bồi dưỡng những học sinh có năng khiếu kể chuyện nổi bật.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Kết hợp giữa kể chuyện truyền thống và ứng dụng công nghệ để minh họa sinh động.

• Đa dạng hóa hình thức kể để phát triển toàn diện kỹ năng ngôn ngữ.

• Tạo môi trường thi đua tích cực thông qua các hoạt động kể chuyện theo chủ đề.

• Lồng ghép kể chuyện với hoạt động trải nghiệm, quan sát hình ảnh, diễn vai.

• Phù hợp với cả ba bộ sách giáo khoa lớp 2 theo chương trình GDPT 2018, dễ nhân rộng.

4. Hiệu quả của đề tài

Sau quá trình triển khai các biện pháp kể trên, học sinh lớp 2 có nhiều chuyển biến tích cực: các em tự tin hơn khi đứng kể chuyện trước lớp, biết sử dụng từ ngữ chính xác và sinh động hơn. Nhiều học sinh mạnh dạn thể hiện cảm xúc, nhập vai linh hoạt và có khả năng kể sáng tạo nội dung. Giáo viên cũng cảm thấy tiết kể chuyện trở nên hấp dẫn, thu hút và có nhiều cơ hội đánh giá năng lực thật của học sinh. Phụ huynh ghi nhận rõ sự tiến bộ của con và sẵn sàng phối hợp trong các hoạt động rèn luyện kể chuyện tại nhà.

Sáng kiến “Biện pháp nâng cao kỹ năng kể chuyện cho học sinh lớp 2 trong môn Tiếng Việt” không chỉ mang lại hiệu quả thiết thực trong việc phát triển kỹ năng nói – kể cho học sinh mà còn góp phần làm phong phú hơn phương pháp giảng dạy môn Tiếng Việt theo chương trình GDPT 2018. Quý thầy cô có thể xem chi tiết toàn văn sáng kiến tại đường link gốc: Biện pháp nâng cao kỹ năng kể chuyện cho học sinh lớp 2 trong môn Tiếng Việt (đủ 3 bộ sách)