SKKN Một số kinh nghiệm khi biên soạn đề kiểm tra một tiết môn Giáo dục công dân lớp 7 bằng hình thức trắc nghiệm khách quan góp phần nâng cao hiệu quả dạy học

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài:

Hiện nay việc đổi mới mục tiêu nội dung và phương pháp đang được các thầy cô giáo đứng lớp, các nhà giáo dục quan tâm mạnh mẽ, nên không thể không đổi mới phương pháp KTĐG. Đặc biệt việc đổi mới KTĐG có ý nghĩa thúc đẩy quá trình đổi mới PPDH và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. KTĐG có tác động cách tân trong nền giáo dục của một quốc gia. Đúng như G.K.Miller đã khẳng định: Thay đổi một chương trình hoặc những kỹ thuật giảng dạy mà không thay đổi hệ thống đánh giá chắc chắn là chẳng đi tới đâu! Thay đổi hệ thống đánh giá mà không thay đổi chương trình giảng dạy có thể có một tiếng vang đến chất lượng học tập hơn là một sự sửa đổi chương trình mà không hề sờ đến kiểm tra, đánh giá, thi cử [3;56]. Những cách kiểm tra – đánh giá của giáo viên bộ môn từ trước đến nay thiên về tự luận, nên việc đổi mới phương pháp kiểm tra – đánh giá theo hướng trắc nghiêm khác quan (4 đáp án và chọn 1 đáp án đúng) lần này là một tất yếu.

Xu hướng sử dụng phương pháp trắc nghiệm đang được nhiều môn học như: Toán, Lý, Hóa, Sinh, Sử, Địa áp dụng thì môn GDCD cũng phải đổi mới để phù hợp với xu thế và qua đó có thể củng cố được kiến thức, đánh giá được khả năng nắm bắt kiến thức của học sinh, từ đó điều chỉnh phương pháp dạy học cho phù hợp và có hiệu quả.

Mục đích cuối cùng của thầy và trò vẫn là góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục. Muốn thực hiện được mục tiêu trên, thì công việc tạo ra một đề kiểm tra trắc nghiệm khách quan không thể là tùy tiện và thiếu cơ sở. Vì hình thức – nội dung của một đề kiểm tra đánh giá có vai trò quyết định đến kết quả học tập của học sinh, nó là cơ sở để phản ánh lại kết quả giảng dạy của giáo viên và học của học sinh. Nhưng, để soạn một đề kiểm tra luôn phù hợp với nội dung giảng dạy, đặc thù bộ môn, bám sát chuẩn kiến thức kĩ năng, đảm bảo kiến thức được dàn trải đều ở các nội dung và hạn chế được tiêu cực trong thi cử. Và để đáp ứng được những vấn đề đặt ra tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Một số kinh nghiệm khi thiết kế đề kiểm tra một tiết môn GDCD lớp 7 bằng hình thức trắc nghiệm khách quan kết hợp với tự luận góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học tại trường THCS Nguyễn Du – Quảng Xương”

1.2. Mục đích nghiên cứu: 

Đề tài này hướng đến mục đích thiết kế các bài kiểm tra môn GDCD lớp 7 (Kiểm tra một tiết giữa học kì II) theo hướng đổi mới đảm bảo tính khoa học, tính khách quan, thực tiễn, góp phần nâng cao hiệu quả của đánh giá trong dạy học môn GDCD lớp 7 nói riêng và trong dạy học nói chung.

1.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu: 

– Khách thể nghiên cứu: Việc kiểm tra theo lối truyền thống (Tự luận, Tự luận kết hợp trắc nghiệm trong đó trắc nghiệm bằng những hình thức: Ghép đôi, điền khuyết, đúng sai…) môn GDCD lớp 7 từ trước đến nay.

– Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng của đề tài này là các bài kiểm tra một tiết nằm trong chương trình GDCD lớp 7 THCS hiện hành.

– Đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu lí luận về thiết kế các bài kiểm tra, chỉ ra thực trạng và tạo cơ cở cho việc thiết kế các bài kiểm tra cụ thể môn GDCD lớp 7 theo hướng đổi mới.

– Địa bàn kiểm chứng: Trường THCS Nguyễn Du – Quảng Xương.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

Nâng cao hiệu quả chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh, rèn luyện với hình thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan với bốn sự lựa chọn theo định hướng của Bộ GDĐT năm ………….

– Phương pháp phân tích – tổng hợp: Sử dụng phương pháp này để phục vụ quá trình thu thập thông tin, tài liệu liên quan, xây dựng hệ thống tư liệu để phục vụ đề tài nghiên cứu.

– Phương pháp so sánh – đối chiếu: Nhằm kiểm tra chất lượng, đối chiếu trong quá trình thực nghiệm tính khả thi của đề tài.

1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm: 

Đề tài này tập trung giải quyết một số nhiệm vụ cơ bản sau:

– Nêu được cơ sở lí luận chung về bài kiểm tra môn GDCD

– Thực trạng cũng như một số khó khăn trong việc làm quen hình thức kiểm tra theo hướng trắc nghiệm khách quan của giáo viên và học sinh.

– Kỹ thuật xây dựng ma trận, đề kiểm tra.

– Thiết kế một  ma trận, đề bài kiểm tra GDCD lớp 7 theo hướng đổi mới.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lí luận:

2.1.1 Kiểm tra, đánh giá là gì ?

Kiểm tra, đánh giá là khâu cuối cùng của chu trình dạy học, song cũng có thể xem là bước khởi đầu cho chu trình tiếp theo với chất lượng mới hơn của cả một quá trình dạy và học.

Từ một phương diện khác, có thể xem kiểm tra, đánh giá là hoạt động nhằm rút ra những phán đoán về giá trị đạt được và những quyết định cần thiết trên cơ sở thông tin và số liệu thu thập được.

Kiểm tra, đánh giá là một hoạt động mà thực chất là quá trình “đo lường”, cho nên việc xác định trình độ kiến thức, kỹ xảo, kỹ năng mà học sinh đạt được không tiến hành theo phép đo mà bằng thang điểm hay bậc thang xếp hạng.

Kiểm tra, đánh giá là hai mặt của một quá trình, kiểm tra là thu thập thông tin, số liệu, bằng chứng về kết quả đạt được, đánh giá là so sánh đối chiếu với mục tiêu dạy học đưa ra những phán đoán kết luận về thực trạng và nguyên nhân của kết quả đó. Đánh giá gắn liền với kiểm tra, nằm trong chu trình kín của quá trình dạy học.

2.1.2. Ưu điểm và nhược điểm khi dùng câu hỏi trắc nghiệm khách quan để kiểm tra đánh giá

Trắc nghiệm khách quan là dạng trắc nghiệm trong đó mỗi câu hỏi có kèm theo những câu trả lời sẵn. Loại câu hỏi này cung cấp cho học sinh một phần hay tất cả thông tin cần thiết và đòi hỏi học sinh phải lựa chọn một câu để trả lời hoặc chỉ cần điền thêm một vài từ. Loại này còn gọi là câu hỏi đóng, được xem là trắc nghiệm khách quan vì chúng đảm bảo tính khách quan khi chấm điểm, dựa trên đáp án, biểu điểm cụ thể, rõ ràng và chính xác.

Phương pháp kiểm tra đánh giá bằng hình thức trắc nghiệm khách quan có nhiều ưu điểm rõ rệt.

Các nội dung của bài trắc nghiệm khách quan bao phủ được toàn bộ một phần, một chương, cả môn học mà ta cần kiểm tra.

Nhanh chóng, tốn ít thời gian. 

Bài thi trắc nghiệm khách quan cũng đảm bảo được tính khách quan trong việc đánh giá. Điều này khắc phục được hạn chế trong chấm bài tự luận. Sử dụng trắc nghiệm khách quan thì những yếu tố chủ quan, cảm tính khi chấm bài của giáo viên được thu lại đến mức tối thiểu.

Trắc nghiệm khách quan cũng có những nhược điểm là giáo viên phải mất thời gian công sức cho việc biên soạn đề kiểm tra. Mặt khác, trắc nghiệm khách quan không đánh giá được khả năng diễn đạt, tư duy sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề của học sinh.

Trắc nghiệm khách quan và tự luận đều là những phương pháp tốt để đo lường kết quả học tập của học sinh. Mỗi hình thức đều có những ưu điểm và nhược điểm, vì vậy trong đổi mới kiểm tra, đánh giá cần có sự kết hợp hài hoà giữa hai hình thức này, không nên tuyệt đối hoá vai trò của hình thức này mà xem nhẹ ưu điểm của hình thức kia, dẫn đến khuynh hướng lệch lạc trong kiểm tra, đánh giá. Việc lựa chọn hình thức kiểm tra, đánh giá phù hợp phải căn cứ vào đặc thù tri thức của môn học, cũng như những mục đích, yêu cầu thực tế của môn học đó.

– Yêu cầu soạn thảo:`