ĐỀ CƯƠNG LVTS BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TRONG DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC

1

. Lí do chọn đề tài

.1. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa, sự phát triển mạnh mẽ

1

của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đã mang tới sự biến chuyển sâu sắc về cách

sống, cách làm việc của con người với con người trong xã hội. Sự biến đổi không

ngừng của hoàn cảnh xã hội đòi hỏi mỗi cá nhân phải liên tục cập nhật các kỹ năng

nhằm hoàn thiện bản thân để thích ứng với tình hình mới. Chủ tịch Hồ Chí Minh –

vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam đã khẳng định rằng “Xã hội càng đi tới,

công việc càng nhiều, máy móc càng tinh xảo. Mình mà không chịu học thì lạc

hậu, mà lạc hậu là bị đào thải, tự mình đào thải mình”[1]. Người đặc biệt quan

tâm xây dựng và phát triển sự nghiệp giáo dục, tất cả vì một mục tiêu cao cả là vì

con người, cho con người, đặc biệt là “một nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn

những năng lực sẵn có” của học sinh. Nghe theo lời dạy của Bác, Đảng và nhà

nước ta lần đầu tiên đưa ra quan điểm “giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”

trong NQ số 04-NQ/TW Hội nghị lần thứ tư BCHTW Đảng (khoá VII) về tiếp tục

đổi mới sự nghiệp giáo dục và đào tạo với chủ trương: “ Đổi mới phương pháp dạy

và học ở tất cả các cấp học, bậc học. Kết hợp tốt học với hành, học tập với lao

động sản xuất, thực nghiệm và nghiên cứu khoa học, gắn nhà trường với xã hội. áp

dụng những phương pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư

duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề.” [2]

Bên cạnh đó Nghị quyết số 29-NQ/TW, Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành

Trung ương khoá XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo cũng khẳng

định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học theo hướng hiện đại; phát

huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người

học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc; vận dụng các

phương pháp, kỹ thuật dạy học một cách linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với mục tiêu,

4

nội dung giáo dục, đối tượng học sinh và điều kiện cụ thể của mỗi cơ sở giáo dục

phổ thông. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để

người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực”. [3]

Dựa trên những quan điểm, chỉ đạo đó của Đảng và Nhà nước, Bộ Giáo dục

và đào tạo đã lấy đó làm kim chỉ nam, xây dựng và ban hành Thông tư số

3

2/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 về Chương trình giáo dục phổ thông (CT

GDPT) tổng thể 2018. Văn bản xác định rõ những yêu cầu cần đạt về các năng lực

cốt lõi của HS phổ thông, trong đó năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo là một

trong những năng lực chung vô cùng quan trọng, cần được hình thành và phát triển

cho học sinh ở các cấp học, đặc biệt là lứa tuổi học sinh Tiểu học. Năng lực giải

quyết vấn đề (GQVĐ) là một trong những năng lực quan trọng của con người mà

nhiều nền giáo dục đang hướng tới. Vì vậy, việc chuẩn bị cho HS một hành trang

vững chắc thông qua việc rèn năng HS biết phát hiện, đặt ra và giải quyết những

vấn đề gặp phải trong học tập, trong cuộc sống của cá nhân, gia đình và cộng đồng

không chỉ có ý nghĩa ở khía cạnh phương pháp dạy học mà phải được đặt như một

mục tiêu giáo dục và đào tạo.

Trong chương trình GDPT, Môn Đạo đức thường được nhắc tới với vị trí

quan trọng trong việc giáo dục phẩm chất cho HS nhưng chủ tịch Hồ Chí Minh đã

từng nói: “Học với hành phải đi đôi. Học mà không hành thì vô ích. Hành mà

không học thì hành không trôi chảy”. Chính vì vậy, việc giáo dục phẩm chất và

nâng cao các năng lực của học sinh là hai việc có liên quan mật thiết với nhau.

Giáo dục phẩm chất qua môn Đạo đức sẽ hình thành những cơ sở lý thuyết nhân

cách ban đầu cho HS một cách có hệ thống, góp phần tích cực vào sự hình thành ý

thức, thái độ ở HS, từ đó phát triển cho các em năng lực tự giải quyết vấn đề liên

quan đến các hành vi đạo đức một cách chủ động trong cuộc sống thực tế.

5

1

.2. Có thể thấy rằng, hiện nay trong trường Tiểu học, đại đa số bộ phận giáo

viên đã bước đầu thấy được tầm quan trọng và bắt đầu chú trọng tới việc phát triển

năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh bằng các phương pháp dạy học tích cực.

Tuy nhiên, vì nhiều lí do khác nhau, trong các nhà trường tiểu học, môn Đạo đức

chưa được quan tâm một cách đúng mức. Phần lớn giáo viên chỉ chú trọng việc

phát triển năng lực cho HS trong dạy và học các phân môn chính như Toán, Tiếng

Việt,… khiến cho kết quả dạy học môn học này chưa đạt được những mục tiêu đề

ra. Trên lớp, GV đa phần vận dụng các phương pháp dạy học môn Đạo đức thiên

về dùng lời, mang nặng tính nội dung, lý thuyết, các tiết học bị hạn chế trong

không gian lớp học, bị bó hẹp về thời gian giảng dạy, ít khi tổ chức hoạt động thực

tiễn cho HS chủ động nắm giữ, lĩnh hội kiến thức, phát triển các năng lực của bản

thân. Vì vậy, việc dạy nhiều bài học còn mang tính áp đặt, “làm hộ” dẫn đến chưa

đạt được mục tiêu cuối cùng là phát triển năng lực tự giải quyết vấn đề ở HS tiểu

học, dẫn đến kết quả giáo dục chưa cao.

Từ thực trạng nói trên, có thể thấy rõ được tình trạng nhiều HS tiểu học chưa

thực sự có những hành động thiết thực, thể hiện được năng lực tự giải quyết vấn đề

đối với nhiệm vụ đạo đức được giao hay đối với mọi việc liên quan đến các hành

vi đạo đức xảy ra trong cuộc sống. Vẫn còn tồn tại tình trạng HS ỷ lại, chưa thể

giải quyết các vấn đề của bản thân hay thực hiện các nhiệm vụ một cách qua loa,

hời hợt dẫn đến đại bộ phận thanh thiếu niên ngày nay gọi là “hiện tượng vô cảm”.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do các em chưa ý

thức cũng như chưa được GV tạo môi trường để phát triển các năng lực cần thiết.

Vì vậy, việc giáo dục phát triển năng lực tự giải quyết vấn đề cho HS là rất cần

thiết.

6

Với những lý do trên, chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu của mình là “Biện

pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS tiểu học trong dạy học môn

Đạo đức”.

2

. Mục đích nghiên cứu

Đề xuất các biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh tiểu

học trong dạy học môn Đạo đức nhằm nâng cao chất lượng chất lượng dạy và học

trong trường phổ thông, bên cạnh đó giúp HS phát triển năng lực giải quyết vấn đề

theo đúng mục tiêu của Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018.

3

. Đối tượng, khách thể nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho

học sinh tiểu học trong môn Đạo đức.

Khách thể nghiên cứu: Dạy học môn Đạo đức

–

–

4

. Giả thuyết khoa học

Việc đề xuất được các biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho

học sinh tiểu học trong dạy học môn Đạo đức sẽ giúp nâng cao chất lượng chất

lượng dạy và học môn Đạo đức trong trường phổ thông, bên cạnh đó giúp HS phát

triển năng lực giải quyết vấn đề theo mục tiêu của Chương trình Giáo dục Phổ

thông 2018.

5

. Nhiệm vụ nghiên cứu

Nghiên cứu các vấn đề lí luận có liên quan đến dạy học phát triển năng lực

giải quyết vấn đề cho học sinh trong môn Đạo Đức ở tiểu học.

Nghiên cứu thực trạng dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho

học sinh trong môn Đạo đức ở trường tiểu học hiện nay.

Đề xuất các biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

tiểu học trong dạy học môn Đạo đức.

–

–

–

7

–

Thực nghiệm và đánh giá biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề

cho học sinh tiểu học trong dạy học môn Đạo đức.

. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

6

–

Phạm vi nghiên cứu:

+

Phạm vi nội dung: Biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học

sinh tiểu học trong dạy học môn Đạo đức lớp 2.

Phạm vi địa bàn nghiên cứu: Nghiên cứu thực trạng dạy học phát triển

năng lực GQVĐ ở trường tiểu học Đền Lừ, quận Hoàng Mai, thành phố Hà Nội.