Sáng kiến kinh nghiệm Rèn chữ đẹp cho học sinh Lớp 2

I – PHẦN MỞ ĐẦU
I.1. Lí do chọn đề tài
Chữ viết là một trong những phương tiện giao tiếp của con người, là công cụ thứ hai của ngôn ngữ trong tất cả các cấp học. Khi xã hội loài người càng phát triển thì nhu cầu nhận thức càng vươn xa: Không chỉ dừng lại là tín hiệu của ngôn ngữ mà còn phải viết đẹp. Nét chữ đầu đời không chỉ ghi lại quá trình tiếp thu tri thức mà nó còn phản ánh được bản chất bên trong của nó: Tính cẩn thận, tính kỷ luật, yêu cái đẹp… như tục ngữ đã từng đúc kết “Nét chữ, nết người”.
Năm học 2019 – 2020 tôi tiếp tục được nhà trường giao nhiệm vụ giảng dạy và chủ nhiệm lớp 2. Cụ thể là chủ nhiệm lớp 2A4.. Qua trực tiếp giảng dạy và thực trạng khảo sát đầu năm cho thấy: Các em ngồi viết chưa đúng tư thế, chữ viết chưa đúng kích thước, dấu thanh đặt chưa đúng vị trí, nhiều em viết chữ phăng (không có nét nối), viết hoa tùy tiện, viết sai lỗi chính tả,…Trong thực tế không phải các em không đủ năng lực mà các em còn mang tính hiếu động, thiếu tính kiên trì, tính chính xác, tính bắt chước theo thói quen không tốt… nên chất lượng chữ viết chưa cao. Thực trạng này nếu không sớm rèn dũa, uốn nắn kịp thời sẽ ảnh hưởng nhiều đến chất lượng giáo dục. Nắm được tầm quan trọng của chữ viết và chỉ tiêu phải thực hiện tôi đã đi sâu nghiên cứu, tìm giải pháp “Rèn chữ viết” cho học sinh. Nếu học sinh đọc nhanh, lưu loát giúp các em hiểu bài vững, tiếp nhận được nhiều tri thức thì viết đúng mẫu, viết nhanh, đẹp sẽ giúp các em có điều kiện ghi chép bài học tốt hơn. Vậy việc “Rèn chữ viết cho học sinh” là tất yếu. Rèn chữ viết không chỉ là ngày một ngày hai mà rèn lâu dài, rèn suốt cuộc đời. Rèn chữ viết không chỉ là nhiệm vụ của trò mà là trách nhiệm của giáo viên, phụ huynh và sự quan tâm của toàn xã hội. Rèn chữ viết không chỉ bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa chữ Việt mà nó còn góp phần quảng bá chữ Việt.
Việc rèn chữ viết cho học sinh còn là môi trường quan trọng bồi dưỡng cho trẻ
những phẩm chất tốt như: tính cẩn thận, tinh thần kỷ luật và óc thẩm mỹ. Nhưng muốn viết thạo trẻ phải gắng công khổ luyện dưới sự dìu dắt tận tình của các thầy giáo, cô giáo.
Trong trường tiểu học, việc dạy tập viết được phối hợp nhịp nhàng với dạy rèn đọc, chính tả, tập làm văn, việc ghi bài vào vở các môn học, vở luyện viết chữ đẹp của học sinh.
Dạy tập viết không chỉ truyền thụ cho học sinh những kiến thức cơ bản về chữ viết mà còn rèn kỹ thuật viết chữ. Trong các tiết tập viết, học sinh nắm bắt được các tri thức cơ bản về cấu tạo các chữ cái tiếng Việt được thể hiện trên bảng lớp, bảng con trong vở tập viết và vở ghi bài các môn học khác…Đồng thời, học sinh được giáo viên hướng dẫn các yêu cầu kỹ thuật viết từng nét chữ để hình thành nên một chữ cái rồi đến tiếng, từ, cụm từ và cả câu.
Ở giai đoạn đầu, trọng tâm của việc dạy tập viết là dạy viết chữ cái và kết nối các chữ cái lại để ghi tiếng.
Ở giai đoạn cuối, song song với việc rèn viết chữ hoa, học sinh còn được rèn viết văn bản, có thể là: nhìn một đoạn văn, đoạn thơ chép lại cho đúng (tập chép) hoặc nghe giáo viên đọc mẫu, học sinh viết bài vào vở (nghe viết) hoặc nhớ để viết lại (nhớ viết).Tiếp theo, giáo viên dạy cho học sinh các thao tác viết chữ từ đơn giản đến phức tạp, dạy cho học sinh kỹ năng viết các nét, cách lia bút và cách nối nét. Đồng thời giúp học sinh xác định được khoảng cách, vị trí cỡ chữ trên vở kẻ ô li để hình thành kỹ năng viết đúng mẫu, rõ ràng và tiến tới là viết đẹp, viết nhanh.
Thực chất “rèn chữ” là “rèn người” như sinh thời thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Chữ viết cũng là biểu hiện của nết người. Dạy cho học sinh viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho các em tính cẩn thận, lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy và bạn đọc bài vở của mình”.Đó là lý do tôi chọn đề tài “Rèn chữ đẹp cho học sinh lớp 2A4”.Trường Tiểu học Lê Quý Đôn.
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ:
Rèn kĩ năng viết đúng mẫu, đúng chính tả, biết nối các chữ hoa và chữ thường, đều nét, có khoảng cách hợp lí giữa các chữ ghi tiếng, đẹp, phát huy tính sáng tạo, đạt tốc độ viết từ 4 đến 5 chữ/ 1phút.
Rèn luyện và phát triển một số thao tác khi viết (biết nhận xét, so sánh, ghi nhớ…), tính cẩn thận, chính xác, có óc thẩm mĩ, lòng tự trọng và tinh thần trách nhiệm…
I.3. Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài này tập trung nghiên cứu, áp dụng những biện pháp có hiệu quả nhất để luyện chữ viết cho học sinh lớp 2, từ đó nhằm tạo cơ sở ban đầu để học sinh rèn luyện tốt hơn khi học lên các lớp trên. Cụ thể là học sinh lớp 2A4Trường Tiểu học Lê Quý Đôn năm học 2019 – 2020.
I.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.
+ Thời gian: Từ tháng 9 năm 2019 đến tháng 2 năm 2020( Năm học 2019 – 2020)
+ Nội dung:Một số biện pháp: “Rèn chữ đẹp cho học sinh lớp 2A4”Trường Tiểu học Lê Quý Đôn.
+ Con người: Học sinh lớp 2A4, trường Tiểu học Lê Quý Đôn – phường Bình Tân – thị xã Buôn Hồ – tỉnh Đắk Lắk.
I.5. Phương pháp nghiên cứu:
-Trong quá trình làm đề tài tôi đã kết hợp sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu sau:
– Điều tra về chữ viết của học sinh, thu thập chứng cứ, phân loại đối tượng học sinh.
-Tìm hiểu để phân tích các nguyên nhân ảnh hưởng đến kết quả học tập của học sinh.
– Đối chứng, so sánh kết quả hàng tháng, đầu kì, cuối kì và kết quả đã sử dụng giải pháp ở những năm học trước.
– Tìm hiểu về chữ viết và thể trạng học sinh để giúp các em lựa chọn loại bút thích hợp.
– Tìm hiểu hoàn cảnh gia đình, nắm đặc điểm tâm sinh lí để động viên khuyến khích các em kịp thời.
II – PHẦN NỘI DUNG
II.1. Cơ sở lý luận
– Căn cứ vào nhiệm vụ năm học.
– Căn cứ vào yêu cầu chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Tiếng Việt ở lớp 2 nói riêng, bậc Tiểu học nói chung.
– Căn cứ theo Quyết định số 31/2002/QĐ-BGD & ĐT ngày 14/6/2002 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
– Dựa trên đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi, sự phát triển thể lực, tố chất của các em thì việc rèn chữ viết cho học sinh lớp 2 là việc làm tất yếu, cần thiết và thực hiện được vì: Mặc dầu chữ các em viết chưa đẹp, chưa đúng mẫu, sai chính tả, ngồi viết chưa đúng tư thế… nhưng những cái sai, cái chưa đúng đó chưa đi vào chiều sâu của sự nhận thức của các em, các giác quan trên cơ thể của các em “đang thì” phát triển nên có thể uốn nắn sửa sai dần dần, không nóng vội. Để đạt được mục tiêu “Rèn chữ viết” giáo viên cần có giải pháp và biết phối kết hợp: Phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận trên cơ thể (tai, mắt, tay,…), biết phối hợp các lực lượng giáo dục (phụ huynh, đồng nghiệp,…), phối kết hợp với các môn học khác, sử dụng các phương pháp dạy học phù hợp với môn học với đối tượng học sinh (phương pháp thảo luận, đàm thoại, gợi mở, trực quan,…) thì tất yếu sẽ thành công. Những cơ sở trên, tôi đã áp dụng: Một số biện pháp “Rèn chữ đẹp cho học sinh lớp 2 A4” Trường Tiểu học Lê Quý Đôn
II.2 – Thực trạng của vấn đề
Qua việc giảng dạy lớp 2 nhiều năm, tôi đều nhận thấy: học sinh lớp 2 đa số
biết vâng lời, ham thích học tập. Tuy nhiên, các em thường thiếu tính kiên trì, tính cẩn thận và tính chính xác trong việc rèn luyện chữ viết. Sau năm học lớp 1chất lượng chữ viết của các em vẫn còn hạn chế nhiều mặt,vấn đề này nếu không được sự quan tâm đúng mức sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng học tập ở các lớp trên.
Cụ thể qua kết quả khảo sát tại lớp 2A4, với tổng số 24 học sinh như sau:
Nội dung khảo sát
Kết quả khảo sát
Đạt
Chưa đạt
SL
TL%
SL
TL%
Nề nếp viết chữ
13
54
11
46
Viết đúng kích thước, hình dáng
7
29
17
71
Đặt dấu thanh, dấu câu đúng vị trí
9
37,5
15
62.5
Viết liền mạch, đúng khoảng cách, đều nét
7
29
17
71
Viết đúng chính tả
5
21
19
79

+ Nề nếp viết chữ chưa đạt là do:
– Nhiều gia đình chưa có góc học tập cho các em, một số em ngồi học ở bàn quá cao (nơi cả gia đình thường xuyên sinh hoạt), ngồi ở giường ngủ để học, một số gia đình có quan tâm nhắc nhở nhưng chưa thường xuyên và triệt để nên nhiều em ngồi chưa ngay ngắn, đặt vở tùy tiện, cúi đầu nghiêng sát vở, khoảng cách gần sát vở, tóc che mắt khi cúi viết. . .
-Ngoài ra nhiều gia đình còn gặp khó khăn về kinh tế, trình độ văn hóa thấp nên chưa quan tâm kịp thời về đồ dùng học tập: Nhiều em thiếu bút viết, một số em dùng bút tùy tiện, chưa có khăn kê tay, giấy lau mực, thước kẻ, chì. . .
– Nhiều em chưa có nề nếp viết chữ trên lớp học là do tính hiếu động, hay quay cóp trong giờ học, chưa ý thức được tác hại của các thói quen không tốt.
Một vài em nói ngọng hoặc phát âm theo giọng địa phương dẫn đến nói sao viết vậy. Mặt khác các em cũng chưa chú ý đến nghĩa của từ đang viết, đặc biệt là các vần khó, âm khó vì thế tỉ lệ viết sai càng nhiều hơn.
+ Viết chưa đúng hình dáng, kích thước các chữ cái là do:
* Mặc dầu hình dáng kích thước các chữ cái viết thường, viết hoa, chữ số, dấu thanh…các em đã được học nhưng các em không được rèn dũa thường xuyên, sự quản lí lỏng lẻo của gia đình và thầy cô nên các em đã lãng quên dần theo thời gian.
+ Đặt dấu thanh, dấu câu sai vị trí là do:
* Nhóm học sinh thường đặt trên đầu ở giữa chữ, khoảng cách hơi cao (thanh sắc, huyền, hỏi, ngã) hơi xa (thanh nặng) thường do tính hiếu động, viết ẩu.
* Nhóm học sinh thường đặt dấu câu quá gần: Các dấu thanh chạm vào chữ cái là do các em chưa nắm vững vị trí đặt nó.
* Nhóm học sinh viết dấu câu chưa đúng hình dạng, vị trí chưa chuẩn là do các em viết ẩu, một số em hạn chế về năng lực
+ Viết chưa liền mạch, khoảng cách chưa hợp lý, chưa đều nét là do:
– Các em chưa nắm vững kỹ thuật rê bút, lia bút, nối nét,điểm đặt bút để tạo độ “doãng” hợp lý.
– Các em chưa cẩn thận, chưa ước lượng được khoảng cách giữa các con chữ trong từng chữ ghi tiếng, chữ ghi tiếng này với chữ ghi tiếng kia.
– Đưa bút chưa đều, nhấc bút tùy tiện nên dẫn tới có nhiều nét nghiêng, nét thẳng trong một bài viết.
+ Viết sai chính tả là do:
– Đa số các em là học sinh người Quảng Bình nên khi phát âm các em còn ảnh hưởng giọng địa phương, vùng miền; một số em nói ngọng, phát âm không chuẩn do bẩm sinh, kĩ năng đọc trơn còn yếu.
– Các em chưa nắm vững luật viết chính tả.
Từ các thực trạng trên nên tôi đã nghiên cứu và đưa ra một số biện pháp nhằm cải thiện về chữ viết cho học sinh lớp mình.
II.3. Giải pháp, biện pháp
a. Mục tiêu:
-Cải tiến chất lượng chữ viết, rèn luyện kĩ năng viết chữ: Có thói quen nền nếp viết chữ, viết đúng mẫu chữ, đúng chính tả, đều nét, có khoảng cách hợp lí, thành thạo, đẹp, biết sáng tạo chữ viết.
b. Nội dung và cách thực hiện
-Chữ viết không dành riêng cho bất cứ một môn học nào mà chữ viết là tổng hòa của tất cả các môn học. Tuy vậy do đặc trưng bộ môn, nội dung, thời gian, thời lượng nên tôi đã chọn 2 môn học Tập viết và Chính tả làm nòng cốt cho việc rèn chữ. Ngoài rèn chữ ở lớp tôi luôn khuyến kích các em rèn chữ viết ở nhà, tổ chức rèn chữ ngoại khoá. Dù là rèn trong giờ học chính khóa hay ngoại khóa thì tôi luôn hướng học sinh: Viết từ dễ đến khó, chậm đến nhanh; từ viết đúng, viết thành thạo đến viết đẹp, đến viết chữ nét thanh, nét đậm, sáng tạo chữ viết. Để sát sao từng đối tượng học sinh, qua theo dõi hằng ngày và kết quả khảo sát đầu năm tôi đã sử dụng các biện pháp “rèn chữ” cụ thể như sau:
* Biện pháp thứ nhất: Rèn thói quen, nền nếp viết chữ.
– Đầu giờ mỗi tiết học tôi luôn cho học sinh các nhóm tự kiểm tra, chuẩn bị đồ dùng phục vụ cho mỗi môn học để sẵn dưới hộc bàn.
– Trước khi viết phải kiểm tra phấn, bút lau khô ( khuyến khích HS viết bút máy