SKKN Cải tiến việc tổ chức dạy học và chất lượng học thực hành môn Tin học lớp 7

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

Môn tin học ở trường phổ thông hiện hành có nhiệm vụ trang bị cho học sinh những hiểu biết cơ bản về công nghệ thông tin và vai trò của nó trong xã hội hiện đại. Môn học này, giúp học sinh bước đầu làm quen với phương pháp giải quyết vấn đề theo quy trình công nghệ và kĩ năng sử dụng máy tính phục vụ học tập và cuộc sống.

Từ năm học 2006 – 2007, môn tin học ở cấp THCS là môn học tự chọn có thời lượng 2 tiết/tuần ở tất cảc các lớp ở cấp học. Là môn học mới đưa vào trường phổ thông và có những đặc thù riêng như liên quan chặt chẽ với sử dụng máy tính, cách suy nghĩ và giải quyết vấn đề theo quy trình công nghệ, coi trọng làm việc theo nhóm. Đặc trưng của môn Tin học là kiến thức đi đôi với thực hành. Do vậy, để dạy học Tin học có hiệu quả, giáo viên một mặt trang bị cho học sinh kiến thức khoa học về Tin học, phát triển tư duy, mặt khác phải chú trọng rèn luyện kỹ năng thực hành, ứng dụng, tạo mọi điều kiện để học sinh được thực hành, nắm bắt và tiếp cận những công nghệ mới của tin học phục vụ học tập và đời sống.

Qua thời gian trực tiếp giảng dạy môn Tin học nói chung, Tin học 7 nói riêng tại trường THCS Quang Trung bản thân tôi nhận thấy rằng học sinh cũng đã được làm quen ở nhà và được thoải mái trong không khí học tập tuy nhiên nhiều học sinh còn yếu về kĩ năng thực hành trên máy tỏ ra ngại thực hành, thao tác cơ bản trên máy còn chưa chuẩn; đa số thực hành trên máy chỉ tập trung vào học sinh khá và giỏi, số còn lại chỉ quan sát.

Căn cứ vào số lượng học sinh trong lớp của năm học ……….và tình hình cơ sở vật chất của trường THCS Quang Trung hiện nay: 1 lớp có 43- 55 học sinh trong khi đó phòng thực hành chỉ có 25 máy tính hoạt động ổn định. Vì vậy số lượng máy tính chỉ đảm bảo tối đa 25 em thực hành nếu 1 em/ 1 máy. Trước những băn khoăn trăn trở như thế nên tôi đa nghiên cứu và thực hiện đề tài: Cải tiến việc tổ chức dạy học và chất lượng học thực hành môn Tin học lớp 7 trường THCS Quang Trung.

1.2 Mục đích nghiên cứu

Công nghệ thông tin là một trong các phương tiện quan trọng nhất của sự phát triển, đang làm biến đổi sâu sắc đời sống kinh tế, văn hoá, xã hội, giáo dục của thế giới hiện đại, trong đó có Việt Nam. Phấn đấu thực hiện các mục tiêu cụ thể của ngành là: Tổ chức tốt việc dạy và học tin học ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học nhằm phổ cập tin học trong nhà trường.

Năm học ……….nhà trường trang bị phòng máy vi tính mới số lượng 25 máy để giảng dạy. Vấn đề thật khó khăn khi phải đảm bảo đủ số lượng các tiết thực hành cho các lớp và đảm bảo vấn đề chất lượng giờ dạy thực hành, tôi nhận thấy rằng cần phải cải tiến việc tổ chức dạy học và học thực hành môn Tin học nói chung và Tin học 7 nói riêng trong nhà trường nhằm đáp ứng đủ yêu cầu chất lượng và số lượng giờ học thực hành cho học sinh giúp các em có được kiến tức cơ bản nền tảng với môn học khá mới mẻ này tạo sự say mê ham thích môn học. Nhằm phát huy khả năng sáng tạo say mê hứng thú hơn đối với môn Tin học, đồng thời trao đổi kinh nghiệm giảng dạy với đồng nghiệp. Đó là mục đích chính khi tôi chọn đề tài này.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu là học sinh khối 7 trường THCS Quang Trung. Việc nghiên cứu và thực hiện nhằm cải tiến việc tổ chức dạy học và học thực hành môn tin học sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh, phân loại được đối tượng và đưa ra các yêu cầu phù hợp với các đối tượng học sinh đó.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

Khảo sát thực trạng hiện tại, tiến hành thực nghiệm qua tiết dạy thực tế, có đối chứng kết quả trước và sau khi thực hiện.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm

Trong vài thập kỷ gần đây, đã có sự bùng nổ về thông tin hay gọi là thời đại thông tin. Cùng với  việc sáng tạo ra hệ thống công cụ mới, con người cũng đã tập trung trí tuệ từng bước xây dựng ngành khoa học tương ứng để đáp ứng những yêu cầu khai thác tài nguyên thông tin. Trong bối cảnh đó, ngành Tin học được hình thành và phát triển thành một ngành khoa học độc lập với các nội dung, mục tiêu, phương pháp nghiên cứu riêng và ngày càng có nhiều ứng dụng trong hầu hết các lĩnh vực hoạt động của xã hội loài người.

Đưa Tin học vào nhà trường nói là một việc làm cần thiết để các em làm quen và tiếp cận với công nghệ khoa học tiên tiến. Chỉ có đổi mới căn bản phương pháp dạy học và chúng ta có thể tạo được sự đổi mới thực sự trong giáo dục, mới có thể đào tạo được lớp người năng động, sáng tạo có tiềm năng cạnh tranh trí tuệ trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới hướng tới nền kinh tế tri thức. 

Hoạt động nhận thức của con người là từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng. Đối với học sinh học tự chọn  Tin học này cũng không nằm ngoài với nguyên lý nhận thức đó. Việc dạy tin học trong nhà trường hiện nay đối với nước ta không phải là dễ, vì Tin học nó gắn liền với một công cụ riêng của môn học là máy tính. Vậy làm thế nào để cho học sinh dễ hiểu một cách nhanh chóng chính xác và có kĩ năng thực hành là một nhiệm vụ rất quan trọng của người giáo viên dạy Tin học hiện nay.

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

Thực tế qua những năm tôi học tập và được trực tiếp giảng dạy bộ môn tin học cũng như qua trao đổi với đồng nghiệp tôi nhận thấy: hầu như được nhà trường tạo mọi điều kiện thuận lợi cả về CSVC trang thiết bị, kế hoạch và con người phục vụ công tác đưa tin học vào nhà trường. Tuy nhiên chất lượng bộ môn qua các năm học chưa cao, đặc biệt là kĩ năng thực hành trên máy của học sinh còn yếu, thậm chí một số học sinh còn rất ngại khi sử dụng máy để rèn luyện các kĩ năng. Đồng thời do các em phải học nhiều môn học, học thêm nhiều nên các em cũng không có thời gian dành cho thực hành môn tin học, muốn đạt chất lượng cao các em phải tiếp xúc với máy tính nhiều nhưng mỗi tuần chỉ có 2 tiết trên lớp thì các em chưa thể thực hành hết các kiến thức đã học mà nếu có thực hành hết thì sẽ chóng quên.

Bên cạnh đó cũng có những khó khăn phải kể đến đó là phòng thực hành với số lượng máy tính còn ít (25 máy hoạt động ổn định) không đủ để đáp ứng số lượng học sinh trong trường cũng như trong một lớp học có 43 – 55 học sinh/ 1 lớp, như vậy trung bình từ 1,72 – 2,2 em/ 1 máy tính. 

Tài liệu học tập môn tin học còn hạn chế (các em ít có tài liệu tham thảo) cho nên học sinh thụ động trên lớp cũng như học ở nhà. 

Việc tổ chức dạy và học thực hành môn Tin học được thực hiện: Giáo viên giao bài tập thực hành trên máy chiếu một số em tự giác làm bài,  các em còn lại ngồi làm việc riêng, nhiều em ngồi xa lo chơi  nói chuyện riêng không chú ý. Lớp học đông, nhốn nháo dẫn đến tranh giành máy tính, giáo viên rất khó kiểm soát lớp và không hướng dẫn được đến từng đối tượng học sinh cụ thể. Tất cả những khó khăn trên đã làm phá vỡ kế hoạch lên lớp của người giáo viên.  Kết quả sau khoá học kỹ năng thực hành của nhiều em  còn yếu kém, kết quả kiểm tra thực hành trên máy không đạt hoặc đạt ở mức trung bình. 

Môn Tin học được đưa vào giảng dạy tại trường THCS Quang Trung là môn học tự chọn  nên chưa ý thức được tầm quan trọng của bộ môn vì thế chất lượng học tập còn hạn chế. Một bộ phận học sinh chưa coi trọng môn học, xem đây là một môn phụ nên chưa có sự đầu tư thời gian cho việc học. Một thực tế khác là ý thức học tập của một số học sinh không cao, không hứng thú trong học tập, lười hoạt động, không tích cực tự giác, ý thức tự học, tự rèn luyện yếu.

Qua những tiết học đầu tiên tôi tiến hành khảo sát đã thu được kết quả như sau:

Kết quả khảo sát đầu năm học ……….

Kết quả khảo sát đầu năm học ………. (phần thực hành)