SKKN Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt lớp 2 chương trình Mô hình trường học mới Việt Nam sau kết thúc dự án VNEN

1. MỞ ĐẦU:
1.1. Lý do chọn đề tài:
Với định hướng xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa, hiện đại hóa, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo dục và đào tạo; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực.
Chương trình dạy học theo mô hình trường học mới Việt Nam là bước đầu thử nghiệm cho công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.[1]
Năm học ………, cùng với 1447 trường Tiểu học trên cả nước, trường Tiểu học Thành Vân được tham gia dạy học chương trình thử nghiệm theo mô hình trường học mới Việt Nam đối với lớp 2, 3.
Trường học mới VNEN là nơi học sinh cùng nhau học tập để lĩnh hội những kiến thức liên quan mật thiết đến cuộc sống của các em. Ở đó, giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn và khích lệ các em trong việc tìm tòi, chiếm lĩnh kiến thức, hình thành và phát triển kỹ năng giao tiếp, ứng xử dân chủ bình đẳng. Ở đây, phụ huynh và cộng đồng cùng tham gia tích cực vào việc chăm sóc và giáo dục con em mình. Mô hình trường học mới Việt Nam tập trung vào đổi mới sư phạm: Đổi mới phương pháp dạy, đổi mới phương pháp học, đổi mới phương pháp đánh giá học sinh, đổi mới tổ chức lớp học.[2]
Sau 4 năm thực hiện chương trình Mô hình trường học mới Việt Nam, nhà trường đã phát huy được những ưu điểm của chương trình, những thuận lợi của Dự án, đồng thời khắc phục những tồn tại của chương trình trong quá trình thực hiện và rút ra những kinh nghiệm trong quá trình dạy học.
Năm học ………, là năm học đã kết thúc dự án VNEN, trường Tiểu học Thành Vân tiếp tục thực hiện chương trình Mô hình trường học Mới Việt Nam ở cả 4 khối lớp 2, 3, 4, 5. Song sau khi Dự án kết thúc thì nhà trường cũng gặp những khó khăn nhất định trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giáo dục. Đặc biệt, đối với học sinh lớp 2, đầu năm học kỹ năng đọc hiểu của các em còn chưa tốt, khả năng giao tiếp còn hạn chế vì vốn ngôn ngữ Tiếng Việt của các em chưa có nhiều, nên khả năng làm việc độc lập, sự tương tác trong nhóm, tương tác với thầy cô hiệu quả chưa cao. Là một quản lý nhà trường, bản thân tôi hết sức băn khoăn và trăn trở trước những khó khăn, tồn tại của chương trình Mô hình trường học mới Việt Nam, cần đưa ra những giải pháp cụ thể để khắc phục những khó khăn, tồn tại nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Tôi đã quyết định chọn sáng kiến kinh nghiệm “Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt lớp 2 chương trình Mô hình trường học mới Việt Nam sau kết thúc dự án VNEN” áp dụng vào năm học ………để phần nào góp phần vào sự thành công của chương trình thử nghiệm VNEN.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Đối với học sinh lớp 2 khả năng đọc hiểu của các em còn nhiều hạn chế, song các em học theo chương trình Mô hình trường học Mới Việt Nam lại phải tự làm việc với tài liệu, các em phải tự tìm hiểu bài qua các logo của tài liệu dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Để các em học sinh lớp 2 tiếp cận với cách học của Mô hình thì đòi hỏi các em cần đạt các kỹ năng về môn Tiếng Việt ở mức độ tương đối tốt. Chính vì vậy cần chỉ đạo để thực hiện tốt công tác dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2 chương trình Mô hình trường học Mới Việt Nam.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Xuất phát từ mục đích trên; ý thức được vai trò và tầm quan trọng của việc chỉ đạo dạy và học môn Tiếng Việt trong nhà trường Tiểu học nói chung và dạy học  theo Mô hình trường học mới Việt Nam nói riêng, tôi nhận thấy: Việc nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt lớp 2 chương trình Mô hình trường học Mới Việt Nam là vô cùng cần thiết và quan trọng nên tôi đã lựa chọn và đưa ra sáng kiến kinh nghiệm “Chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt lớp 2 Mô hình trường học Mới Việt Nam sau khi Dự án VNEN kết thúc tại trường Tiểu học Thành Vân huyện Thạch Thành”.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
– Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
– Phương pháp quan sát.
– Phương pháp kiểm tra, đánh giá.
– Phương pháp tổng hợp kết quả.
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm:
– Khắc phục những khó khăn khi thực hiện chương trình sau khi kết thúc Dự án.
– Khắc phục những tồn tại của chương trình Tiếng Việt lớp 2 – Mô hình trường học Mới Việt Nam.
NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
2.1. Cơ sở lý luận:
Trường học mới không phải mới về CSVC, vẫn phòng học ấy chỉ là trang trí để tạo sự gần gũi, thân thiện, đồng thời các nội dung trang trí góp phần vào việc thực hiện các nội dung của Mô hình trường học mới như là các công cụ hỗ trợ. Mô hình trường học mới cũng không phải là đổi mới về chương trình mà vẫn là những nội dung dạy học theo chuẩn kiến thức kỹ năng của chương trình hiện hành.
Trong mô hình trường học mới thì Tài liệu hướng dẫn học các môn Tiếng Việt, toán, TNXH, khoa học, Lịch sử địa lý được biên soạn mới dưới dạng thiết kế các hoạt động giúp học sinh có thể tự học nhưng vẫn là nội dung của chương trình hiện hành có được lược bỏ những nội dung khó còn các môn học Đạo đức, Thủ công (kỹ thuật), thể dục, âm nhạc, Mỹ thuật vẫn dùng SGK của chương trình hiện hành.
Như vậy Mô hình trường học mới tập trung vào đổi mới sư phạm, bao gồm: Đổi mới phương pháp dạy, đổi mới phương pháp học, đổi mới phương pháp đánh giá học sinh, đổi mới tổ chức lớp học, đổi mới sự tham gia của cha mẹ học sinh và cộng đồng.
Những đổi mới này nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và cùng với việc thực hiện những đổi mới trên là việc thực hiện đổi mới công tác quản lý, đổi mới việc sinh hoạt chuyên môn.
Chương trình Mô hình trường học Mới Việt Nam là bước đầu của công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Đây là chương trình đã tạo cho học sinh có cơ hội học hỏi lẫn nhau, phát huy được tính tích cực, tự giác trong hoạt động học tập, đã tạo cho các em môi trường học tập một cách thoải mái, tự tin, không bị gò bó, áp đặt, các em được khám phá, trải nghiệm để tìm đến kiến thức mới một cách chủ động.[2]
Sau tổng kết 4 năm thực hiện chương trình các trường Tiểu học trên toàn quốc nói chung cũng như trường Tiểu học Thành Vân nói riêng đã gặt hái được những thành công nhất định trong quá trình thử nghiệm. Tuy nhiên, sự thành công của chương trình thử nghiệm cũng một phần lớn là nhờ sự hỗ trợ kinh phí của Dự án VNEN. Bởi lẽ, khi thực hiện chương trình Mô hình trường học Mới Việt Nam cần phải có kinh phí để trang bị làm đồ dùng dạy học, trang trí lớp học theo Mô hình, sinh hoạt chuyên môn,… Năm học ………, Dự án VNEN đã kết thúc đồng nghĩa với việc không còn kinh phí hỗ trợ trong công tác dạy học, như vậy nhà trường sẽ gặp những khó khăn nhất định trong công tác làm đồ dùng dạy học, trang trí lớp học.
Chương trình Mô hình trường học Mới Việt Nam là chương trình đang được thử nghiệm nên nội dung chương trình vẫn còn được chỉnh sửa bổ sung những nội dung bất cập, những hoạt động chưa phù hợp với môn học, lớp học, với đối tượng học sinh.
Trường Tiểu học Thành Vân đã phát huy những ưu điểm của chương trình như vận dụng tốt phương pháp dạy, phương pháp học, cách thức tổ chức dạy học và cũng đã linh hoạt trong việc điều chỉnh nội dung, các logo hoạt động, hình thức hoạt động để phù hợp với đối tượng học sinh của nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học.
Là một người quản lý trong ngành Giáo dục và Đào tạo, tôi luôn mong mỏi góp phần công sức nhỏ bé của bản thân vào công tác giáo dục và đào tạo để chất lượng dạy học ngày càng phát triển. Trước những băn khoăn về nâng cao chất lượng giáo dục đối với một chương trình thử nghiệm, bản thân tôi đã luôn tìm tòi, nghiên cứu tài liệu, khảo sát, kiểm tra chất lượng dạy học của nhà trường và thực tế cho thấy môn Tiếng Việt lớp 2 là nội dung mà cần được quan tâm nhất. Chính vì lẽ đó, tôi muốn trao đổi với đồng nghiệp sáng kiến kinh nghiệm: “Biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học Môn Tiếng Việt lớp 2 chương trình Mô hình trường học Mới Việt Nam sau khi kết thúc Dự án VNEN.”
2.2. Thực trạng của việc dạy-học môn Tiếng Việt lớp 2 – Chương trình Mô hình trường học mới Việt Nam sau kết thúc Dự án VNEN tại trường Tiểu học Thành Vân.
Thuận lợi:
* Về cơ sở vật chất:
– Ở tất cả các khối lớp đã được trang trí đầy đủ các biểu bảng, các góc, các công cụ học tập theo Mô hình trường học Mới Việt Nam.
– Các điều kiện khác về cơ sở vật chất tương đối đảm bảo cho công tác dạy học.
*Về giáo viên:
– Đội ngũ giáo viên của nhà trường đều đạt trình độ trên chuẩn, hầu hết giáo viên đều nhiệt tình, năng động, trách nhiệm với công việc, tích cực trong công tác tự học tự bồi dưỡng, ham học hỏi và rất hứng thú với phương pháp dạy học mới.
– Giáo viên đã thành thục với những kỹ năng giảng dạy theo phương pháp mới.
– Hầu hết gia đình của giáo viên đều sử dụng mạng Internet nên việc cập nhật các thông tin về mô hình trường học mới Việt Nam kịp thời, dễ dàng, chính xác.
– Tài liệu Hướng dẫn học Tiếng Việt lớp 2 bao gồm sự hướng dẫn về phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, giáo viên dễ dàng hơn khi tổ chức dạy học trên lớp, khắc phục được tình trạng truyền thụ kiến thức. Giáo viên đóng vai trò của người mở đường, cố vấn và đánh giá, trở thành người hướng dẫn học tập, thường xuyên quan tâm, giúp đỡ đến từng cá thể học sinh. Vai trò mới của giáo viên là người thúc đẩy hoạt động học tập hơn là giảng viên.
– Giáo viên không mất nhiều thời gian soạn giáo án. Giáo viên có thể dùng hầu hết thời gian vào việc nghiên cứu tài liệu hướng dẫn, hỗ trợ, giám sát và đánh giá học sinh thực hiện các yêu cầu Hướng dẫn học.
– Tài liệu tạo điều kiện thuận tiện cho giáo viên khi tổ chức hiệu quả dạy học theo nhóm, theo cặp hoặc cá nhân.
* Về học sinh:
–  Các em học sinh đều ngoan ngoãn, lễ phép, có ý thức học tập tương đối tốt.
– Nhiều học sinh tương đối mạnh dạn, tự nhiên trong giao tiếp.
– Học sinh được học tập tích cực, chủ động, hứng thú do có cơ hội bày tỏ, chia sẻ những trải nghiệm, có cơ hội thực hành và vận dụng kiến thức kỹ năng đã học vào đời sống hàng ngày.
–  Học sinh có nhiều cơ hội để độc lập suy nghĩ, bộc lộ ý kiến riêng khi làm việc cá nhân và có nhiều cơ hội để phát huy năng lực hợp tác khi học theo nhóm.
– Học sinh chủ yếu làm việc theo nhóm nhỏ và sau mỗi nội dung học tập, các em được tranh luận và đánh giá nhau.
– 100% học sinh được học 2 buổi/ngày.
– Tài liệu Hướng dẫn học đầy đủ cung cấp cho học sinh mượn.
* Về phụ huynh:
–  Hầu hết phụ huynh học sinh đều quan tâm đến việc học tập của con em mình, luôn chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập cho các em. Phụ huynh luôn đồng tình, ủng