SKKN ĐỀ CƯƠNG LVTS KHÓ KHĂN TÂM LÍ TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH LỚP 1 TRONG BỐI CẢNH THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018

1

. Lý do chọn đề tài

Bậc học Tiểu học giữ vai trò quan trọng trong nền giáo dục toàn dân của

nước ta, nó là nền tảng, nền móng và là cơ sở để xây dựng, phát triển các bậc

học tiếp cao hơn. Còn đối với cấp Tiểu học thì lớp 1 chính là những viên gạch

đầu tiên xây nên nền móng tri thức cho trẻ. Không những thế nó còn là cột

mốc đánh dấu cho việc đến trường với tư cách là một người học sinh thực thụ.

Theo các nhà nghiên cứu về sự phát triển của con người nói chung và trẻ

em nói riêng, mỗi một độ tuổi con người sẽ có đặc điểm tâm sinh lí khác nhau

và có một hoạt động chủ đạo chi phối toàn bộ đời sống của mỗi cá thể. Theo

quy định của Bộ Giáo dục và đào tạo, học sinh lớp 1 là những trẻ em đủ 6 tuổi

đối với trẻ bình thường và độ tuổi từ 7 – 9 tuổi đối với các trường hợp trẻ

khuyết tật, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, trẻ em ở nước ngoài về

nước. Độ tuổi này trẻ có sự thay đổi lớn về đặc điểm tâm lí, nhu cầu nhận

thức chuyển từ hiếu kỳ, tò mò sang tính ham hiểu biết, hứng thú khám phá.

Trẻ bắt đầu kiềm chế dần tính hiếu động, bột phát để chuyển thành tính kỷ

luật, nền nếp, chấp hành nội quy học tập. Tinh nhạy và sức bền vững, tinh

khéo léo của các thao tác của đôi bàn tay để tập viết được phát triển nhanh.

Có thể thấy, năm học lớp 1 được coi là bước khủng khoảng đầu tiên trên con

đường chiếm lĩnh tri thức của người học sinh. Vì đây là giai đoạn học sinh

thay đổi hoạt động chủ đạo từ “hoạt động vui chơi” sang “hoạt động học”.

Hoạt động chủ đạo là hoạt động quyết định những biến đổi chủ yếu nhất

trong các quá trình tâm lý và trong đặc điểm tâm lý của nhân cách con người

ở một giai đoạn phát triển nhất định. Theo đó, hoạt động chủ đạo theo đúng

lứa tuổi sẽ giúp trẻ có thể khám phá thế giới xung quanh, hình thành nhận

thức tình cảm của con người với con người. Hoạt động học là hoạt động đặc

thù của con người, được điều khiển bởi mục đích tự giác là lĩnh hội những tri

thức, giá trị, kỹ năng, kỹ xảo, phương thức hành vi,… một cách khoa học và

1

hệ thống. Hoạt động học là một thuật ngữ dùng chỉ một hoạt động đặc biệt

của con người. Trong hoạt động này người học hướng vào việc lĩnh hội tri

thức, kỹ năng, kỹ xảo, các chuẩn hành vi, các giá trị, v.v… đã được tích lũy

nhiều ngàn năm trong kho tàng văn minh nhân loại hoặc đang được quy định

trong các quan hệ xã hội đương thời. Khi tham gia hoạt động học, người học

phải thể hiện tính tự giác, luôn ý thức rõ mục đích hoạt động mình đang tiến

hành. Đối với học sinh lớp 1 thì hoạt động học là một hoạt động mới lạ, các

em đang cố gắng từng ngày để tiếp thu, làm quen và thích ững với việc học

tập. Chính vì vậy, học sinh không trách khỏi sự bỡ ngỡ, lúng túng, chưa có

các kĩ năng, thao tác hay cách giải quyết các nhiệm vụ học tập điều đó tạo nên

những rào cản tâm lí khi tham gia vào hoạt động học tập của học sinh và nếu

điều đó không được giúp đỡ kịp thời nó sẽ tích tụ lại thì sẽ tạo ra hàng ngàn

khó khăn tâm lí trong hoạt động học tập của trẻ, khiến trẻ lo sợ, nhút nhát, thu

mình, thậm trí né tránh tham gia vào hoạt động học tập.

Khó khăn tâm lý là là toàn bộ những nét tâm lý của cá nhân, nảy sinh ở

chủ thể trong quá trình hoạt động. Khó khăn tâm lý không phù hợp với những

yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất định, làm ảnh hưởng xấu đến tiến

trình và kết quả hoạt động đó. Những khó khăn tâm lí khiến các em không

thích nghi được học tập theo nề nếp, học nhiều môn học khác nhau, kể cả

môn các em không thích thì các em còn phải làm thêm bài tập về nhà. Ngoài

ra, các em phải làm quen với cô giáo mới, bạn bè mới. Nếu bố mẹ không có

định hướng kịp thời thì các em sẽ bị căng thẳng với lượng kiến thức mới và

trừu tượng khiến các em sợ đến lớp. dễ bị phân tán và thiếu tập trung. Các em

đến trường với sự nhút nhát, sợ thầy, sợ cô, sợ cả bạn bè. Có một số em biết

đến trường chỉ là sự bắt buộc nên có những hành vi chống đối, quấy phá

nghịch ngợm.

Hàng năm, trên địa bàn huyện Yên Mô – tỉnh Ninh Bình có hàng nghìn

em học sinh lớp 1. Các bậc phụ huynh đã có sự quan tâm tới việc học tập của

lứa tuổi này tuy nhiên số lượng còn hạn chế và người quan tâm thì chưa có

hiểu hết được tâm lí của con mình, chưa năm bắt được nhu cầu và đặc biệt là

2

sự phối kết hợp giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh về việ hỗ trợ rèn

luyện hoạt động học tập của các con chưa hiệu quả vì phụ huynh chưa hiểu

được việc học của các con như thế nào. Nhất là trong bối cảnh học tập theo

chương trình giáo dục phổ thông 2018, có nhiều điểm thay đổi liên quan đến

sách giáo khoa, nội dung các môn học, thời gian học, phương pháp giảng

dạy… có rất nhiều ý kiến về nội dung sách giáo khoa và chương trình lớp 1,

về hình thức, khối lượng, nhiều giáo viên cho rằng chương trình mới khá

nhanh và nặng, khả năng tiếp thu của học sinh không đồng đều nên mỗi học

sinh sẽ gặp những khó khăn khác nhau khi tham gia vào hoạt động học tập.

Từ những lí do trển, chúng tôi nghiên cứu đề tài:

“Khó khăn tâm lí trong hoạt động học tập của học sinh lớp 1 trong bối cảnh

thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018”.

2

. Mục đích nghiên cứu

Từ nghiên cứu lý luận và thực trạng khó khăn tâm lý trong hoạt động học

tập của học sinh đầu lớp 1 trong bối cảnh thực hiện chương trình giáo dục phổ

thông 2018, đề xuất một số biện pháp tác động nhằm khắc phục và giảm thiểu

những KKTL trong hoạt động học tập của học sinh lớp 1.

3

. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

3

.1. Đối tượng nghiên cứu

Mức độ và biểu hiện khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của học sinh

lớp 1.

3

.2. Khách thể nghiên cứu

Tôi nghiên cứu các trường tiểu học trên địa bàn huyện Yên Mô – tỉnh Ninh

Bình:

•

Nghiên cứu được tiến hành trên 200 học sinh lớp 1 ở các trường Tiểu

học trên địa bàn huyện Yên Mô – Tỉnh Ninh Bình.

•

Khoảng 20 cha/ mẹ của những em HS này và 10 GV dạy học sinh lớp 1

của những trường khảo sát.

4

. Giả thuyết khoa học

3

Học sinh lớp 1 trên địa bàn huyện Yên Mô – Tỉnh Ninh Bình gặp nhiều khó

khăn tâm lý trong hoạt động học tập trong bối cảnh thực hiện CTGDPT 2018

với các mức độ và biểu hiện khác nhau. Yếu tố khách quan và yếu tố chủ

quan đều là yếu tố quan trọng tác động tới khó khăn tâm lý trong học tập của

học sinh lớp 1. Có thể đề xuất một số biện pháp tác động nhằm khắc phục và

giảm thiểu những KKTL trong hoạt động học tập của HS lớp 1.

5

. Nhiệm vụ nghiên cứu

5

.1. Hệ thống hóa các vấn đề có liên quan đến khó khăn của học sinh lớp 1:

khó khăn tâm lý, khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của học sinh

lớp 1, đặc điểm tâm lý của học sinh lớp 1…

5

5

.2. Tìm hiểu thực trạng khó khăn tâm lý trong hoạt động học tập của học

sinh lớp 1, các yếu tố ảnh hưởng đến khó khăn tâm lý trong hoạt động

học tập của HS lớp 1 trong bối cảnh thực hiện CTGDPT 2018 ở các

trường tiểu học trên địa bàn huyện Yên Mô – tỉnh Ninh Bình.

.3. Đề xuất một số biện pháp tác động nhằm giảm thiểu và khắc phục khó

khăn tâm lý trong hoạt động học tập của học sinh lớp 1 trong bối cảnh

thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018.

6

6

. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

.1. Giới hạn khách thể khảo sát

Nghiên cứu được tiến hành trên mẫu khách thể là:

•

•

•

•

HS lớp 1: 200 HS

Cha mẹ: 20

GV dạy lớp 1: 10 GV

Cụ thể: Ở các trường Tiểu học Yên Từ, trường Tiểu học Yên

Nhân, trường Tiểu học Yên Thịnh

6

.2. Giới hạn về thời gian nghiên cứu và địa điểm

Thời gian: Năm học 2022- 2023