SKKN ĐỀ CƯƠNG LVTS PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TIỂU HỌC THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM

1

. Tính cấp thiết của đề tài

.1. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ cùng với quá trình

1

toàn cầu hóa, xu thế hội nhập đang làm thay đổi nhận thức về cách sống, làm

việc và học tập của con người mỗi quốc gia. Để đáp ứng yêu cầu đào tạo con

người thích nghi tốt với những biến đổi xảy ra trong và ngoài nước, Nhà nước

Việt Nam nói chung và ngành Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) nói riêng đã có

nhiều chủ trương, chính sách nhằm đẩy mạnh việc đổi mới giáo dục và phát

triển con người, đưa đổi mới giáo dục và phát triển con người trở thành một

trong những nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu trong chính sách phát triển xã hội của

Việt Nam hiện nay. Theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 4/11/2013 về đổi

mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa,

hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và

hội nhập quốc tế đã nêu một trong những nhiệm vụ và giải pháp là: “Tiếp tục

đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo

hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”; “….phát huy

tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người

học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung

dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập

nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu

trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội,

ngoại khóa, nghiên cứu khoa học…” [5, tr. 5]. Cùng với đó, giáo dục Việt Nam

cũng đang triển khai lộ trình thực hiện chương trình GDPT 2018 đi kèm Thông

tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018. Trong đó, chương trình

giáo dục tiểu học giúp học sinh hình thành và phát triển những yếu tố căn bản

đặt nền móng cho sự phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần, phẩm chất và

năng lực; định hướng chính vào giáo dục về giá trị bản thân, gia đình, cộng

đồng và những thói quen, nền nếp cần thiết trong học tập và sinh hoạt.

2

Một trong những năng lực chung cốt lõi và cơ bản được đặt ra trong

chương trình GDPT 2018 chính là năng lực GQVĐ&ST. Bởi theo quan điểm

triết học duy vật biện chứng, mâu thuẫn luôn là động lực của sự phát triển. Tình

huống có vấn đề phản ánh một cách logic và biện chứng quan hệ bên trong giữa

tri thức cũ, kinh nghiệm cũ, kĩ năng cũ đối với yêu cầu giải thích một sự kiện

mới hoặc đổi mới tình thế. Hơn nữa, theo Rubinstein, một tình huống có vấn

đề luôn là nguồn gốc cho sự sáng tạo khi tìm ra các cách giải quyết mới, đó

cũng chính là nguồn gốc của tư duy sáng tạo. Do đó, năng lực giải quyết vấn

đề cho HSTH có vai trò vô cùng quan trọng và cần thiết trong việc phát triển

các năng lực chung theo yêu cầu của chương trình giáo dục hiện nay.

Đặc biệt, chương trình GDPT 2018 còn chú trọng tổ chức các hoạt động

giáo dục phát triển năng lực cho HS theo hướng trải nghiệm. Hoạt động theo

hướng trải nghiệm sẽ giúp học sinh hình thành và phát triển những giá trị sống,

thái độ và những năng lực chung cần có ở con người trong xã hội hiện đại; nâng

cao kiến thức thực tiễn gắn bó với đời sống, địa phương, cộng đồng, đất nước,

mang tính tổng hợp và thực tế.

Việc phát triển năng lực GQVĐ cho học sinh theo hướng trải nghiệm

chính là người thiết kế hoạt động trải nghiệm cung cấp hàng loạt tình huống,

bối cảnh đa dạng, phong phú cho người học, cho phép người học sáng tạo và

tư duy, giải quyết vấn đề làm theo nhiều cách thức khác nhau nhằm đạt kết quả

tốt hơn, chú trọng cung cấp cho người học các cơ hội sáng tạo, đổi mới.

1

.2. Trên thực tiễn tại các trường tiểu học, các lực lượng xã hội bao gồm

nhàn trường, gia đình và xã hội đã phối hợp chú trọng, quan tâm để cải tiến

hoạt động phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS theo hướng trải nghiệm

đồng thời HS cũng đã nỗ lực hơn, cố gắng phát triển năng lực của bản thân và

đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên bên cạnh đó, cũng còn những tồn

tại từ nhận thức đến hành động. Cụ thể HSTH gặp khá nhiều khó khăn trong

giải quyết các vấn đề về học tập và các mối quan hệ nhưng chưa có năng lực

3

giải quyết vấn đề theo hướng trải nghiệm để giải quyết triệt để và tạo động lực

cho sự phát triển. Vì vậy, các em còn lúng túng khi nhận ra khó khăn của chính

mình, chưa biết bộc lộ rõ ràng và cũng chưa có định hướng hoàn chỉnh để giải

quyết những khó khăn ấy. Những tồn tại đó xuất phát từ một số nguyên nhân

như các trường chưa thực hiện đồng đều chương trình (vừa tiếp tục dạy theo

chương trình 2006 vừa triển khai dạy chương trình mới 2018). Ngoài ra, các

cán bộ quản lý cũng như giáo viên chưa tìm ra được biện pháp phù hợp, hiệu

quả để phát triển năng lực giải quyết vấn đề theo hướng trải nghiệm.

Kế thừa những thành tựu của các công trình nghiên cứu đi trước và xuất

phát từ nhu cầu thực tiễn của HSTH, chúng tôi xin lựa chọn đề tài “Giáo dục

năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học tiểu học theo hướng

trải nghiệm”.

2

. Mục đích nghiên cứu

Đề xuất các biện pháp góp phần phát triển năng lực năng lực giải quyết

vấn đề và sáng tạo cho HSTH trong dạy học theo hướng trải nghiệm.

. Khách thể, đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề

của HSTH trong dạy học theo hướng trải nghiệm.

Khách thể nghiên cứu: Quá trình phát triển năng lực cho HSTH.

3

–

–

5

. Giả thuyết khoa học

Nếu việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy

học Tiểu học theo hướng trải nghiệm được xây dựng theo kế hoạch cụ thể, phù

hợp với mục tiêu, nội dung giáo dục của chương trình nói chung và môn học,

bài học nói riêng cũng như đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi và trình độ của HSTH

thì các em sẽ có năng lực giải quyết được các vấn đề khó khăn trong học tập,

phát triển sự sáng tạo trong tư duy và có cơ hội phát triển toàn diện.

5

. Nhiệm vụ nghiên cứu

4

–

Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề

cho học sinh trong dạy học tiểu học theo hướng trải nghiệm; chương trình phổ

thông 2018.

–

Khảo sát thực trạng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

trong dạy học tiểu học theo hướng trải nghiệm.

Đề xuất các biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học

sinh trong dạy học tiểu học theo hướng trải nghiệm.

. Giới hạn nghiên cứu

Giới hạn nội dung: Năng lực giải quyết vấn đề cho HSTH; thực trạng

–

6

–

và biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học

tiểu học theo hướng trải nghiệm

–

Giới hạn địa bàn: 08 trường tiểu học công lập ở huyện Thanh Trì, thành

phố Hà Nội.

–

Giới hạn khách thể khảo sát: 80 giáo viên, 200 HS tại 08 trường tiểu

học huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội.

7

. Phương pháp nghiên cứu

7

.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận

–

–

Phương pháp so sánh, phân tích – tổng hợp.

Phương pháp phân loại.

7

.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát quá trình dạy học nhằm phát

–

triển các năng lực (cụ thể là năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo theo hướng

trải nghiệm) của GV và quan sát quá trình học tập của HS.

–

Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn với câu hỏi in sẵn thực trạng phát

triển năng lực một số trường tiểu học huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội.

Phương pháp điều tra: Điều tra về thực trạng phát triển năng lực một số

–

trường tiểu học huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội và tính khả thi, hiệu quả

của các biện pháp đề xuất về phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

5

trong dạy học tiểu học theo hướng trải nghiệm tại các trường tiểu học huyện

Thanh Trì, Hà Nội.

–

Phương pháp chuyên gia: Thu thập ý kiến của chuyên gia về giải pháp

phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học tiểu học ở

huyện Thanh Trì, Hà Nội theo hướng trải nghiệm.

7

.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ

Phương pháp thống kê Toán học trong khoa học giáo dục: Thống kê

–

các số liệu từ các dữ kiện trong bảng thu được để đánh giá được thực trạng phát

triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học tiểu học ở huyện

Thanh Trì, Hà Nội theo hướng trải nghiệm.

–

Phương pháp sử dụng phần mềm xử lý số liệu.

8

. Dự kiến cấu trúc luận văn

Luận văn bao gồm:

Mở đầu

Chương 1: Cơ sở lí luận về phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học

sinh trong dạy học Tiểu học theo hướng trải nghiệm.

Chương 2: Thực trạng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

trong dạy học tiểu học theo hướng trải nghiệm.

Chương 3: Biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

trong dạy học tiểu học theo hướng trải nghiệm.

Kết luận và khuyến nghị

Tài liệu tham khảo

Phụ lục