SKKN Đổi mới cách sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học Sinh học 7

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài :

         Do yêu cầu của xã hội hiện đại, mục tiêu giáo dục phổ thông nói chung và mục tiêu giáo dục bộ môn Sinh học nói riêng đã có nhiều đổi mới. Môn Sinh học ở trường THCS  có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ nhà trường. Môn học này đã cung cấp cho học sinh một hệ thống kiến thức phổ thông cơ bản và thiết thực. Phát triển năng lực nhận thức, năng lực hành động. Hoà chung vào sự nghiệp đổi mới của đất nước với mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh”. Trong yếu tố đó con người luôn chiếm vị trí hàng đầu. Do vậy cần trang bị kiến thức cho học sinh ở từng môn học nói chung và môn Sinh học nói riêng là một việc làm rất thiết thực và cần thiết.

          Để góp phần thực hiện mục tiêu quan trọng đó, môn Sinh học ở trường THCS phải thực hiện đổi mới phương pháp dạy học. Tư tưởng cơ bản của việc đổi mới phương pháp dạy học là tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh với các phương tiện và hình thức học tập phù hợp, cụ thể trong từng tiết học giáo viên phải tổ chức cho học sinh được hoạt động nhiều hơn, được thực hành nhiều hơn, được suy nghĩ nhiều hơn trên con đường chiếm lĩnh nội dung tri thức.

         Dựa trên cơ sở đó việc đổi mới phương pháp dạy học cần phải đổi mới đồng bộ nhiều vấn đề trong đó việc đổi mới cách sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học là một trong những vấn đề quan trọng tạo nên sự thành công và đạt kết quả cao trong quá trình dạy học vì đồ dùng dạy học chính là phương tiện để thực hiện phương pháp dạy học. 

Sinh học là môn khoa học thực nghiệm đặc biệt, tính đặc thù bộ môn được thể hiện rõ nét ở bộ môn động vật học (Chương trình Sinh học 7) – Một bộ môn có phương pháp nghiên cứu dựa trên quan sát, thực hành, thí nghiệm và phương pháp dạy học đặc trưng là phương pháp thuộc nhóm trực quan và thực hành.

Trong chương trình Sinh học 7 phần lớn phương tiện trực quan vừa là nguồn thông tin và cũng là phương tiện để học sinh khai thác, tìm hiểu phát hiện kiến thức, phát triển kĩ năng cũng như giải quyết các vấn đề đặt ra. Do đó việc sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học đáp ứng đổi mới phương pháp dạy học đang là vấn đề được đặt ra trong dạy học Sinh học ở trường THCS.

Việc dạy Sinh học trong các trường THCS hiện nay so với trước đây đã có nhiều chuyển biến đáng kể nhất là gần đây trong xu thế đổi mới phương pháp dạy học nhiều giáo viên đã cố gắng cải tiến phương pháp dạy học, tăng cường sử dụng phương tiện và đồ dùng dạy học. Tuy nhiên việc sử dụng phương tiện và đồ dùng dạy học môn Sinh học còn nhiều điểm hạn chế như: trong các giờ Sinh học giáo viên còn ít sử dụng đồ dùng dạy học hoặc nếu có sử dụng thì còn rất hạn chế, nhiều khi việc sử dụng phương tiện và đồ dùng dạy học được tiến hành một cách hình thức chưa khai thác được tác dụng của đồ dùng dạy học trong dạy học môn Sinh học. Mặt khác chưa có tài liệu nghiên cứu riêng về việc đổi mới cách sử dụng phương tiện, đồ dùng Sinh học 7 nói riêng mà mới chỉ là phương pháp chung cho cả môn Sinh học.

Với tất cả các lí do trên việc xây dựng quan niệm đầy đủ về đổi mới cách sử dụng phương tiện và đồ dùng dạy học, nhất là chỉ ra được các biện pháp cụ thể để giúp giáo viên thực hiện, sử dụng phương tiện và đồ dùng dạy học có hiệu quả ở bộ môn Sinh học trong các trường THCS hiện nay đang là vấn đề cần thiết và rất được quan tâm. Chính vì những lí do trên, tôi đã lựa chọn và nghiên cứu đề tài: “Đổi mới cách sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học Sinh học 7 Trường THCS Quang Lộc” nhằm làm cho giờ học Sinh học trở nên sinh động hơn và chất lượng học tập đạt kết quả cao hơn, thực hiện tốt mục tiêu giáo dục đề ra.

1.2. Mục đích nghiên cứu: Trong quá trình công tác, tôi nhận thấy GV muốn truyền thụ kiến thức tới HS đạt hiệu quả cao nhất thì việc sử dụng phương tiện, đồ dùng trực quan là rất quan trọng, song sử dụng như thế nào để đạt hiệu quả là một vấn đề mà tôi cũng như rất nhiều GV luôn trăn trở vì vậy tôi đã luôn suy nghĩ để tìm ra cách sử dụng phương tiện đồ dùng một cách tốt nhất và đúc rút thành SKKN này nhằm một phần nào đó giúp bản thân và đồng nghiệp có được cách sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học hiệu quả hơn.  

1.3. Đối tượng nghiên cứu: Cách sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học trong các bài dạy Sinh học lớp 7 tại Trường THCS Quang Lộc đạt hiệu quả cao hơn.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết như: Đọc và nghiên cứu sách hướng dẫn GV, sách thiết kế Sinh học lớp 7, tìm hiểu các phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan, tham khảo tài liệu BDTX , …

Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin như: Tìm hiểu thực trạng việc sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học ở đồng nghiệp thông qua việc dự giờ, trao đổi kinh nghiệm với nhau, tổng hợp rút kinh nghiệm, …

Phương pháp thống kê, xử lý số liệu như: điều tra việc lĩnh hội kiến thức của học sinh khi chưa áp dụng và đã áp dụng đề tài so sánh, đối chiếu rút ra kết luận.