SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy các yếu tố hình học lớp 2

1. MỞ ĐẦU

  1.1. Lí do chọn đề tài: 

Trong các môn học ở Tiểu học, môn Toán có một vị trí rất quan trọng trong việc góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục ở bậc Tiểu học. Cụ thể là:

Toán học với tư cách là một khoa học nghiên cứu một số mặt của thế giới thực với một hệ thống kiến thức và phương pháp nhận thức cơ bản rất cần thiết cho đời sống, sinh hoạt và lao động. Đồng thời đó còn là những công cụ, những phương tiện rất cần thiết để học các môn học khác và nhận thức thế giới xung quanh.

Mặt khác, môn Toán còn có khả năng to lớn trong việc giáo dục nhiều mặt cho học sinh như rèn luyện các phương pháp suy nghĩ, suy luận, giải quyết vấn đề và góp phần phát triển trí thông minh, cách suy nghĩ độc lập, sáng tạo và một số phẩm chất cần thiết cho người lao động.

Trong nhiều năm học dạy lớp 2. Tôi nhận thấy việc dạy các yếu tố hình học trong chương trình toán ở bậc Tiểu học nói chung và ở lớp 2 nói riêng là hết sức cần thiết. Ở lứa tuổi học sinh Tiểu học về mặt suy luận, phân tích, tư duy của các em còn hạn chế việc dạy “Các yêu tố hình học” ở Tiểu học sẽ góp phần giúp học sinh phát triển được năng lực tư duy, khả năng quan sát, trí tưởng tượng cao và kỹ năng thực hành hình học đặt nền móng vững chắc cho các em học tốt môn hình học sau này. Xuất phát từ lí do trên tôi chọn đề tài:

“Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy các yếu tố hình học lớp 2”. 

  1.2. Mục đích nghiên cứu

Tôi chọn đề tài này để nghiên cứu không những nhằm chỉ ra những lỗi học sinh thường  mắc, mà còn giúp học sinh lớp 2 của trường biết nhận dạng và gọi đúng tên hình chữ nhật, đường thẳng, đường gấp khúc, biết tính độ dài đường gấp khúc, tính chu vi hình tam giác, hình tứ giác, biết thực hành vẽ hình. Ngoài ra, tôi còn hy vọng với kinh nghiệm nhỏ bé của mình phần nào giúp giáo viên trong trường và đồng nghiệp có thêm phương pháp, cách thức, kinh nghiệm giảng dạy môn Toán phần các yếu tố hình học ở một số trường hợp học sinh dễ mắc sai lầm. Từ đó tạo nên nền tảng vững chãi cho các em trong kỹ năng học Toán sau này của học sinh. Giúp chất lượng giáo dục của trường, huyện nhà ngày càng tiến bước.

  1.3. Đối tượng nghiên cứu

       Biện pháp nâng cao chất lượng dạy các yếu tố hình học lớp 2.

  1.4. Phương pháp nghiên cứu

Để nghiên cứu hoàn thành đề tài này, tôi dùng các phương pháp sau: 

  – Phương pháp điều tra: Phỏng vấn học sinh, qua các bài kiểm tra…

  – Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Chọn  đối tượng học sinh lớp 2 dạy thực nghiệm.

  – Phương pháp quan sát: Qua dự giờ, thăm lớp để phát hiện những lỗi sai của học sinh.

  – Phương pháp phân tích và tổng hợp kinh nghiệm giáo dục: Trên cơ sở quan sát, phỏng vấn, điều tra để tìm nguyên nhân, phân tích từng mặt của hoạt động rồi tìm biện pháp giải quyết, cuối cùng tổng kết kinh nghiệm.

  –  Phương pháp thống kê toán học: Thống kê số lượng học sinh đạt điểm

 9 – 10; 7 – 8; 6 –7; dưới 5.

2. NỘI DUNG 

  2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

Một trong những nhiệm vụ cơ bản dạy học các yếu tố hình học ở lớp 2 là cung cấp cho học sinh những biểu tượng hình học đơn giản, bước đầu làm quen với các thao tác lựa chọn, phân tích, tổng hợp hình, phát triển tư duy, trí tưởng tượng không gian. Nội dung các yếu tố hình học không nhiều, các quan hệ hình học ít, có lẽ vì phạm vi kiến thức các yếu tố hình học như vậy đã làm cho việc nghiên cứu nội dung dạy học này càng lý thú.

  2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

Trong những năm gần đây, phong trào đổi mới phương pháp dạy học trong trường Tiểu học được quan tâm và đẩy mạnh không ngừng để ngay từ cấp Tiểu học, mỗi học sinh đều cần và có thể đạt được trình độ học vấn toàn diện, đồng thời phát triển được khả năng của mình về một môn nào đó nhằm chuẩn bị ngay từ bậc Tiểu học những con người chủ động, sáng tạo đáp ứng được mục tiêu chung của cấp học và phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước. 

Để đánh giá kết quả học tập của học sinh phải căn cứ vào sản phẩm  bài  làm và khả năng nắm kiến thức của học sinh. Qua thực tế giảng dạy tôi đã tiến hành kiểm tra kiến thức cơ bản trọng tâm về “Các yếu tố hình học trong môn Toán ” của học sinh 2 lớp, lớp 2A (lớp đối chứng) và  lớp 2B do tôi phụ trách.  

Phiếu khảo sát học sinh lớp 2

 ( Thời gian làm bài 20 phút)

1. Dùng thước và bút nối các điểm để có :

1. Một hình vuông                                          b Hai hình tam giác.

2. Khoanh vào chữ đặt trước câu trả lời đúng:

Trong hình vẽ có mấy hình tam giác ?

1. 3 hình tam giác.                                              O
2. 4 hình tam giác.
3. 5 hình tam giác.     
4. 6 hình tam giác.                       

                                                             P           M           N             S

3. Điền số?

Hình bên có …. hình tứ giác?

Kết quả thu được :

Bảng 1 :

     Kết quả trên cho thấy việc dạy – học “Các yếu tố hình học lớp 2” có kết quả chưa cao, số bài chưa đạt còn chiếm tỉ lệ nhiều. Học sinh chưa biết vẽ hình, chưa  nắm  được cách đếm hình, nhận dạng hình chưa chính xác. 

  2.3 Các giải pháp và biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.

  Nhằm giúp học sinh phân biệt  được “ Các yếu tố hình học lớp 2” tôi đưa ra một số giải pháp như sau:

  2.3.1. Giúp  học sinh biết nhận dạng và gọi đúng tên đoạn thẳng và đường thẳng, đường gấp khúc, hình chữ nhật, hình tứ giác.

  2.3.2. Hướng dẫn học sinh biết thực hành vẽ hình (theo mẫu) trên giấy ô vuông.

  2.3.3. Giúp học sinh biết xếp, ghép các hình đơn giản.

  2.3.4. Hướng dẫn học sinh biết và nắm vững cách tính độ dài đường gấp khúc hoặc chu vi một hình.

  2.3.5. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.

  2.4. Các biện pháp thực hiện.

     Từ thực tế giảng dạy, qua thực trạng và kết quả đã nêu ở trên. Để góp phần năng cao chất lượng dạy học “Các yếu tố hình học lớp 2” theo chương trình  hiện nay. Tôi xin đưa ra một vài biện pháp thực hiện như sau:

   2.4.1.Giúp học sinh biết nhận dạng và gọi đúng tên đoạn thẳng, đường thẳng, hình chữ nhật , hình tứ giác.

1. Về đoạn thẳng, đường thẳng.

Vấn đề “Đoạn thẳng, đường thẳng” được giới thiệu ở Tiểu học có thể có nhiều cách khác nhau. Trong sách toán 2, khái niệm “đường thẳng” được giới thiệu bắt đầu từ “đoạn thẳng” (đã được học ở lớp 1) như sau:

Cho điểm A và điểm B, lấy thước và bút nối hai điểm đó ta được đoạn thẳng AB.

Kéo dài đoạn thẳng AB về hai phía, ta được đường thẳng AB.

Lưu ý:  Khái niệm đường thẳng không định nghĩa được, học sinh làm quen với “biểu tượng” về đường thẳng thông qua hoạt động thực hành: Vẽ đường thẳng qua 2 điểm, vẽ đường thẳng qua 1 điểm.

1. Nhận biết giao điểm giao điểm của hai đoạn  thẳng:

Ví dụ: Bài 4 (trang 49) Sách giáo khoa Toán 2. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam năm 2015

Đoạn thẳng AB cắt đoạn thẳng CD tại điểm nào?