SKKN Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động âm nhạc (dạy hát)

1. Mở đầu

1.1. Lí do chọn đề tài 

        Như chúng ta đã biết, âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật dùng âm thanh để diễn đạt tình cảm, cảm xúc con người. Âm nhạc có ảnh hưởng đến đời sống của con người. Các nghiên cứu đã chỉ ra, âm nhạc, đặc biệt là nhạc giao hưởng có tác dụng tốt, kích thích sự phát triển trí não. Do đó, người ta khuyên cho trẻ nghe nhạc để phát triển trí não của chúng. Âm nhạc là loại hình nghệ thuật xuất hiện sớm trong lịch sử loài người, gắn bó với con người và trở thành nhu cầu không thể thiếu. Âm nhạc phản ánh cuộc sống qua niềm vui, nỗi buồn, khát vọng, ước mơ của con người. 

        Trong chương trình chăm sóc nuôi dưỡng và giáo dục trẻ mầm non thì hoạt động nào cũng quan trọng, đặc biệt là hoạt động âm nhạc, vì đó là sân chơi bổ ích, lí thú, có sức hấp dẫn, lôi cuốn trẻ. Ngay từ khi trẻ còn nhỏ, trẻ đã được cảm thụ âm nhạc qua lời ru, tiếng hát của bà của mẹ. Âm nhạc đối với trẻ là một thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Tâm hồn trẻ thơ trong sáng luôn luôn vui vẻ cho nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu đối với trẻ, thông qua âm nhạc trẻ được thúc đẩy sự vận động của cơ thể, sự nhanh nhẹn, khéo léo, bền bỉ và dẻo dai qua các động tác. Trẻ sẽ linh hoạt sáng tạo, mạnh dạn tự tin và hứng thú tham gia vào các hoạt động giáo dục khác. Từ đó, giúp trẻ phát triển toàn diện một cách tốt nhất.

        Âm nhạc còn giúp trẻ khám phá những điều mới lạ trong thế giới xung quanh, những mối quan hệ tốt đẹp giữa con người với nhau, hình thành thái độ thân thiện giữa con người với thiên nhiên, giúp trẻ có cách nghĩ, cách nhìn và cách cảm nhận hồn nhiên trong sáng đối với thế giới xung quanh, nhạy cảm trước cảnh đẹp, do đó tiếp nhận được điều hay, lẽ phải. Âm nhạc có vai trò quan trọng với quá trình hoàn thiện cơ thể trẻ mầm non. Âm nhạc chính là phương tiện hữu hiệu để phát triển tai nghe cho trẻ. Những trẻ khi tham gia học nhạc đều ngày càng tự tin và có những sáng kiến vô cùng ấn tượng, hữu ích. Âm nhạc đem đến niềm vui, giúp trẻ trải qua những sắc thái tình cảm khác nhau. Trong những bài biểu diễn với nhóm nhạc hoặc bài trình diễn đơn lẻ, trẻ sẽ chờ đợi đến lượt mình, điều này giúp trẻ rèn luyện được tính kiên nhẫn, biết chờ đợi. Nhịp điệu âm thanh của âm nhạc có khả năng kích thích trẻ vận động một cách vui vẻ. Âm nhạc là thứ dệt nên tâm hồn đầy tuyệt diệu và chúng ta có rất nhiều cơ hội trong những năm đầu đời của trẻ để trẻ phát triển hài hòa não bộ với những trải nghiệm chất lượng. Vì thế, giáo dục âm nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mỹ, giáo dục đạo đức, góp phần phát triển trí tuệ và có sự tác động lớn tâm sinh lý của trẻ. Giáo dục âm nhạc trong trường mầm non là giáo dục cho trẻ lòng yêu nghệ thuật thông qua các hoạt động giáo dục như: Ca hát, vận động, nghe hát, múa… hay các trò chơi âm nhạc. Đặc biệt đối với trẻ mầm non, giáo dục âm nhạc đã đem lại cho trẻ những ấn tượng, những khái niệm, những kỹ năng sơ khai về loại hình nghệ thuật âm nhạc, dần hình thành và phát triển trong tâm hồn trẻ những kỹ năng cơ bản về âm nhạc, tạo điều kiện phát triển thị hiếu âm nhạc. Đây là khởi đầu giúp trẻ biết lựa chọn, đánh giá tác phẩm âm nhạc hay biết cách biểu diễn, thể hiện một tác phẩm âm nhạc ở mức độ đơn giản hay là khó. 

Và một trong những điều quan trọng nhất của nhiệm vụ giáo dục âm nhạc

cho trẻ mầm non chính là việc cô dạy hát cho trẻ. Đây có thể xem là hoạt động cốt lõi trong chuỗi các hoạt động âm nhạc mà cô truyền tải đến trẻ. Bởi khi trẻ muốn múa hay vận động theo nhịp bài hát thì trước tiên phải thuộc lời, hát đúng giai điệu và hiểu nội dung bài hát. Khi trẻ tự tin cất lên lời ca, yêu mến bài hát, cũng là lúc trẻ đã sẵn sàng thể hiện mọi cảm xúc của mình và thẩm mỹ, tình cảm của trẻ nhờ đó được phát triển một cách tốt nhất. Trẻ mầm non có tri giác tổng thể nên có thể học hát theo nhiều kiểu, khám phá bài hát ở nhiều khía cạnh khác nhau. Việc dạy hát cho trẻ giúp các bé biết vận dụng các khả năng, năng lực, năng khiếu mà mình vốn có để cảm thụ âm nhạc và thể hiện nó thích hợp với từng bài hát có giai điệu khác nhau.

Tuy nhiên, từ thực tế ở trường Mầm non Đa lộc nói chung và ở lớp tôi nói riêng, khi trẻ ca hát, ta thường nhận thấy đôi lúc trẻ hát có phần không chính xác về lời ca hay giai điệu, có khi trẻ còn tự sáng tác lời bài hát không phù hợp với nội dung. Mặt khác, kỹ năng ca hát của trẻ còn hạn chế về chất giọng, về hơi hay âm vực, tiết tấu, điều đó làm giảm đi tính thẩm mỹ nghệ thuật của bài hát. Ngoài ra, cơ quan phát âm của trẻ chưa thực sự hoàn chỉnh, âm phát ra hơi yếu, hơi thở ngắn, nông và đặc biệt sự phối hợp giữa tai nghe và giọng chưa thật sự chủ động. Do đó, khi trẻ hát chưa thể hiện được tính nghệ thuật của bài hát. Vậy phải làm thế nào để trẻ hát hay, hát chính xác một tác phẩm âm nhạc? Làm sao để trẻ thực sự hứng thú khi hoạt động âm nhạc diễn ra? Đây chính là câu hỏi được đặt ra cho tất cả các giáo viên mầm non .

        Qua thực tế trên, tôi nhận ra rằng, để giáo dục âm nhạc cho trẻ đạt chất lượng cao, đưa âm nhạc đi sâu vào lòng trẻ thơ thì việc gây hứng thú cho trẻ là vô cùng quan trọng, góp phần tạo nên sự thành công của hoạt động giáo dục. Do đó, tôi mạnh dạn lựa chọn và đi sâu nghiên cứu  đề tài “Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động âm nhạc (dạy hát) ở trường mầm non Đa Lộc”.

1.2. Mục đích nghiên cứu

       Đề ra một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động âm nhạc (dạy hát) ở trường mầm non Đa Lộc.

.1.3. Đối tượng nghiên cứu 

        Một số biện pháp phát triển thẩm mỹ cho trẻ 5 – 6 tuổi lớp A5 thông qua hoạt động âm nhạc (dạy hát) ở trường mầm non Đa Lộc.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

        Mục đích nghiên cứu đề tài nhằm đưa ra các tiết dạy có hiệu quả đối với trẻ,  vì vậy, khi nghiên cứu đề tài tôi đã mạnh dạn sử dụng các phương pháp sau:

– Phương pháp nghiên cứu lí luận: Tài liệu, văn bản chỉ thị.

– Phương pháp khảo sát.

– Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, trực quan, đàm thoại.

– Nhóm phương pháp quan sát, so sánh, tổng hợp.

– Nhóm phương pháp thực hành trải nghiệm.

2. Nội dung

2.1. Cơ sở lý luận

Giáo dục toàn diện là mục tiêu đặt ra và được khẳng định tại nghị quyết hội nghị TW8, khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo. Trong giáo dục toàn diện, nhiệm vụ giáo dục thẩm mỹ được coi trọng bình đẳng với các nhiệm vụ giáo dục khác (trí tuệ, đạo đức, thể chất…). Điều này khẳng định rõ ở mục tiêu cụ thể của nghị quyết 29- BCHTW khóa XI: “Đối với giáo dục mầm non, giúp trẻ phát triển thể chất, tình cảm, hiểu biết, thẩm mỹ, hình thành các yếu tố đầu tiên của nhân cách”.

Giáo dục thẩm mỹ trong trường mầm non góp phần hình thành và phát triển năng lực thẩm mỹ cho mỗi cá nhân, hình thành thế giới quan, nhân sinh quan, lí tưởng sống lành mạnh, tiến bộ, phù hợp với quan điểm, chuẩn mực xã hội hiện đại. Vậy, muốn trẻ em tiếp cận và cảm nhận được đầy đủ cái đẹp, biến nó thành giá trị thẩm mỹ thực sự cho mình thì rất cần sự hỗ trợ của người lớn, của môi trường giáo dục. “Khác với trường phổ thông, nội dung giáo dục thẩm mỹ  ở trường mẫu giáo chiếm ưu thế hơn giáo dục trí tuệ. Đến trường trẻ được múa hát, làm quen với tác phẩm văn học, môi trường xung quanh, tạo hình… Ngoài giờ giáo dục âm nhạc, các môn học khác hầu hết đều sử dụng âm nhạc để tăng hiệu quả giáo dục”. (Trích “Các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc”- Chương trình Mầm non mới, NXBGD). Âm nhạc là phương tiện sắc bén để bồi dưỡng tình cảm dân tộc cho mọi người nói chung và trẻ em nói riêng. Việc sử dụng các trò chơi dân gian, hát cho trẻ nghe các bài dân ca càng thể hiện rõ điều đó. Trong bài viết “Vai trò của âm nhạc đối với trẻ mầm non” tác giả Thanh Hùng viết: “Dạy âm nhạc cho trẻ mầm non không phải để tương lai các con sẽ trở thành ca sĩ, nhạc sĩ lừng danh, mà để các con thêm hiểu, thêm yêu cuộc sống”. Đúng vậy! Sự hình thành mối quan hệ giữa trẻ với âm nhạc nhằm phát triển ở trẻ khả năng lĩnh hội, cảm thụ, hiểu cái đẹp, phân biệt được cái hay, cái dở trong cuộc sống. Âm nhạc là nhu cầu của cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với con người. Đặc biệt đối với trẻ mầm non thì những nốt nhạc trầm bổng, du dương, những giai điệu mượt mà, vui tươi, trong trẻo của các tác phẩm âm nhạc như là dòng sữa ngọt ngào cho tâm hồn trẻ thơ. Tâm hồn trẻ ngây thơ trong sáng, luôn luôn vui vẻ cho nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu với trẻ. Đặc biệt đối với trẻ 5 tuổi, giáo dục âm nhạc đã đem lại cho trẻ những ấn tượng, những khái niệm âm nhạc, dần hình thành trong tâm