SKKN Một số kinh nghiệm bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn Sinh học lớp 9

1. MỞ ĐẦU
2. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Ở thời đại nào cũng vậy, người tài đều có vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến sự sống còn của mỗi quốc gia. Ở Việt Nam ta điều đó lại càng được khẳng định rõ nét qua lịch sử của dân tộc. Người xưa từng nói: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia. Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu rồi xuống thấp. Vì vậy các đấng thánh đế minh vương chẳng ai không lấy việc bồi dưỡng nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí làm việc làm đầu tiên”. – “Hiền tài là nguyên khí quốc gia – Thân Nhân Trung”.

Tiếp nối truyền thống ấy, ngày nay Đảng và Nhà nước ta luôn coi giáo dục là quốc sách hàng đầu. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt” và “Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam”. Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 2011 – 2020 đã định hướng: “Phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược”. 

Trong giai đoạn hiện nay, giai đoạn công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước thì mục tiêu bồi dưỡng nhân tài càng được quan tâm nhiều hơn, nhà nước ta đã xác định: Đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho sự phát triển, như vậy việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường phổ thông chính là bồi dưỡng nhân tài cho tương lai, đây là việc làm có ý nghĩa rất quan trọng đối với người giáo viên nói riêng và Ngành giáo dục nói chung về việc bồi dưỡng đào tạo nhân tài cho đất nước.

Nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu trên, trong nhiều năm qua phòng GD&ĐT Thạch Thành là một trong những đơn vị luôn quan tâm, sâu sát và luôn là đơn vị dẫn đầu khu vực miền núi của tỉnh Thanh Hóa trong công tác tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi các cấp nói chung và bậc học THCS nói riêng. Đặc biệt, để cụ thể hóa các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng mũi nhọn, được sự quan tâm của lãnh đạo Huyện uỷ, UBND huyện và đặc biệt là Phòng GD&ĐT Thạch Thành, từ năm học 2009 – 2010 trường THCS Vân Du (đơn vị tôi đang công tác) đã được chủ tịch UBND huyện phê duyệt xây dựng nhà trường là một trong hai trung tâm giáo dục chất lượng cao của huyện nhà. Do vậy trường THCS Vân Du cũng chính là một trong những đơn vị được Phòng giáo dục Thạch Thành giao nhiệm vụ nòng cốt trong bồi dưỡng đội ngũ học sinh giỏi các cấp, đặc biệt là đội tuyển học sinh giỏi các môn văn hóa lớp 9 dự thi cấp tỉnh. 

Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn sinh học, tôi xác định ngoài các nhiệm vụ chuyên môn khác thì việc bồi dưỡng học sinh giỏi cũng là một trong những nhiệm vụ cần hết sức được quan tâm và đầu tư. Bởi vì đối với các nhà trường, chất lượng học sinh giỏi các bộ môn phản ánh một cách chính xác hơn năng lực dạy học của giáo viên, đặc biệt là năng lực chuyên sâu bộ môn của giáo viên giảng dạy. Bồi dưỡng học sinh giỏi là một công việc khó khăn và lâu dài, đòi hỏi nhiều công sức của thầy và trò cũng như kinh nghiệm của người giáo viên. Ngay cả các tiết dạy thông thường trên lớp cũng cần có sự đầu tư kĩ lưỡng, chuẩn bị chu đáo thì mới có thể dạy tốt và mang lại hiệu quả được thì đối với các tiết dạy bồi dưỡng học sinh giỏi còn có những yêu cầu cao hơn rất nhiều. Bản thân tôi cũng đã tìm hiểu qua nhiều luồng thông tin, qua sách báo, tài liệu. qua mạng Internet, qua học hỏi đồng nghiệp, dự các chuyên đề …nhưng nhìn chung chưa tìm được câu trả lời thực sự thấu đáo, hệ thống, đầy đủ về vấn đề này.

Từ những cơ sở trên, là giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn sinh học của nhà trường, bản thân tôi thấy cần phải có trách nhiệm cao trong việc nghiên cứu, tìm tòi để đưa ra các giải pháp nhằm góp phần nâng cao số lượng cũng như chất lượng đội tuyển học sinh giỏi bộ môn mình phụ trách. Do vậy tôi đã lựa chọn và mạnh dạn trình bày sáng kiến kinh nghiệm “Một số kinh nghiệm bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học lớp 9”.

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Trường THCS Vân Du là một trong 2 trung tâm giáo dục chất lượng cao của huyện Thạch Thành, ngoài nhiệm vụ đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện cũng như giáo dục đại trà thì nhiệm vụ nâng cao chất lượng mũi nhọn, đặc biệt là công tác bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi các các môn văn hóa là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Trong nhiều năm qua, nhà trường luôn là đơn vị đứng trong tốp đầu của huyện nhà trong chất lượng giáo dục cũng như kết quả dự thi học sinh giỏi các cấp. Tuy vậy số lượng cũng như chất lượng của các đội tuyển học sinh giỏi nói chung cũng như môn sinh học nói riêng còn chưa ổn định, chưa đạt được nhiều giải cao trong các kì thi học sinh giỏi cấp tỉnh, có năm môn sinh học còn không có học sinh được lựa chọn trong đội tuyển dự thi tỉnh. 

Là một giáo viên trẻ, được trang bị đầy đủ kiến thức cũng như kỹ năng nghiệp vụ và có khả năng tiếp cận tốt với công nghệ thông tin, trong quá trình công tác tôi thấy bản thân mình cần phải cố gắng và nỗ lực hơn nữa, đặc biệt là phải làm sao góp phần nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi do mình phụ trách. Qua một số năm trực tiếp tham gia bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học lớp 9 cho phòng Giáo dục Thạch Thành dự thi tỉnh, tôi đã có điều kiện tiếp xúc với các đồng nghiệp trong tổ, khảo sát và trải nghệm thực tế và đã thấy được nhiều vấn đề mà trong đội tuyển học sinh còn lúng túng, những giải pháp còn chưa phù hợp … Từ những khó khăn, vướng mắc đó, tôi đã tìm tòi, nghiên cứu và tìm ra được một số giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học lớp 9.

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Đề tài tập trung nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học 9

1. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2. Phương pháp chủ yếu:

Căn cứ vào mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, tôi sử dụng phương pháp chủ yếu là phương pháp tổng kết kinh nghiệm, được thực hiện theo các bước:

– Xác định đối tượng nghiên cứu: Xác đinh được các khó khăn, vướng mắc trong những năm đầu tham gia bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi, tôi xác định được đối tượng cần nghiên cứu là: các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn sinh học lớp 9.

– Sưu tầm tài liệu

– Phát triển đề tài và đúc rút kinh nghiệm: áp dụng các giải pháp đã được tìm tòi nghiên cứu vào thực tiễn giảng dạy.

– Phân tích: Tìm ra được nguyên nhân của thành công hay thất bại, những thuận lợi, khó khăn khi áp dụng đề tài … những điều chỉnh cần thiết.

– Viết bài.

2. Phương pháp hỗ trợ:

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin…

1. NỘI DUNG
2. CƠ SỞ LÍ LUẬN

Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ rất quan trọng, lớn lao, khó khăn, nặng nề nhưng rất đỗi vinh dự. Trên thế giới việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi đã có từ rất lâu và có lịch sử nghiên cứu ở các quốc gia. Nhiều nước trên thế giới đã tập trung và chăm lo để giáo dục phát triển trước một bước nhằm đón đầu yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội. Có thể nói hầu như tất cả các nước đều