SKKN Một số kinh nghiệm dạy kiểu bài làm văn nghị luận giải thích cho học sinh lớp 7

MỤC LỤC

1. MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn đề tài

Trong quá trình đổi mới giáo dục cấp THCS nói chung và môn Ngữ văn nói riêng, mục tiêu, nội dung giáo dục đã được thay đổi, đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế xã hội đang phát triển. Người thầy đã và đang vận dụng những phương pháp dạy học tích cực để giúp học sinh học tốt và yêu thích môn Ngữ văn. 

Ở nhà trường THCS, Tập làm văn là phân môn khó bởi cần đến khả năng thực hành tổng hợp và sáng tạo, đòi hỏi học sinh phải huy động, vận dụng tất cả những gì mà các em đã biết từ môn khác chứ không chỉ mình môn Ngữ văn. Vì thế, các em luôn cảm thấy bài làm văn là một gánh nặng chứ không phải là một niềm vui sáng tạo, một sự đam mê văn chương. Chương trình Tập làm văn lớp 7 đặt trọng tâm ở thực hành, nhận biết, làm văn bản. Làm văn nghị luận là một kỹ năng cơ bản, cần thiết và quan trọng giúp các em học văn tốt hơn. Trong đó, nghị luận giải thích là kiểu bài trọng tâm của học kỳ II lớp 7. Biết cách làm và thành thạo bài làm văn nghị luận giải thích sẽ tạo nền tảng căn bản cho học sinh làm văn nghị luận sau này.

Tạo lập một bài văn nghị luận là công việc cần thiết, tạo nền tảng vững chắc cho học sinh trong quá trình làm văn sau này. Đặc biệt, nghị luận giải thích là một trong những kiểu bài khó nhất của chương trình ngữ văn 7. Đây cũng là kiểu bài có tính chất tiền đề cho học sinh học tập dạng bài nghị luận xã hội ở các lớp tiếp theo. Trước yêu cầu đó, người thầy luôn trăn trở để tìm ra những giải pháp, phương pháp phù hợp nhằm mang lại hiệu quả cao trong việc dạy và học. Trong đó, rèn kỹ năng làm kiểu bài là khâu then chốt. Việc tìm hiểu, nghiên cứu các biện pháp hình thức để rèn kỹ năng, cách làm bài văn nghị luận giải thích cho học sinh lớp 7 đã và đang trở thành một yêu cầu cấp thiết, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn.

Chọn đề tài: Một số kinh nghiệm dạy kiểu bài làm văn nghị luận giải thích cho học sinh lớp 7, tôi mong muốn đóng góp một phần nhỏ hiểu biết và công sức của mình vào việc nâng cao chất lượng làm văn của học sinh, tiến tới nâng cao chất lượng dạy học Ngữ văn ở trường THCS.

1. Mục đích nghiên cứu.

Nghiên cứu đề tài này nhằm mục đích giúp người dạy Văn tìm ra một con đường gần nhất và hiệu quả nhất đến với kĩ năng viết bài của học trò. Đối với môn Ngữ văn, học tập là để hướng đến năng lực cơ bản là nói và viết. Kĩ năng viết được xem là sản phẩm quan trọng của người học văn. Đó chính là công cụ cho bất kì ai thuộc bất kì lĩnh vực nào trên hành trình cuộc sống của mỗi người. Đề tài hướng đến giúp học sinh xác định rõ cách thức tiến hành, nội dung cơ bản cần có trong một bài văn nghị luận. Vận dụng đề tài vào thực tiễn giúp học sinh tự tin trước mỗi đề văn. Học trò sẽ tự tin, chủ động hơn khi đã có câu trả lời cho câu hỏi: viết thế nào? 

Giải quyết một đề tài cũng là một quá trình không ngừng học hỏi, tìm tòi và sáng tạo của người dạy. Trải qua thử nghiệm, thay đổi để cuối cùng vận dụng vào thực tế dạy học có kết quả cũng là một cách tự học, tự bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện của ngành giáo dục nói chung và nâng cao chất lượng dạy học bộ môn Ngữ văn nói riêng.

III. Đối tượng nghiên cứu.

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hướng đến rèn các kĩ năng kiểu bài làm văn nghị luận giải thích cho học sinh lớp 7.

Đề tài tập trung nghiên cứu ba nội dung:

– Hướng dẫn học sinh nắm vững đặc điểm chung của văn nghị luận.

– Rèn cho học sinh nắm vững yêu cầu, bố cục của bài văn nghị luận giải thích.

–  Định hướng cho học sinh các phương pháp, kĩ năng làm bài văn giải thích.

1. Phương pháp nghiên cứu:

   Các phương pháp tôi đã sử dụng: 

          – Phương pháp quan sát khoa học: Là phương pháp quan sát đối tượng một cách có hệ thống để thu thập thông tin. Có 2 cách quan sát khoa học là quan sát trực tiếp và quan sát gián tiếp.

           – Phương pháp điều tra: Là phương pháp mà giáo viên khảo sát đối tượng học sinh trong nhà trường THCS Thành Vân để phát hiện những đặc điểm, cách học, khả năng làm bài.

          – Phương pháp thực nghiệm: Là phương pháp giáo viên chủ động vào đối tượng học sinh và quá trình diễn biến mà học sinh tham gia học để thực hiện theo mục tiêu, dự kiến của mình.

          – Phương pháp phân tích, tổng kết kinh nghiệm: Là phương pháp nghiên cứu, xem xét lại những thành quả thực tiễn để rút ra kết luận bổ ích cho thực tiễn.

1. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.

Trong năm học …………., tôi tiếp tục nghiên cứu và phát triển đề tài: “Rèn kỹ năng làm văn nghị luận cho học sinh lớp 7”mà bản thân đã nghiên cứu, vận dụng năm học 2008-2009.

 Những điểm mới so với đề tài tôi đã từng vận dụng:

 Đối tượng áp dụng: Đề tài cũ tôi áp dụng đối với học sinh lớp 7 trường THCS Vân Du. Đề tài này, tôi áp dụng cho học sinh lớp 7 trường THCS Thành Vân, huyện Thạch Thành.

 Thay đổi nội dung kiến thức: Trong đề tài cũ, nội dung kiến thức mà tôi rèn luyện cho học sinh là kiểu bài làm văn nghị luận nói chung. Trong bài viết này, tôi chủ yếu hướng dẫn học sinh kỹ năng làm bài văn nghị luận giải thích.

 Để đáp ứng yêu cầu đổi mới về phương pháp trong dạy học môn Ngữ văn cấp THCS, tôi đã bổ sung, đưa ra các giải pháp để rèn học sinh kỹ năng viết đoạn văn giải thích, kỹ năng đưa dẫn chứng khi giải thích, kỹ năng lập dàn bài, kỹ năng xác định và triển khai luận điểm cho bài làm văn nghị luận giải thích.