SKKN Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với chữ cái cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

 “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai” Trẻ em là lớp người kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc. Vì vậy việc chăm sóc và giáo dục trẻ từ lâu đã là mối quan tâm của cả cộng đồng, chúng ta thấm nhuần  lời dạy của  Bác Hồ kính yêu:

“Vì lợi ích mười năm trồng cây

Vì lợi ích trăm năm trồng người”.[1]

Giáo dục Mầm non là một mắt xích quan trọng đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Giáo dục Mầm non cũng được coi như là một ngành học cùng với các ngành học khác trong hệ thống giáo dục quốc dân và mục tiêu của giáo dục  Mầm non là nuôi dưỡng, chăm sóc và giáo dục trẻ phát triển toàn diện nhân cách theo 5 lĩnh vực, trong đó hoạt động làm quen với chữ cái là một trong những hoạt động đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Việc cho trẻ làm quen với chữ cái là nhân tố mới chuẩn bị tốt các kĩ năng tiền biết đọc, biết viết. Đây là một trong những lĩnh vực phát triển nhận thức cần phải chuẩn bị tốt tâm thế cho trẻ trước khi bước vào lớp 1.

Như chúng ta đã biết một con người từ khi sinh ra cất tiếng khóc chào đời đầu tiên đến giai đoạn trưởng thành và rồi trở thành  một con người hoàn thiện phải trải qua rất nhiều giai đoạn thay đổi về tâm sinh lý, phương pháp giáo dục…Nó giống  như một ngôi nhà để hoàn thiện và sử dụng được phải trải qua rất nhiều công  đoạn, bắt đầu từ đặt móng, xây tường, lợp mái rồi đến khâu trang trí, chỉnh sửa… Trẻ mầm non cũng vậy, đây là giai đoạn trẻ tiếp thu nền giáo dục đầu tiên giống như việc đặt viên gạch đầu tiên để làm móng cho một công trình, những viên  gạch đầu tiên  có  vững vàng, chắc chắn thì công trình đó mới bền vững, đảm bảo lâu dài.  

Làm quen với chữ cái là một trong những môn học thuộc lĩnh vực phát triển ngôn ngữ,mà “ Ngôn ngữ là võ bọc của tư duy”.[2]. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một nhiệm vụ quan trọng trong chương trình giáo dục toàn diện cho trẻ và đây được xem là khâu chủ yếu nhất của hoạt động trong trường Mầm non.                                               

Như vậy việc giáo dục trẻ ở lứa tuổi mầm non ở các trường mầm non đóng một vai trò quan trọng trong việc phát triển sau này của trẻ. Là  giáo viên  mầm non trực tiếp chăm sóc và nuôi  dạy trẻ tôi nhận thấy được tầm quan trọng trong việc chăm sóc giáo  dục trẻ mầm non, thấy được vai trò  và nhiệm vụ cao cả của mình,  trong  việc phát triển những mầm non tương lai của đất nước, góp phần xây dựng sự nghiệp giáo dục nói riêng và đất nước nói chung  ngày càng tốt đẹp, tiến bộ xã hội. Đối với trẻ mầm non hoạt động làm quen với chữ cái là một trong những hoạt động quan trọng trong việc phát triển toàn  diện của trẻ, nó có tầm quan trọng rất lớn trong việc phát triển vốn từ, phát triển ngôn ngữ, khả năng phát âm đọc chuẩn chữ, tiếng mẹ đẻ, để phát triển các giác quan và hoàn thiện các nhân cách cho trẻ.

     Để dạy tốt các hoạt động này theo hướng giáo dục  hiện nay, đòi hỏi người giáo viên cần phải tự suy nghĩ để tìm ra những  phương pháp, biện pháp phù hợp nhất nhằm giúp trẻ học tốt môn làm quen với chữ cái cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi.

Mặt khác tôi nhận thấy đội ngũ giáo viên trong trường hầu hết là giáo viên  trẻ nên kỹ năng, kiến thức để dạy trẻ môn học  này còn hạn chế, chưa vận dụng linh hoạt  phương pháp khi giảng dạy, hình thức tổ chức chưa thu hút được sự chú ý của trẻ.

 Từ đó tôi quyết định chọn viết sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với chữ cái cho trẻ  mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở Trường Mầm Non Vĩnh Thịnh – Vĩnh Lộc” để làm đề tài nghiên cứu của mình.

1.2.Mục đích nghiên cứu:

    Nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với chữ cái cho trẻ mẫu giáo 

 5 – 6 tuổi ở Trường Mầm non Vĩnh Thịnh – Vĩnh Lộc     

1.3.Đối tượng nghiên cứu:

       “ Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với chữ cái cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi ở Trường Mầm non Vĩnh Thịnh – Vĩnh Lộc ”     

1.4.Phương pháp nghiên cứu.

+ Phương pháp nghiên cứu lý luận:  Sưu tầm, đọc, phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa những vấn đề liên quan đến đề tài.

+ Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát trực tiếp giờ dạy làm quen chữ cái trẻ 5- 6 tuổi ở trường.

+ Phương pháp đàm thoại : Trẻ được trao đổi thể hiện những ý kiến của bản thân trẻ.

+ Phương thực hành: Tổ chức các trò chơi ,thực hiện các bài tập.

+ Phương pháp tổng hợp: Sử dụng toán thống kê để sử lý số liệu thu được.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm

Chữ cái hay còn gọi là chữ viết là hệ thống các ký hiệu để ghi lại ngôn ngữ theo dạng văn bản, là sự miêu tả ngôn ngữ thông qua việc sử dụng các ký hiệu hay biểu tượng đó. Chữ viết không thể thiếu với con người,giúp con người hòa  nhập với cuộc sống xã hội cũng như việc học tập, nghiên cứu gặp thuận lợi.

Chữ viết là vốn quý của loài người,là tinh hoa của dân tộc cần được giữ gìn và phát triển(Tài liệu.VN).[3]. .Như chúng ta đã biết, “Mục tiêu của giáo dục Mầm non là giúp trẻ phát triển về thể chất, tình cảm,trí tuệ,thẩm mỹ,hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1”(Điều 22- luật giáo dục 2006).[4]. Trong đó hoạt động chữ cái là một trong những hoạt động đóng vai trò hết sức quan trọng đối với trẻ 5 tuổi.

“Trẻ em 5 tuổi là lứa tuổi tiền học đường để bước vào lớp một. Trẻ cần được  giáo dục phát triển toàn diện về các mặt: Đức, trí, thể, mỹ, lao động và rèn luyện năng lực tiếp thu của các môn học mà trẻ sẽ được học ở lớp một, nhất là môn đọc và viết. Thế nhưng  một mặt trẻ chỉ “Học bằng chơi, chơi mà học”, mặt khác chữ viết vẫn thuộc phạm vi trừu tượng” tài liệu Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục  Mầm non mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi  của TS. Trần Thị Ngọc Trâm – TS. Lê Thu Hương – PGS.TS. Lê Thị Ánh Tuyết.[5].

“Căn cứ vào nhu cầu và khả năng phát triển của trẻ 5 – 6 tuổi, đây chính là lứa tuổi kì diệu, trẻ rất hiếu động  tò mò, thích tìm hiểu về thế giới tự nhiên và xã hội. Trong các hoạt động của tuổi mẫu giáo thì vui chơi giữ vai trò hoạt động chủ đạo, giữa hoạt động vui chơi và hoạt động học tập chưa có ranh giới rõ ràng. Khác với người lớn trẻ em thật sự học trong khi chơi, trẻ lĩnh hội các tri thức tiền khoa học trong trường mầm non theo phương châm. Học bằng chơi, chơi mà học. Trẻ là chủ thể tích cực, giáo viên là người tạo cơ hội, hướng dẫn, gợi mở các các hoạt động tìm tòi khám phá của trẻ. Trẻ chủ động tham gia các hoạt động đó để phát triển khả năng, năng lực của mình”.(Tâm lý học trẻ em, Nguyễn Ánh Tuyết – Tài liệu.VN).[6].

Căn cứ công văn số: 1537/CV/SGD&ĐT Thanh hóa ngày 5 tháng 07 năm 2012 công văn của sở giáo dục và đào tạo Thanh hóa về việc hướng dẫn thực hiện chuyên đề, làm quen với văn học và chữ viết.).[7].

Căn cứ công văn số: 138/ CV/PGD&ĐT Vĩnh Lộc ngày 5 tháng 08 năm 2012 công văn của phòng giáo dục huyện Vĩnh Lộc  về việc hướng dẫn thực hiện chuyên đề, làm quen với văn học và chữ viết.).[8].

Căn cứ kế hoạch số: 05/KH-MNVT ngày ………..kế hoạch của trường Mầm non Vĩnh Thịnh về việc xây dựng kế hoạch thực hiện chuyên đề làm quen với văn học và chữ viết.[9].

       Chúng ta thấy rằng trẻ em 5 tuổi là lứa tuổi tiền học đường để bước vào lớp một. Trẻ cần được giáo dục phát triển toàn diện về các mặt: Đức, trí, thể, mỹ, lao động và rèn luyện năng lực tiếp thu của các môn học mà trẻ sẽ được học ở lớp một, nhất là môn đọc và viết.Thế nhưng  một mặt trẻ chỉ “Học bằng chơi, chơi mà học”, mặt khác chữ viết vẫn thuộc phạm vi trừu tượng. Thế thì giáo viên phải làm sao để trẻ tiếp cận việc làm quen với cách đọc và cách viết một cách hợp lý mà mang lại hiệu quả tích cực nhất. Nếu ở mẫu giáo trẻ không nhận biết hết 29 chữ cái và học đọc, học viết thì vào lớp một trẻ sẽ không tự tin và lúng