SKKN Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 2

1. MỞ ĐẦU
1.1 Lí do chọn đề tài.
Nghe, nói, đọc, viết là bốn dạng hoạt động của ngôn ngữ trong giao tiếp. Trong đó nói và viết là hoạt động phát tin, nghe và đọc là hoạt động nhận tin. Khi hoạt động đọc diễn ra, thông tin được truyền theo một chiều, tác giả văn bản viết là người phát tin và người đọc là người nhận tin. Thông qua hoạt động đọc mà mỗi con người được tiếp xúc với kho tàng tri thức của loài người. Ở cấp Tiểu học, khi dạy môn Tiếng Việt chủ yếu tập trung rèn cho học sinh bốn kĩ năng cơ bản: nghe, nói, đọc, viết. Các kĩ năng đó được thực hiện bắt đầu từ lớp 1 đến lớp 5 và nâng dần từ thấp đến cao.
Cùng với các phân môn khác của Tiếng Việt, phân môn Tập đọc ở lớp Hai có nhiệm vụ rèn cho học sinh các kĩ năng đọc (đọc thành tiếng, đọc thầm, đọc diễn cảm), nghe và nói. Bên cạnh đó, thông qua hệ thống bài đọc theo chủ điểm và những câu hỏi khai thác nội dung bài đọc, phân môn Tập đọc cung cấp cho học sinh những hiểu biết về thiên nhiên, xã hội và con người, cung cấp vốn từ, vốn diễn đạt, những hiểu biết về tác phẩm văn học như (đề tài, cốt truyện, nhân vật…) và góp phần rèn luyện nhân cách cho học sinh. Riêng kĩ năng đọc gồm có nhiều phương diện như: đọc thầm, đọc thành tiếng, đọc hiểu, đọc diễn cảm.
Đối với học sinh lớp hai, để thực hiện được nhiệm vụ trên thì quả không ít khó khăn. Làm thế nào để giúp các em ở đầu cấp tiểu học có hứng thú với phân môn tập đọc?  Các em có thể đọc đúng , lưu loát, trôi chảy bài đọc đúng tốc độ? Và cũng là giúp các em học tốt các môn học khác trong chương trình lớp 2. Không có cách nào khác là người giáo viên phải tìm ra các biện pháp rèn kỹ năng đọc thành tiếng sao cho các em đọc đúng tiếng, từ có vần khó, đọc đúng các tiếng, từ có âm, vần dễ đọc sai do phát âm của địa phương đọc trơn được toàn bài; biết ngắt nghỉ sau các dấu chấm, dấu phẩy, giữa các cụm từ; Biết đọc phân biệt lời kể chuyện với lời của nhân vật trong các bài đọc là truyện kể; biết ngắt nghỉ đung nhịp, nhấn giọng các từ ngữ đối với các bài đọc là thơ. Đồng thời giáo viên cũng cần tìm ra các biện pháp rèn kĩ năng đọc- hiểu cho học sinh. Từ chỗ giúp các em hiểu nghĩa các từ mới, những từ quan trọng trong bài đọc đến việc hiểu nội dung của đoạn, của cả bài..
Là giáo viên đã nhiều năm trực tiếp giảng dạy ở Tiểu học và đặc biêt là năm học …………, tôi được trực tiếp giảng dạy ở lớp 2A trường Tiểu học  Đông Vệ 1. Tôi đã thường xuyên thực hiện nhiều biện pháp rèn kỹ năng đọc cho học sinh của mình đạt hiệu quả cao.
Xuất phát từ nhiều lí do như trên kết hợp với kinh nghiệm của bản thân, năm học này tôi xin được trình bày “Một số kinh nghiệm rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 2”
1.2 Mục đích nghiên cứu
– Tìm hiểu thực trạng dạy học môn tập đọc lớp 2; phương pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 2.
– Từ đó vận dụng một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho các em với mong muốn giúp các em đọc đúng, lưu loát bài đọc.
1.3  Đối tượng nghiên cứu.
– Các biện pháp rèn kỹ năng đọc cho học sinh lớp 2.
1.4  Phương pháp nghiên cứu.
– Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí luận.
– Phương pháp khảo sát thực tế, thu thập thông tin về thực trạng dạy học đọc cho học sinh lớp 2.
– Phương pháp thống kê, xử lí số liệu về quá trình thực hiện trong năm học.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1 Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
Một trong những nhiệm vụ quan trọng của phân môn Tập đọc là rèn kỹ năng đọc cho học sinh. Tập đọc là môn thực hành tiếng Việt. Dạy tập đọc chúng ta cần quan tâm cả hai hình thức đọc chủ yếu cho học sinh tiểu học: đọc thành tiếng và đọc thầm.
* Đọc thành tiếng:  là hình thức đọc phát ra âm thanh. Đọc thành tiếng bao gồm các mức độ:
– Đọc đúng: Phát âm chính xác các tiếng, sửa lỗi phát âm sai do tiếng địa phương.
– Đọc rõ ràng, rành mạch: Đọc rõ tiếng, từ, cụm từ, ngắt nghỉ hơi đúng chỗ, đúng dấu câu. Cường độ vừa phải( không đọc quá to, hoặc quá nhỏ); tốc độ đọc vừa phải( không ê a ngắc ngứ cũng  không đọc  liến thoắng).
– Đọc lưu loát: đọc với tốc độ nhanh. Phát âm rõ ràng, rành mạch không bị vấp. Biết ngừng nghỉ đúng dấu câu. Đối với học sinh lớp 2 cần luyện tập dần dần từ đọc đúng đến đọc nhanh.
– Đọc diễn cảm là kĩ năng dùng ngữ điệu, giọng đọc phù hợp để thể hiện nội dung, nghệ thuật bài đọc một cách đầy đủ nhất. Đọc diễn cảm là biểu hiện cao của đọc có ý thức và  chỉ thực hiện được trên cơ sở đọc đúng và đọc nhanh.
Như vậy đọc thành tiếng chính là biện pháp để cá nhân rèn đọc từ đọc đúng đến diễn cảm.
* Đọc thầm là  nhìn bằng mắt đọc văn bản, không phát ra âm thanh. Hình thức đọc này có lợi cho việc tìm hiểu nội dung bài đọc. Vì vậy cần định hướng cho học sinh trước khi đưa ra yêu cầu đọc thầm bằng các câu hỏi gợi ý hướng vào nội dung, từ ngữ cần tìm hiểu trong bài.
Mục tiêu của phân môn Tập đọc lớp hai theo chương trình mới là:
* Phát triển các kỹ năng đọc, nghe và nói cho học sinh, cụ thể là:
+ Đọc thành tiếng:
–  Phát âm đúng.
–  Ngắt nghỉ hợp lý.
–  Cường độ đọc vừa phải( không đọc to quá hay đọc lí nhí)
– Tốc độ đọc vừa phải, đạt khoảng 35 đến 50 tiếng/ phút.
+ Đọc thầm và hiểu nội dung:
–  Biết đọc không thành tiếng, không mấp máy môi.
– Hiểu nghĩa các từ ngữ trong văn bản, nắm được nội dung của câu, đoạn hoặc bài đã đọc.
+ Nghe:
– Nghe và nắm được cách đọc đúng các từ ngữ, câu, đoạn, bài.
– Nghe – hiểu các câu hỏi và yêu cầu của thầy, cô.
– Nghe – hiểu và có khả năng nhận xét ý kiến của bạn.
+ Nói:
– Biết cách trao đổi với các bạn trong nhóm học tập về bài đọc.
– Biết cách trả lời câu hỏi về bài đọc.
* Trau dồi vốn Tiếng Việt, vốn văn học, phát triển tư duy, mở rộng sự hiểu biết của học sinh về cuộc sống, cụ thể:
– Làm giàu và tích cực hóa vốn từ, vốn diễn đạt.
– Bồi dưỡng vốn văn học ban đầu, mở rộng hiểu biết về cuộc sống, hình thành một số kỹ năng phục vụ cuộc sống và học tập của bản thân.
* Bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm và tâm hồn lành mạnh, trong sáng; tình yêu cái đẹp, cái thiện và thái độ ứng xử đúng mực trong cuộc sống; hứng thú đọc sách và yêu thích tiếng Việt.
Nắm được nhiệm vụ và mục tiêu  của phân môn Tập đọc lớp 2 như vậy từ đó giúp tôi tìm ra biện pháp tốt để rèn kỹ năng đọc cho học sinh của mình.
2.2  Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN:
2.2. 1  Về phía giáo viên:
Trước đây, phân môn Tập đọc của môn Tiếng Việt ở chương trình cũ vẫn còn đề cao quá mức về cảm thụ văn học nên một số giáo viên đã biến tiết Tập đọc thành giờ giảng văn. Trong tiết học, giáo viên quá lạm dụng phần tìm hiểu bài, giảng giải là chính còn học sinh chỉ nghe, ít có thời gian để luyện đọc; hậu quả là có một số em học hết chương trình Tiểu học mà vẫn chưa đọc thông thạo. Song ở chương trình tiếng Việt Tiểu học mới hiện nay, nội dung các bài đọc trong sách giáo khoa tương đối phù hợp với nhận thức của học sinh, các bài đọc được sắp xếp khá lôgic, chặt chẽ theo từng chủ điểm, đa dạng các thể loại và nội dung phong phú; hơn nữa giáo viên đã nắm được Chuẩn cần đạt về kĩ năng đọc và hiểu của học sinh. Vì thế, trong quá trình dạy phân môn Tập đọc thì người giáo viên đã hướng dẫn các em thực hiện khá nhịp nhàng giữa các hoạt động.
Bên cạnh một số ưu điểm nói trên, vẫn còn không ít những hạn chế, đó là: Giọng đọc mẫu của giáo viên chưa tốt do chất giọng địa phương, thói quen phát âm. Vì vậy giáo viên chưa thu hút được sự chú ý của học sinh. Nhiều giáo viên còn giảng dạy một cách thụ động chưa chú ý đến học sinh. Đặc biệt trong giờ tập đọc giáo viên thường chỉ quan tâm đến đối tượng học sinh đã đọc được mà ít quan tâm đến đối tượng học sinh đọc chậm, đọc sai. Việc rèn kĩ năng đọc thầm cho học sinh còn ít. Chưa đổi mới được các hình thức dạy học khiến giờ học bị nhàm chán.
2.2.2 Về phía học sinh:
– Nhận thức của học sinh về tầm quan trọng của môn học chưa đúng, các em thích học môn Toán hơn môn Tiếng Việt nên nhiều em còn ngại đọc bài và chưa có ý thức tự rèn đọc.
– Do thói quen phát âm địa phương các em đọc sai mà không thể nhận ra. Lỗi phát âm sai chủ yếu là phân biệt sai thanh ( hỏi) và thanh ( ngã). Phát âm sai ( tr/ch; r/d/gi ; s/x )…
– Do vốn từ ngữ của các em còn quá ít ỏi, chưa hiểu hết nghĩa các từ, cụm từ trong bài đọc nên dẫn đến khi đọc bài, các em ngắt nghỉ không đúng chỗ, nhiều lúc gây hiểu sai ý nghĩa của câu văn hay bài thơ.
– Giọng đọc của học sinh còn nhỏ; Nhiều em chưa nắm được nội dung của bài đọc nên khi đọc, tôi thấy các em chưa bộc lộ được cảm xúc của bài đọc qua giọng đọc hoặc nếu có thì chỉ mang tính chất bắt chước giáo viên hoặc bạn bè.
– Do ảnh hưởng của tiếng địa phương và cách phát âm của mỗi em khác nhau nên các em đọc còn sai các từ ngữ, sai nội dung ý nghĩa của văn bản.
– Thực tế, trong nhiều năm giảng dạy các lớp khối 2, tôi thấy kĩ năng đọc của học sinh giữa các lớp chưa đồng đều. Tốc độ đọc của học sinh còn châm. Số  học sinh đọc chưa lưu loát và sai lỗi vẫn còn nhiều.