SKKN Kinh nghiệm dạy học theo chủ đề tích hợp trong dạy học Ngữ văn 9 tiết 66, 67 bài Lặng lẽ Sa Pa

1. PHẦN MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn đề tài:

            Đổi mới phương pháp giáo dục, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện tư duy sáng tạo và tích cực để học sinh chủ động nắm bắt kiến thức được coi là nhiệm vụ trọng tâm của công tác giáo dục. Để thực hiện được nhiệm vụ này, trước hết mỗi giáo viên phải tạo được hứng thú cho học sinh để các em say mê, hứng thú và sau đó là tự giác học tập. Những năm gần đây, dạy học theo hướng tích hợp kiến thức liên môn được đề cập và vận dụng nhiều đem lại hiệu quả cao cho việc giảng dạy trong đó có việc giảng dạy Ngữ văn. Qua việc tìm hiểu, nghiên cứu tôi thấy cách dạy này có nhiều ưu điểm, phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Bởi vậy, tôi quyết định áp dụng hình thức này vào quá trình giảng dạy học Ngữ văn 9 phần văn bản và đã đạt hiệu quả nhất định. 

              Xuất phát từ thực tế đó, tôi xin được chia sẻ cùng đồng nghiệp: “Kinh nghiệm dạy học theo chủ đề tích hợp trong dạy học Ngữ văn 9 tiết 66, 67 bài Lặng lẽ Sa Pa”

2. Mục đích nghiên cứu:

– Nghiên cứu về đề tài này tôi muốn cùng đồng nghiệp nhận thấy được rõ  ý nghĩa, vai trò của việc dạy học theo chủ đề tích hợp kiến thức các môn học dạy học Ngữ văn lớp 9.

– Tạo không khí hứng thú, phấn khích cho học sinh THCS – lứa tuổi hiếu động thích khám phá, tìm tòi và thể hiện bản thân. Hơn nữa dạy học theo chủ đề tích hợp các tiết học sẽ không bị đơn điệu, học sinh củng cố được nhiều kiến thức ở các bộ môn khác nhau.

– Rèn luyện tư duy suy luận nhanh nhạy, kĩ năng liên hệ, tổng hợp, đánh giá, nhận xét, so sánh, đối chiếu… và nhiều kĩ năng khác cho học sinh.

3.Đối tượng nghiên cứu:

Kinh nghiệm dạy học theo chủ đề tích hợp trong dạy học Ngữ văn 9 tiết 66, 67 bài Lặng lẽ Sa Pa

4. Phương pháp nghiên cứu:

       Thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau đây:

– Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết.

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin:

– Phương pháp trắc nghiệm hứng thú của học sinh đối với việc học môn Ngữ văn và tích hợp kiến thức liên môn trong giờ học. 

– Phương pháp quan sát, điều tra, tổng kết kinh nghiệm qua thực tiễn giảng dạy trên lớp.

– Phương pháp thống kê, xử lí số liệu: 

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2. Cơ sở lí luận:
3. Tích hợp là gì? Theo từ điển Tiếng Việt: “Tích hợp là sự kết hợp những  hoạt động, chương trình hoặc các thành phần khác nhau thành một khối chức  năng. Tích hợp có nghĩa là sự thống nhất, sự hòa hợp, sự kết hợp”. (1)

     Theo từ điển Giáo dục học: “Tích hợp là hành động liên kết các đối tượng  nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau  trong  cùng một kế hoạch dạy học”.(2)

        Tích hợp là một trong những quan điểm giáo dục nhằm nâng cao năng lực của người học, nhằm đào tạo những con người có đầy đủ phẩm chất và năng lực để giải quyết các vấn đề của cuộc sống hiện đại. 

     Chính vì vậy, nhiệm vụ của người thầy là phải tiếp cận, nghiên cứu và vận dụng nguyên tắc tích hợp vào dạy học Ngữ văn nhằm hình thành và phát triển năng lực cho học sinh một cách có hiệu quả hơn, góp phần thực hiện tốt mục tiêu giáo dục.

b.Dạy học theo chủ đề tích hợp:

          Dạy học theo chủ đề tích hợp là một quan niệm dạy học, trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau để giải quyết các nhiệm vụ học tập. Qua đó nhằm hình thành ở học sinh những năng lực giải quyết hiệu quả các các vấn đề trong học tập và thực tiễn cuộc sống. Dạy học tích hợp đòi hỏi việc học tập trong nhà trường phải được gắn với các tình huống của cuộc sống mà sau này học sinh có thể đối mặt, vì thế nó trở nên có ý nghĩa đối với các em. Với cách hiểu như vậy, dạy học tích hợp phải được thể hiện ở cả nội dung chương trình, phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá, hình thức tổ chức dạy học.

Như vậy, thực hiện dạy học tích hợp sẽ phát huy tối đa sự trưởng thành và phát triển cá nhân mỗi học sinh, giúp các em thành công trong vai trò của người chủ gia đình, người công dân, người lao động tương lai. 

Trên thực tế, việc áp dụng phương pháp dạy học theo chủ đề tích hợp để dạy các văn bản truyện ngắn hiện đại có dung lượng dài như truyện Lặng lẽ Sa Pa – Ngữ văn 9 được thành công không dể chút nào.

2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

2.1. Đối với giáo viên: 

Phần lớn các văn bản truyện ngắn hiện đại trong chương trình Ngữ văn 9 đều có dung lượng kiến thức dài. Nội dung phản ánh gắn liền với hai cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc trong những năn 60 – 70 của thế kỉ XX. Qua đó, để nhà văn – người nghệ sĩ khám phá ca ngợi những phẩm chất, đức tính cao đẹp và những tình cảm cao quý thiêng liêng của con người Việt Nam trong chiến tranh cũng như sau hòa bình. Mỗi tác phẩm là một lời nhắn gửi đến thế hệ trẻ về vai trò, ý thức trách nhiệm của bản thân đối với gia đình, quê hương, đất nước. 

Vậy làm thế nào để thông qua các tiết dạy những văn bản truyện ngắn hiện đại có dung lượng dài trong phạm vi hai tiết học, học sinh không chỉ hiểu, nắm được nội dung bài học theo đúng yêu cầu chuẩn kiến thức kĩ năng; mà các em còn nhận thấy được vai trò, ý thức trách nhiệm của bản thân đối với đất nước mà người nghệ sĩ gửi gắm trong tác phẩm. Đó là điều không phải người thầy nào cũng tiến hành thành công. 

Việc áp dụng dạy học theo chủ đề tích hợp nhiều giáo viên còn lờ mờ, khi tích hợp cân nhắc, lựa chọn kiến thức tích trong bài dạy nên dạy không đủ giờ, cái chính chưa nói được bao nhiêu mà phần tích hợp đã căng phồng, làm biến dạng tiết học. Thực tế cho thấy nhiều giáo viên chưa nắm rõ về tích hợp, thấy cái gì liên quan, giông giống thì gom vào thành tích hợp, coi dạy học theo chủ đề tích hợp là phép cộng đơn giản các môn học lại với nhau. Lại có giáo viên lầm tưởng tích hợp là dựa vào cái này để tranh thủ nói về cái kia, nói càng nhiều càng tốt, tích hợp không đúng lúc đúng chỗ nên việc dạy tích hợp trở nên khiên cưỡng, gò ép, gán ghép kiến thức các môn một cách cơ học.

2.2. Đối với học sinh:

– Phần lớn học sinh còn nhiều hạn chế trong việc tiếp thu và cảm thụ văn học.