SKKN Lựa chọn một số trò chơi để củng cố kiến thức nhằm tạo hứng thú học tập bộ môn sinh học học 9

1.Mở đầu:

1.1. Lí do chọn đề tài:

Theo Nghị quyết 29-NQ/TW Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương khóa XI khẳng định: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc”[3].  Để làm được điều đó người giáo viên phải linh hoạt trong việc tổ chức các hoạt động cho học sinh, phối hợp hài hoà giữa các phương pháp dạy học tích cực.

          Môn sinh học 9 là môn khoa học thực nghiệm khối lượng kiến thức tương đối nhiều phần lớn các bài gồm những khái niệm mới, trừu tượng và khó hiểu. Do đó giáo viên cần lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp để gây được hứng thú học tập bộ môn, giúp các em lĩnh hội được kiến thức một cách nhẹ nhàng, phát huy được năng lực tư duy, óc sáng tạo và vận dụng tốt kiến thức được học vào thực tiễn cuộc sống.

Đặc biệt hoạt động củng cố bài giảng ở môn sinh học 9 là khâu quan trọng  và là yếu tố quyết định sự thành công của bài giảng. Việc vận dụng một số trò chơi để củng cố kiến thức trong giờ dạy môn sinh học 9 giúp học sinh khắc sâu kiến thức của bài học, tạo điều kiện tương tác giữa giáo viên và học sinh làm tăng hứng thú học tập bộ môn.

  Là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn sinh học 9 tôi luôn mong muốn  truyền thụ đầy đủ những kiến thức cần thiết cho học sinh cũng như làm cho các em thêm yêu thích môn sinh học 9 hơn. Chính vì thế tôi mạnh dạn chọn đề tài“ Lựa chọn một số trò chơi để củng cố kiến thức nhằm tạo hứng thú học tập bộ môn sinh học học 9 ở trường THCS Thành Kim”.

1.2 Mục đích nghiên cứu:

– Lựa chọn một số trò chơi để củng cố kiến thức nhằm tạo hứng thú học tập bộ môn sinh học 9 ở trường THCS Thành Kim, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục bộ môn nói riêng và chất lượng giáo dục của nhà trường nói chung.

– Rèn cho học sinh khả năng quan sát, phân tích, tổng hợp kiến thức.

– Nhằm tạo hứng thú học tập bộ môn sinh học 9.

– Góp phần tích cực cho việc đổi mới phương pháp học tập của học sinh.

1.3 Đối tượng nghiên cứu:

– Một số trò chơi để củng cố kiến thức nhằm tạo hứng thú học tập bộ môn sinh học 9 ở trường THCS Thành Kim.

1.4 Phương pháp nghiên cứu:

– Pháp nghiên cứu cơ sở lí thuyết: Nghiên cứu các văn bản chỉ thị của Đảng, nhà nước, Bộ giáo dục và đào tạo. Nghiên cứu sách giáo khoa, sách giáo viên, vở bài tập môn sinh học 9…

– Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu tập thông tin: Quan sát thái độ của học sinh trong giờ dạy có lựa chọn trò chơi để củng cố bài học, dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp để rút kinh nghiệm.

– Phương pháp thống kê,xử lý số liệu: Dùng toán thống kê xử lí số liệu thử nghiệm.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm:

2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm:

Trước những yêu cầu đổi mới của xã hội đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo với những tiến bộ của khoa học công nghệ, đòi hỏi phải đổi mới chương trình đào tạo như Nghị quyết TW II khoá VIII đã đề ra. Để góp phần thực hiện nhiệm vụ đó, nội dung và phương pháp dạy học của môn học phải đổi mới cho phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội và đáp ứng nhu cầu phát triển nhân cách của học sinh [4].

Trò chơi trong dạy học là một hình thức tổ chức các hoạt động trong tiết học giúp học sinh bớt căng thẳng mệt mỏi. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh được hoạt động bằng cách tự chơi trò chơi trong đó mục đích là truyền tải nội dung kiến thức.

Trong dạy học sinh học trò chơi không chỉ là nguồn cung cấp thông tin mà là con đường, cách thức để học sinh chiếm lĩnh thông tin, giúp học sinh hình thành hay củng cố kiến thức.

Hiện nay trong các tiết dạy môn sinh học 9 đa số các giáo viên đã chú ý nhiều đến sự thay đổi phương pháp dạy học song chưa chú trọng nhiều đến cách thức tổ chức giờ dạy sinh học 9 sao cho sinh động hấp dẫn, lôi cuốn học sinh học tập dẫn đến giờ học còn mang tính công thức, khô khan.Việc sử dụng một số trò chơi để củng cố bài học ở môn sinh học 9 có tác dụng tích cực nhằm thay đổi hình thức học tập và thông qua trò chơi học tập không khí lớp học sẽ trở nên thoải mái, dễ chịu, việc tiếp thu kiến thức của học sinh trở nên nhẹ nhàng và hiệu quả hơn tăng hứng thú học tập của học sinh. 

2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

Trong chương trình trung học phổ thông cơ sở các em học sinh phải học nhiều môn học trong năm học, mỗi ngày từ 4-5 tiết do vậy không tránh khỏi trạng thái căng thẳng, quá tải trong học tập. 

Năm học ………….tôi được phân công dạy môn sinh học khối 9 ở trường THCS Thành Kim qua quá trình giảng dạy tôi nhận thấy có những ưu điểm và hạn chế sau:

* Ưu điểm: 

– Trường THCS Thành Kim đã có đủ điều kiện vật chất để đáp ứng nhu cầu giảng dạy của giáo viên và học tập của học sinh như: Có phòng thực hành bộ môn, máy chiếu…

– Nhà trường luôn tạo mọi điều kiện tốt nhất cho việc giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh.

– Trường có hai giáo viên giảng dạy môn sinh học có trình độ đại học, nhiệt tình trong công tác, chúng tôi thường xuyên trao đổi kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.

– Việc sử dụng một số trò chơi để củng cố kiến thức ở môn sinh học 9 không chiếm nhiều thời gian trong một tiết học mà còn giúp học sinh ghi nhớ kiến thức nhẹ nhàng thoải mái, sáng tạo, thú vị, khắc phục được sự nhàm chán của phương pháp học truyền thống. Vì vậy tạo được hứng thú cho người học, kích thích học sinh tư duy tích cực, sáng tạo.

– Khi sử dụng một số trò chơi để củng cố kiến thức ở môn sinh học 9 thu hút nhiều học sinh được tham gia, giúp học sinh giảm căng thẳng trong giờ học, tạo không khí giờ học vui vẻ hiệu quả.

* Hạn chế:

– Theo phương pháp củng cố bài học truyền thống thường là giáo viên yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi lí thuyết, sau đó các em làm bài tập, dẫn tới học sinh nắm kiến thức một cách nặng nề, dễ quên.

– Năng lực học sinh trong một lớp học thường không đồng đều bằng phương pháp củng cố bài học cũ giáo viên thường không lôi cuốn được tất cả học sinh tham gia trả lời câu hỏi mà chỉ tập chung vào một số em nên đôi khi học sinh cảm thấy nhàm chán, đơn điệu, giáo viên không kiểm soát được mức độ hiểu bài của trong một tiết học của học sinh.

–  Quan niệm của phụ huynh và đặc biệt là học sinh đối vơi bộ môn còn khá lệch lạc: Xem nhẹ, không đầu tư dẫn đến hiệu quả dạy học hợp tác giữa giáo viên và học sinh chưa thực sự cao.

  Học kì I năm học ………….với phương pháp củng cố kiến thức truyền thống ở môn sinh học 9 tôi đã tiến hành lập phiếu điều tra để khảo sát hứng thú học tập của học sinh khối 9 trường THCS Thành Kim. Với nội dung câu hỏi của phiếu điều tra như sau:

 Câu 1: Em có thích học môn sinh học 9 không?

1. Rất thích
2. Thích
3. Bình thường
4. Không thích

 Câu 2: Em thấy môn sinh học 9 khó hay dễ hơn các môn học khác?

1. Rất khó
2. Dễ
3. Rất dễ
4. Bình thường 

Câu 3: Em có chuẩn bị bài trước khi đến lớp không?

1. Không chuẩn bị
2. Chuẩn bị  bài
3. Thỉnh thoảng