SKKN Sử dụng một số mô hình 3D vào giảng dạy chương điện từ học môn Vật Lý 9

MỤC LỤC

1. Mở đầu

1.1. Lý do chọn đề tài

Nhằm thực hiện tốt mục tiêu của ngành giáo dục nói chung và mục tiêu đào tạo môn Vật Lý ở trường THCS nói riêng – đó là cung cấp cho học sinh những kiến thức phổ thông cơ bản, có hệ thống và tương đối toàn diện.

Vật Lý là một trong những môn khoa học quan trọng, nó là cơ sở của nhiều ngành kĩ thuật. Sự phát triển của khoa học Vật Lý tác động trực tiếp tới sự tiến bộ của xã hội, nhận thức được vai trò to lớn của môn Vật Lý đối với đời sống sinh hoạt,  sản xuất của con người trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng giáo dục là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu của xã hội. Hiện nay, ngành giáo dục và đào tạo đang nổ lực đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, giáo viên chỉ đóng vai trò là người hướng dẫn, tổ chức để học sinh tự lĩnh hội kiến thức một cách chủ động sáng tạo.

Trong thời gian giảng dạy môn Vật Lý, tôi thấy rằng việc tiếp thu kiến thức của học sinh ở phần chương II – điện từ học gặp rất nhiều khó khăn. Nó khó nắm bắt ở chỗ: những kiến thức ở chương này rất trừu tượng, những hiện tượng điện từ học không cầm nắm được, không thể quan sát một cách rõ  ràng . Ví dụ: bài quy tắc nắm tay phải, quy tắc bàn tay trái, hiện tượng cảm ứng điện từ, điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng, dòng điện xoay chiều…Chính vì nó rất trừu tượng, cho nên khi các em đã học xong bài nhưng vẫn cảm giác mơ hồ. Dẫn đến các em học sinh không thể nhớ lâu, nắm vững kiến thức của bài học. 

Qua việc giảng dạy trên lớp và học tập kinh nghiệm của các anh chị đồng nghiệp, tôi thấy rằng việc sử dụng một số mô hình 3D, mô phỏng một cách cụ thể các hiện tượng diện từ học, các quy tắc điện từ. Việc làm này  giúp các em có cái nhìn trực quan nhất. Bên cạnh đó việc sử dụng mô hình 3D còn có tác dụng biến các hiện tượng điện từ phức tạp, các quy tắc điện từ rắc rối trở nên rất đơn giản, dễ hiểu. Mô hình 3D rất sinh động, bắt mắt  và lại rất dễ sử dụng. Các em học sinh được tự sử dụng mô hình, sẽ tạo tâm lí thích thú. Từ đó các em có thể tự mình lĩnh hội kiến thức, nắm vững, nhớ lâu bài học và yêu thích môn học nhiều hơn.

Từ những lý do trên và tình hình thực tế của việc dạy và học Vật Lý ở trường THCS  Lương Sơn, tôi quyết định nghiên cứu đề tài “Sử dụng một số mô hình 3D vào giảng dạy chương điện từ học môn Vật Lý 9 ở trường THCS Lương Sơn”.

1.2. Mục đích nghiên cứu

Với việc nghiên cứu thành công sáng kiến kinh nghiệm này, sẽ giúp học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức với một tâm thế thoải mái, vui vẻ, đồng thời giúp học sinh tự tin, chủ động hơn trong việc tiếp thu bài. Bên cạnh đó, học sinh còn nhớ lâu, nhớ kỹ bài học thông qua việc các em được trực tiếp sử dụng mô hình 3D. Vì khi sử dụng mô hình 3D, học sinh sẽ có cái nhìn trực quan về các hiện tượng điện từ. Không những thế, việc sử dụng mô hình 3D còn có tác dụng biến các hiện tượng điện từ phức tạp, các quy tắc điện từ rắc rối trở nên rất đơn giản, dễ hiểu. Đối với giáo viên, sau khi áp dụng một số mô hình 3D vào giảng dạy chương điện từ học môn Vật Lý 9 thì khi đó việc giảng dạy sẽ đem lại chất lượng cao hơn nhiều.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

– Thiết kế, chế tạo một số mô hình 3D như: 

+ Nam châm thẳng và đường sức từ xung quang nam châm thẳng.

+ Nam châm chữ U và đường sức từ trong lòng nam châm chữ U.

+ Đường sức từ xung quanh ống dây.

+ Ống dây dẫn kín.

– Sử dụng một số mô hình 3D trên vào giảng dạy chương điện từ học môn Vật Lý 9 ở trường THCS Lương Sơn.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

Để  hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm này tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:

– Phương pháp quan sát: từ thực tiễn giảng dạy bản thân đã quan sát, đúc rút ra các kinh nghiệm và tổng quát thành lý thuyết.

– Phương pháp trao đổi, thảo luận: từ kết quả nghiên cứu, bản thân tôi đã tiến hành trao đổi, thảo luận với đồng nghiệp để hoàn thiện đề tài.

– Phương pháp thực nghiệm: Giáo viên tiến hành dạy thí nghiệm theo phương pháp đã nghiên cứu trong đề tài.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm

Vật Lý là một trong những môn khoa học quan trọng. Môn Vật Lý có mối quan hệ chặt chẽ, qua lại với các môn khác. Việc tổ chức dạy học Vật Lý THCS cần rèn luyện cho học sinh đạt được những kết quả sau:

– Kỹ năng quan sát các hiện tượng và quá trình Vật Lý để thu thập thông tin và các dữ liệu cần thiết.

– Kỹ năng sử dụng các dụng cụ đo lường Vật Lý phổ biến, lắp ráp và tiến hành các thí nghiệm đơn giản.

– Kỹ năng phân tích, xử lý các thông tin và các dữ liệu thu được từ quan sát hoặc thí nghiệm.

– Kỹ năng vận dụng các kiến thức để giải thích các hiện tượng Vật Lý đơn giản để giải quyết các vấn đề trong thực tế cuộc sống.

– Khả năng đề xuất các dự đoán hoặc giả thiết đơn giản về mối quan hệ hay về bản chất của các hiện tượng Vật Lý.

– Khả năng đề xuất phương án thí nghiệm đơn giản để kiểm tra giả thiết hoặc dự đoán đã đề ra.

– Kỹ năng trình bầy, diễn đạt rõ ràng, chính xác bằng ngôn ngữ Vật Lý.

Khối lượng nội dung của các tiết học Vật Lý được tính toán để có thời gian cho các hoạt động tự lực của các học sinh và đáp ứng những nhu cầu sau:

– Tạo điều kiện để học sinh có thể quan sát trực tiếp các hiện tượng Vật Lý.