SKKN Giải pháp triển khai hiệu quả bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức lối sống dành cho học sinh”

PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc, bảo vệ chủ nghĩa xã hội. Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì cần có những con người xã hội chủ nghĩa. Muốn làm tròn trọng trách bồi dưỡng chủ nhân tương lai của đất nước, thì một trong những đối tượng cần quan tâm, giáo dục thường xuyên là học sinh THPT – một lực lượng thế hệ trẻ đông đảo, nhiệt huyết. Có như vậy, họ mới có đủ phẩm chất đạo đức, năng lực “vừa hồng vừa chuyên” để đáp ứng với yêu cầu phát triển của đất nước. Từ tài sản vô giá của dân tộc, đó là “Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và những câu chuyện được kể trong bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh”, tôi thấy nổi bật một số nội dung cần được trang bị cho học sinh bậc  như sau: 

Một là, bồi dưỡng đạo đức cách mạng. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, việc giáo dục, bồi dưỡng học sinh THPT, nội dung quan trọng hàng đầu là xây dựng đạo đức cách mạng, xác định là một trong những chuẩn mực đạo đức lối sống cho thế hệ trẻ. Bởi, “cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì tải giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”. Nội dung cốt lõi nhất của rèn luyện đạo đức cách mạng là cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. 

Hai là bồi dưỡng tri thức lý luận và văn hóa, khoa học – kỹ thuật. Bởi vì, theo Hồ Chí Minh, học sinh THPT phải bồi dưỡng để trở thành người vừa có đức vừa có tài. Do đó, phải được trang bị kiến thức cơ bản về chủ nghĩa Mác – Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các kiến thức văn hóa, khoa học, kỹ thuật… sử dụng những kiến thức đó để xây dựng một xã hội văn minh, hiện đại hơn trong tương lai. Ở cấp THPT thì đó là những tri thức phổ thông cơ bản, chắc chắn, thiết thực, thích ứng với yêu cầu phát triển. 

Ba là, bồi dưỡng về thể chất. Trong giáo dục học sinh THPT, một trong những nội dung được quan tâm là giáo dục thể chất. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, muốn xây dựng cuộc sống tươi đẹp hơn, đàng hoàng hơn thì phải có sức khỏe mới thành công. Vì “Một người dân yếu ớt, tức là cả nước yếu ớt, mỗi một người dân mạnh khỏe, tức là cả nước mạnh khỏe”. Trong những năm qua, Sở GD&ĐT tập trung chỉ đạo, giám sát, hướng dẫn các trường tiếp tục triển khai thực hiện Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 29NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, trong đó coi trọng phát triển thể chất để phát triển toàn diện cả về đức – trí – thể – mỹ cho học sinh; tăng cường nền nếp, kỷ cương, dân chủ trong nhà trường, xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng chống bạo lực học đường. Các trường THPT trên địa bàn tỉnh đã quan tâm đầu tư, xây dựng nhà đa năng phục vụ cho các hoạt động thể dục thể thao cũng như dạy và học giáo dục thể chất trong nhà trường; quan tâm xây dựng các câu lạc bộ như: Cầu lông, bóng bàn, bóng đá,…; vận động giáo viên, học sinh tham gia các cuộc giao lưu thể thao giữa các trường học trên địa bàn để nâng cao kỹ năng dạy và học vừa để phát hiện, bồi dưỡng học sinh có sở trường, năng khiếu các môn giáo dục thể chất góp phần giáo dục toàn diện học sinh THPT trên địa bàn toàn tỉnh. 

Kết quả tích cực từ việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong các nhà trường sẽ góp phần nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin và tạo chuyển biến tích cực từ trong suy nghĩ và hành động của từng cán bộ, giáo viên, nhân viên và là yếu tố quan trọng thúc đẩy việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, hướng trọng tâm tới thực hiện mục tiêu giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả; đào tạo những con người có nhân cách, vừa có đức vừa có tài để dựng xây quê hương đất nước 

Bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh” được thể hiện bằng những câu chuyện giản dị, gần gũi và sâu sắc về cuộc đời và sự nghiệp vĩ đại của Bác, phù hợp với việc giáo dục lý tưởng sống, rèn luyện đạo đức, phong cách cho học sinh, vì vậy tôi chọn đề tài “Giải pháp triển khai hiệu quả bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức lối sống dành cho học sinh” nhằm giáo dục tư tưởng đạo đức, rèn luyện kỹ năng sống trong nhà trường THPT” làm nội dung nghiên cứu. 

Đề tài thể hiện điểm mới đó là sự kết hợp nhiều hình thức giáo dục, tuyên truyền, thu hút sự tham gia tích cực, húng thú của học sinh, trên cơ sở đó khai thách hiệu quả bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh” nhằm giáo dục đạo đức, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. 

• MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI 

Khai thác có hiệu quả bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức, lối sống dành cho học sinh” góp phần giáo dục tư tưởng đạo đức, rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. 

• ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 

Học sinh ở trường THPT. 

• NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 

Nghiên cứu thực trạng tư tưởng đạo đức của học sinh, phân tích và đưa ra giải pháp tiếp cận bộ tài liệu “Bác Hồ và những bài học về đạo đức lối sống dành cho học sinh”, triển khai đồng bộ các giải pháp phù hợp đảm bảo tính mới, tính hiệu quả và tính khoa học nhằm đạt mực tiêu giáo dục tư tưởng đạo đức và rèn luyện kĩ năng sống đối với học sinh. 

• PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 

1. 1. • Phương pháp quan sát: Quan sát bầu không khí học tập của học sinh để tìm ra phương pháp dạy học đạt kết quả tốt nhất. 
      • Phương pháp điều tra giáo dục: Đánh giá thực trạng giáo dục đạo đức lối sống của học sinh hiện nay. 
      • Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết những kinh nghiệm đã thực hiện để đem lại kết quả trong dạy học. 
      • Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thu thập những thông tin về sự thay đổi số lượng, chất lượng trong nhận thức và hành vi của học sinh. 
      • Phương pháp thống kê để xử lí thông tin và phân tích kết quả . 

• ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI 

Vận dụng đồng thời các giải pháp để triển khai có hiệu quả việc giáo dục tư tưởng đạo đức và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. 

PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 

1. CƠ SỞ KHOA HỌC 
2. Cơ sở lý luận 

1.1. Nội dung tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh 

1.1.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh 

• Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu văn hoá nhân loại. 
• Tư tưởng Hồ Chí Minh bao gồm: Tư tưởng về giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người; về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại; về sức mạnh của nhân dân, của khối đại đoàn kết dân tộc; về quyền làm chủ của nhân dân, xây dựng Nhà nước thật sự của dân, do dân và vì dân; về chiến tranh nhân dân, quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân; về phát triển kinh tế và văn hóa, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; về đạo đức cách mạng, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; về chăm lo bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau, về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh; cán bộ, đảng viên vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân,… 
• Tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần vô giá, mãi mãi là ngọn đuốc soi đường cho cuộc đấu tranh vì độc lập tự do, vì chủ nghĩa xã hội của nhân dân Việt Nam. 

1.1.2. Đạo đức Hồ Chí Minh 

• Tấm gương đạo đức phong cách Hồ Chí Minh vô cùng trong sáng và cao thượng, kết tinh của tinh hoa văn hóa Việt Nam. 
• Những nội dung chủ yếu của đạo đức Hồ Chí Minh. 

Một là, trung với nước, hiếu với dân: Trung với nước, hiếu với dân là điều chủ chốt của đạo đức cách mạng. Trung với nước là trung thành vô hạn với sự nghiệp dựng nước và giữ nước, đấu tranh giành độc lập dân tộc và làm cho đất nước “sánh vai với các cường quốc năm châu”. Hiếu với dân phải gắn bó với dân, gần dân, dựa vào dân, lấy dân làm gốc; phải nắm vững dân tình, hiểu rõ dân tâm, quan tâm cải thiện dân sinh, nâng cao dân trí, làm cho dân hiểu rõ trách nhiệm và quyền lợi của người làm chủ đất nước. 

Hai là, yêu thương con người, sống có nghĩa, có tình: Yêu thương con người là phải quan tâm đến những người lao động bình thường, chiếm số đông trong xã hội. Yêu thương con người là phải làm mọi việc để vì con người, vì mục tiêu “ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”, dám hy sinh, dám dấn thân để đấu tranh giải phóng con người; yêu thương con người là phải tin vào con người. Với mình thì chặt chẽ, nghiêm khắc, với người thì độ lượng, rộng rãi, nâng con người lên, kể cả với người lầm đường, lạc lối, mắc sai lầm, khuyết điểm; yêu thương con người là giúp cho mỗi người ngày càng tiến bộ, sống cao đẹp hơn; yêu thương con người phải thực hiện tự phê bình, phê bình chân thành, giúp nhau sửa chữa khuyết điểm. 

Ba là, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư: Cần, kiệm, liêm, chính là bốn đức tính cần có của con người, mang một lẽ tự nhiên, như trời có bốn mùa, đất có bốn phương và Người giải thích cặn kẽ, cụ thể nội dung từng khái niệm. 

+ Cần là lao động cần cù, siêng năng; lao động có kế hoạch, sáng tạo, có năng suất cao; lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng, không ỷ lại, không dựa dẫm. 

+ Kiệm là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm tiền của dân, của nước, của bản thân mình, tiết kiệm từ cái to đến cái nhỏ; không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi, không phô trương, hình thức… 

+ Liêm là luôn tôn trọng giữ gìn của công và của dân, không xâm phạm một đồng xu, hạt thóc của Nhà nước, của nhân dân; không tham địa vị, không tham tiền tài, không tham sung sướng, không tham tâng bốc mình… 

+ Chính là không tà, là thẳng thắn, đúng đắn. Đối với mình không tự cao, tự đại; đối với người không nịnh trên, khinh dưới, không dối trá, lừa lọc, luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn kết. 

+ Chí công vô tư là khi làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước, khi hưởng thụ thì mình nên đi sau, lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ.