SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động NGLL cho học sinh lớp 3

1.  MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:
Như chúng ta đã biết, ở trường tiểu học, ngoài hoạt động giảng dạy và học tập, hoạt động ngoài giờ lên lớp cũng giữ một vị trí hết sức quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ em. Nó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, rèn luyện thể chất, nâng cao hiểu biết và đặc biệt nó là một mặt hoat động không thể thiếu trong việc hình thành nhân cách cho học sinh.
Thật vậy, học sinh tiểu học là lứa tuổi ngây thơ, hồn nhiên, sống bằng tình cảm. Vì thế hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (HĐGDNGLL) lại càng cần thiết và quan trọng nhằm giúp trẻ làm quen với các hoạt động, tích luỹ dần dần những kinh nghiệm thực tiễn của cuộc sống ; đồng thời, HĐGDNGLL cũng đáp ứng những nhu cầu, quyền lợi của trẻ. Và đây cũng là con đường để giúp trẻ hình thành và phát triển toàn diện nhân cách
Ngoài ra, HĐGDNGLL giúp trẻ cân bằng giữa việc học tập và vui chơi, giúp trẻ giảm bớt sự mệt mỏi, căng thẳng sau những giờ học trên lớp,  tạo hứng thú trong học tập, trong tư duy, trong nghiên cứu sáng tạo,  rèn luyện và phát triển thể chất, tinh thần cho trẻ,… Việc tổ chức tốt HĐGDNGLL trong nhà trường sẽ giải quyết được vấn đề nêu trên, bởi vì chính hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một sân chơi bổ ích và lí thú nhất trong nhà trường giúp các em vừa được học tập, ôn luyện, củng cố, mở mang kiến thức đã học trên lớp vừa được vui chơi, giải trí lành mạnh  và thể hiện được chính mình. Đây là động lực thúc đẩy giúp các em học tốt hơn các môn học văn hóa, góp  phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh trong nhà trường.
Thực tế hiện nay hầu hết các nhà trường đã và đang quan tâm đến hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Hoạt động này bước đầu được tổ chức thực hiện và đạt được những kết quả tương đối tốt. Tuy nhiên bên cạnh đó học sinh đa số nhiều em không hiểu được ý nghĩa, vai trò của HĐNGLL nên cũng không thích thú tham gia và tham gia cho có lệ. dẫn đến hiệu quả hoạt động không cao. Bên cạnh đó vẫn còn không ít một số anh chị phụ trách là giáo viên chủ nhiệm và các bậc phụ huynh chưa thấy hết vị trí, tầm quan trọng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, còn xem nhẹ, chưa thưc sự quan tâm, ủng hộ hoặc còn lúng túng trong việc xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện hoạt động cho học sinh lớp mình. Cho nên để học sinh tham gia thực hiện tốt HĐNGLL ở tiểu học là một việc làm vừa dễ mà cũng thật khó. Từ thực tế đó đặt ra cho bản thân tôi nhiều suy nghĩ, trăn trở : Làm thế nào để học sinh tham gia HĐNGLL một cách tích cực và có hiệu quả là câu hỏi luôn trăn trở cho những người làm giáo viên như tôi. Đó là lí do vì sao tôi chọn đề tài:“Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động NGLL cho học sinh lớp 3 ở trường Tiểu học Thị Trấn”
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Giúp học sinh tham gia tốt hoạt động ngoài giờ lên lớp là một trong những hoạt động có ý nghĩa giáo dục ở Tiểu học. Vì thế tôi nghiên cứu viết kinh nghiệm nhằm đạt được mục đích sau:
– Nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh Tiểu học.
– Góp phần củng cố và khắc sâu những  kiến thức HS lớp 3 đã đươc học.
– Giúp học sinh được rèn luyện và phát triển một số kỹ năng: kỹ năng hiểu biết, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng ứng xử, ký năng hợp tác nhóm và một số kỹ năng khác.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
–  Tìm hiểu nghiên cứu thực trạng việc tham gia HĐNGLL của trường Tiểu học Thị Trấn nói chung và của học sinh lớp 3 nói riêng để từ đó đưa ra một số kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh lớp 3 tại trường Tiểu học Thị trấn Nga Sơn năm học  ………
– Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên (môdule 37; 38) nội dung chương trình, kế hoạch
– Tài liệu Hướng dẫn tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh lớp 3.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
– Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận:
+ Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến hoạt động NGLL ở Tiểu học.
– Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp điều tra,quan sát, thống kê, xử lí số liệu.
+ Phương pháp thử nghiệm: Triển khai các giải pháp thử nghiệm, đúc rút kinh nghiệm, tổng kết thực tiễn.
– Nhóm phương pháp hỗ trợ.

2.  NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm:
Đối với học sinh tiểu học, người ta vẫn nói đến mối quan hệ giữa học mà chơi, chơi mà học. Vì vậy ngoài học tập, nhu cầu chơi là vô cùng cần thiết với các em: học để mà chơi, vui chơi để tiếp thu kiến thức để học tập, học – chơi được đan xen một cách hài hoà. Sau những giờ học căng thẳng các hoạt động ngoài giờ lên lớp được các em tiếp nhận một cách say sưa. Các em thích được hát, thích được múa, thích được tập thể dục, thích được tham gia các hoạt động vui chơi bổ ích. Chúng ta thử tưởng tượng xem nếu học sinh tiểu học đến trường chỉ làm mỗi nhiệm vụ học tập, một điều tất yếu xảy ra là khi vào giờ học các em sẽ không thể tập trung học tập được, khả năng tiếp thu bài giảm sút và đương nhiên chất lượng giáo dục sẽ thấp kém. Sau đó các em sẽ chán đi học, không muốn đi học. Vậy người giáo viên cần phải làm gì để thu hút học sinh cảm thấy “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”.
* Trước hết chúng ta cần hiểu HĐGDNGLL là gì?
Hoạt động GDNGLL là những hoạt động giáo dục được tổ chức theo các chủ đề giáo dục từng tháng với thời lượng 4 tiết/tuần. (Chương trình giáo dục cấp Tiểu học, Ban hành kèm theo Quyết định số 16/2006/QĐ -BGD&ĐT ngày 05 tháng 5 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo). Với quan niệm này thì hoạt động GDNGLL, Hoạt động tự chọn và Hoạt động tập thể (sinh hoạt toàn trường dưới cờ, sinh hoạt lớp, sinh hoạt Đội TNTP HCM, sinh hoạt Sao Nhi đồng) là những hoạt động giáo dục độc lập với nhau trong nhà trường.
Như chúng ta đã biết, hoạt động giáo dục bao gồm hoạt động giáo dục trong giờ lên lớp và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm rèn luyện đạo đức, phát triển năng lực, bồi dưỡng năng khiếu, giúp đỡ HS yếu sao cho phù hợp đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi HS tiểu học.
Hoạt động giáo dục trong giờ lên lớp được tiến hành thông qua việc dạy học các môn học bắt buộc và tự chọn trong chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao gồm hoạt động ngoại khoá, hoạt động vui chơi, thể dục thể thao, tham quan du lịch, giao lưu văn hoá; hoạt động bảo vệ môi trường; lao động công ích và các hoạt động xã hội khác.
Hoạt động giáo dục trong giờ lên lớp là hoạt động được tổ chức ngoài giờ học các môn học. HĐGDNGLL là hoạt động nối tiếp và thống nhất hữu cơ với hoạt động giáo dục trong giờ học trên lớp. [1]
* Vai trò của HĐGDNGLL:
Cùng với dạy học ở trên lớp, thì HĐGDNGLL là một bộ phận rất quan trọng và vô cùng cần thiết trong toàn bộ quá trình dạy học – giáo dục ở nhà trường phổ thông nói chung và của trường tiểu học nói riêng. Hai bộ phận này gắn bó hỗ trợ với nhau trong quá trình giáo dục.
Hoạt động NGLL có vai trò:
+ Giúp học sinh củng cố, bổ sung những kiến thức đã được học qua các môn học ở trên lớp.
+ Phát triển sự hiểu biết của học sinh trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội, từ đó làm phong phú thêm vốn tri thức của học sinh.
+ Làm cơ sở giúp học sinh tự so sánh bản thân với người khác.
+ Hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng ban đầu, cơ bản, cần thiết phù hợp với sự phát triển chung của các em (kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tham gia các hoạt động tập thể, kĩ năng nhận thức,…).
+ Giúp học sinh hình thành và phát huy tính chủ thể và tính tích cực, tự giác trong việc tham gia vào các hoạt động chính trị xã hội. Trên cơ sở đó, bồi dưỡng cho các em thái độ đúng đắn với các hiện tượng tự nhiên và xã hội, có trách nhiệm đối với công việc chung. [2].
Từ vai trò trên, là một giáo viên đứng lớp với mong muốn học sinh lớp 3 tham gia các hoạt động học tập, lao động, sinh hoạt tập thể, xã hội, vui chơi giải trí, giao lưu với bạn bè, với các thầy, cô giáo, với cha mẹ và mọi người xung quanh một cách tự tin và đạt kết quả tốt tôi xin mạnh dạn đề xuất một số biện pháp “Nâng cao chất lượng hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh lớp 3 ở trường tiểu học Thị Trấn”.
2.2. Thực trạng hoạt động NGLL ở trường tiểu học Thị Trấn Nga Sơn:
Trường Tiểu học Thị Trấn nằm ở trung tâm Thị Trấn Nga Sơn, là ngôi trường có bề dày truyền thống về hoạt động dạy và học cũng như tất cả các hoạt động khác. Những năm gần đây, hoạt động NGLL đã trở thành hoạt động giáo dục quan trọng trong nhà trường. Đó không đơn thuần là hoạt động vui chơi, giải trí mà đã trở thành hoạt động giáo dục có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển toàn diện học sinh.

* Thuận lợi:
– Nhà trường luôn quan tâm, chỉ đạọ sát sao việc tổ chức HĐNGLL cho tât cả các khối lóp nói chung và học sinh khối 3 nói riêng và tạo mọi điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất cho hoạt động.
– Các thầy cô giáo đa số trẻ khỏe, có năng lực, có phẩm chất đạo đức tổt, luôn quan tâm đến công tác dạy học cũng như mọi hoạt động khác.
– Học sinh ở khối 3 ngoan ngoãn, thông minh và hiếu động, đa số các em là con gia đình cán bộ và gia đình hộ kinh doanh nên có điều kiện kinh tế tốt.
–  Đại bộ phận cha mẹ học sinh có trình độ dân trí cao. Vì vậy việc đầu tư, chăm lo cho con em học hành được các gia đình đặc biệt quan tâm, ủng hộ.
* Khó khăn:
– Giáo viên chưa làm hết trách nhiệm của mình trong việc thực hiện kế hoạch chung của nhà trường, chưa có sự đầu tư trí tuệ, thời gian, công sức….để tổ chức HĐNGLL riêng biệt cho học sinh của lớp mình, chưa kêu gọi và thu hút được đông đảo học sinh tham gia dẫn đến hiệu quả hoạt động chưa cao.
– Một số bộ phận phụ huynh chỉ cho rằng việc học tập mới là quan trọng, chưa nhận thức hết được vai trò hoạt động NGLL nên chỉ cho các em tham gia qua loa, đại khái, chưa quan tâm, động viên khuyến khích con em mình tham gia các hoạt động phong trào.
– Một số các em học sinh lớp 3 còn có hoàn cảnh khó khăn, nhà ở xa, bản thân tham gia các hoạt động NGLL thiếu tự tin, kĩ năng giao tiếp còn hạn chế.
– Kinh phí tổ chức, khen thưởng còn hạn chế nên cũng ảnh hưởng không ít đến hoạt động .
Vậy làm thế nào để hoạt động NGLL thu hút được đông đảo học sinh tham gia và thực sự trở thành hoạt động giáo dục quan trọng trong nhà trường là câu hỏi đặt ra cho những người giáo viên như tôi. Chính vì lẽ đó nên tôi đã nghiên cứu, tìm tòi và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động ngoài giờ lên lớp cho học sinh khối 3, khối mình trực tiếp giảng dạy..
* Đầu năm học ………, tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 3C, tôi đã tiến hành điều tra cụ thể về tình hình học sinh, sự mong muốn và khả năng tham gia HĐNGLL của các em, tôi đã chủ động xây dựng kế hoạch, chương trình và nội dung một buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp nhân dịp tết trung thu để khảo sát chất lượng.
Kết quả như sau:

Sĩ số Tốt Đạt Cần cố gắng
Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%)
30         5     16,7      7      23,3     18      60

Dựa vào kết quả khảo sát tôi thấy học sinh lớp tôi tham gia HĐNGLL đạt kết quả tốt còn rất ít, tỷ lệ thấp, số còn lại  chỉ tham gia cho có, hời hợt không nhiệt tình, không thích thú. Vì vây tôi luôn băn khoăn trăn trở trong việc làm thế nào để học sinh thật sự yêu thích tham gia HĐNGLL một cách có hiệu quả. Để khơi dậy niềm yêu thích và nâng cao chất lượng học tập là phương pháp thiết yếu cần được áp dụng thường xuyên và hiệu quả. Muốn đạt được điều đó cần phải có giải pháp thực hiện để nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục NGLL cho học sinh lớp 3 ở trường tiểu học Thị Trấn Nga Sơn.
2.3. Các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục NGLL cho học sinh lớp 3  trường tiểu học Thị Trấn Nga Sơn.
Bác Hồ muôn vàn kính yêu của chúng ta đã từng nói :“ Trẻ em như búp trên cành, biết ăn ngủ, biểt học hành là ngoan”. Trẻ em là những chủ nhân tương lai của đất nước, vì vậy Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng giáo dục là quốc sách hàng đầu. Hơn nữa giáo viên là người có vai trò quan trọng trong việc giáo dục nhân cách toàn diện cho học sinh trong đó có hoạt động giáo dục NGLL. Vai trò của giáo viên đối với hoạt động này là không nhỏ.Vì vậy để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh, ngoài việc truyền thụ kiến thức cho học sinh còn giúp các em tham gia mọi hoạt động có kết quả tốt. Điều trước tiên mỗi giáo viên phải luôn tự bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ và nâng cao tay nghề, có lòng yêu nghề, mến trẻ, có tinh thần trách nhiệm cao, luôn làm tốt công tác tự học, tự bồi dưỡng về mọi mặt. Để giúp các em học sinh tham gia HĐGDNGLL  có hiệu quả tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp như sau:
2.3.1. Giải pháp 1: Làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho phụ huynh và học sinh  về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của hoạt động giáo dục NGLL.
Theo cá nhân tôi nhận thấy trong những năm gần đây nhận thức về  hoạt động NGLL đã có nhiều thay đổi , giáo viên chủ nhiệm là các anh chị phụ trách luôn quan tâm và chú trọng đến việc tổ chức HĐNGLL cho học sinh . Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận  phụ huynh học sinh chỉ quan tâm đến việc học tập của con cái nên nhận thức còn đơn thuần:  cho rằng  hoạt động ngoài giờ lên lớp chỉ là hoạt động giúp các em vui chơi giải trí, làm mất thời gian ảnh hưởng đến việc học hành của con cái họ nên không muốn cho con tham gia, nghĩ là không tham gia cũng chẳng sao. Họ nghĩ rằng đây là hoạt động chủ yếu thuộc về trách nhiệm của nhà trường, của  Đoàn, Đội  mà  không phải ai cũng hiểu hết được tầm quan trọng của HĐGDNGLL ở trường tiểu học.
Vì vậy để nâng cao nhận thức cho phụ huynh và học sinh hiểu hết được vai trò của hoạt động giáo dục NGLL, ngay từ đầu năm học tôi đã tổ chức cho học sinh lớp tôi chủ nhiệm một vài buổi sinh hoạt tập thể thông qua một số hoạt động cụ thể như tổ chức thi Hái hoa kiến thức, thi Hát-Múa – Kể chuyện…Ngoài ra còn cho học sinh xem một số mô hình hoạt động tập thể của các bạn học sinh ở các trường khác. Thông qua buổi sinh hoạt để giúp các em học tập, hiểu và nắm rõ vai trò của HĐNGLL, nhằm trang bị cho học sinh đầy đủ các nội dung : khái niệm, vai trò, đặc điểm, mục tiêu, nguyên tắc và cách thức tham gia. Trong các buổi sinh hoạt tôi đã chủ động mời một số đại diện phụ huynh đến dự. Qua đó giúp cho phụ huynh thấy được vị trí, tầm quan trọng của hoạt động giáo dục NGLL, đó là:
– Là nơi thể nghiệm, vận dụng và củng cố kiến thức trên lớp.
– Là dịp, cơ hội để các em tự bộc lộ nhân cách toàn vẹn, từ đó tự khẳng định vị trí của mình.
– Là môi trường nuôi dưỡng và phát triển tính chủ thể cho học sinh : chủ động, tích cực, độc lập và sáng tạo.
– Là dịp tốt để thu hút cả ba lực lượng giáo dục cùng tham gia giáo dục.[3]

Một số hình ảnh tập thể HS lớp 3C trong buổi sinh hoạt tập thể.

Thông qua buổi sinh hoạt tập thể là hình thức tuyên truyền giúp phụ huynh và học sinh nhận thức được, hiểu và nắm được rất rõ việc tham gia HDNGLL là một hoạt động có tổ chức, giúp các em củng cố, bổ sung những kiến thức đã được học qua các môn học ở trên lớp, giúp các em có sự hiểu biết trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã  hội, từ đó làm phong phú thêm vốn tri thức của học sinh. Ngoài ra còn rèn luyện và phát triển ở các em các kĩ năng ban đầu, cơ bản, cần thiết phù hợp với sự phát triển chung của các em (kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tham gia các hoạt động tập thể, kĩ năng nhận thức,…).Giúp các em hình thành và phát huy tính chủ thể và tính tích cực, tự giác trong việc tham gia vào các hoạt động của trường, của lớp. Trên cơ sở đó, bồi dưỡng cho các em thái độ đúng đắn với các hiện tượng tự nhiên và xã hội, có trách nhiệm đối với công việc chung.
Vì vậy giáo viên chủ nhiệm cần bồi dưỡng , giáo dục để  các em có nhận thức đúng về việc tham gia các hoạt động ngoại khóa, phải hiểu được tham gia hoạt động ngoài giờ lên lớp chính là quyền lợi và cũng là trách nhiệm của các em.  Qua các hoạt động ngoại khóa giúp các em phát triển về nhận thức về các kĩ năng cần thiết. Từ đó các em tuyên truyền, vận động cha mẹ, các bạn trong lớp, trong trường tích cực tham gia tốt hoạt động này.
Trong buổi sinh hoạt, tôi đã kết hợp triển khai kế hoặch hướng dẫn hoạt động NGLL của Liên Đội và của BGH nhà trường. Từ đó tôi chủ động  xây dựng chương trình tổng thể cả năm về hoạt động NGLL để triển khai đến toàn thể học sinh. Sau đó căn cứ theo chủ điểm, tôi đã tiến hành xây dựng thành kế hoạch từng tháng cho lớp đảm bảo theo yêu cầu chung của nhà trường.
Ngoài ra, tôi cũng thường xuyên liên lạc, gặp gỡ và trao đổi với ban đại diện CMHS để nhận được sự quan tâm, ủng hộ; đồng thời tuyên truyền bằng nhiều hình thức để nâng cao nhận thức cho học sinh  như: tổ chức sinh hoạt tập thể, thông qua các chủ điểm, các giờ chào cờ đầu tuần giúp các em hiểu hoạt động giáo dục NGLL là một trong hai con đường cơ bản thực hiện quá trình giáo dục. Đó là những hoạt động được tổ chức vào thời gian ngoài giờ lên lớp, ngoài giờ các môn học, là sự tiếp nối và thống nhất hữu cơ với hoạt động dạy học, tạo điều kiện cho các em có điều kiện, có cơ hội được thể hiện trước tập thể,