SKKN Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp 6

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Định hướng giáo dục học sinh của mình phát triển toàn diện là điều mà mỗi người giáo viên đều trăn trở, bởi cái cốt yếu tồn tại cho đến sau này chính là việc các em thể hiện lối sống, nhân cách, thái độ, cách làm việc của mình như thế nào trong đời sống xã hội, điều mà người ta vẫn gọi là “sống có văn hóa”.
Trăn trở càng nhiều mới thấy nghề giáo quả thực là một nghề vô cùng khó khăn và vất vả, nhất là trong thời đại ngày nay, khi mà hầu hết các bậc phụ huynh đều phó mặc con cái của mình cho nhà trường mà quên đi môi trường giáo dục từ phía gia đình, từ xã hội. Chính bởi vậy, mỗi người làm nghề giáo, đặc biệt là giáo viên làm công tác chủ nhiệm vừa phải là một người thầy dạy tri thức vừa phải làm tròn bổn phận của một người cha, người mẹ thứ hai dạy học trò cách làm người, cách sống không chỉ cho mình mà còn biết vì người khác. Bác Hồ đã từng dạy rằng “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Bởi vậy, nhân cách chính là nền tảng để hình thành một con người, là chìa khóa làm nên thành công của mọi việc, dù là việc khó khăn đến đâu đi chăng nữa. Mỗi chúng ta phải là người nắm giữ chìa khóa giáo dục để phát hiện kịp thời những biểu hiện đi ngược lại với truyền thống, đạo lí làm người mà có biện pháp giáo dục phù hợp.
Việc giúp các em học sinh cùng nhau cảm nhận và trải qua những gian khổ, thử thách sẽ tạo nên đức hi sinh, biết sống vì nhau, biết cảm nhận và trân trọng những giây phút bên người thân, gia đình, bè bạn để sống có trách nhiệm với bản thân, với gia đình và xã hội. Đó chính là mục tiêu để tôi đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm, đặc biệt là học sinh bước vào lớp đầu cấp THCS.
Như chúng ta đã biết, bất cứ ai khi được chuyển đến một môi trường mới cũng đều phải trải qua quá trình tìm hiểu, làm quen mới có thể học tập và làm việc hiệu quả. Do đó, để giúp các em học sinh lớp 6 tiếp cận với môi trường mới một cách nhanh nhất, mang hiệu quả giáo dục cao nhất, tôi đã cùng với các em trở thành một người bạn đồng hành trên nhiều phương diện, từ đó tích lũy được những bài học kinh nghiệm đáng quý. Thông qua những kinh nghiệm này tôi muốn trao đổi và đưa ra những biện pháp để cùng đồng nghiệp thực hiện các hoạt động giáo dục sao cho vừa có ý nghĩa, vừa sinh động và sáng tạo lại giúp các em học sinh khi bước vào năm học đầu cấp THCS thêm yêu quý, trân trọng những giờ phút học tập và rèn luyện ở môi trường mới, để tự nhận ra những thiếu sót của bản thân mà hoàn thiện mình thành con người có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.

2. Mục tiêu nghiên cứu, nhiệm vụ của đề tài
a. Mục tiêu nghiên cứu
Bổ sung một số biện pháp có tính thiết thực nhằm kịp thời đưa vào giáo dục học sinh các giá trị, kĩ năng sống, những trải nghiệm thực tế cần thiết trong quá trình làm công tác chủ nhiệm, đặc biệt là học sinh bước vào năm đầu cấp THCS…qua đó giúp các em có cách làm việc khoa học, có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Việc làm mới một số hoạt động giáo dục luôn phải song hành với sự tiến bộ của xã hội, giải quyết được những yêu cầu cấp thiết của giáo dục toàn diện trong giai đoạn hiện nay. Thay đổi các hình thức tổ chức các hoạt động nhằm giúp các em học sinh hoà đồng với bạn bè, tự tin, năng động, sáng tạo, đổi mới tư duy, tích cực, tự giác học hỏi từ bạn bè, thầy cô, từ các hoạt động được trải nghiệm trong thực tế, trong xã hội để thấy được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống . Từ việc tham gia các hoạt động bổ ích, các em tự trau dồi cho bản thân khả năng cảm thụ và yêu cái đẹp nhân cách, đồng thời biết cư xử, hành động đẹp với mọi người xung quanh, biết ý thức trách nhiệm với những hành động và việc làm của mình.
b. Nhiệm vụ của đề tài
– Tìm hiểu một số vấn đề lí luận về tổ chức một số hoạt động phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi của học sinh lớp 6 ở trường THCS Lương Thế Vinh, H. Krông Ana, T. ĐăkLăk.
– Đánh giá thực trạng việc thực hiện một số hoạt động trong công tác chủ nhiệm lớp đầu cấp ở trường THCS Lương Thế Vinh những năm học trước.
– Đưa ra một số kinh nghiệm và sáng kiến trong việc tổ chức một số hoạt động nhằm giúp giáo viên chủ nhiệm thuận lợi hơn trong việc kết nối tinh thần, thái độ làm việc của các thành viên trong tập thể lớp, giúp các em đoàn kết, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau một cách tự nguyện, hết mình trong mọi hoạt động.
3. Đối tượng nghiên cứu
Một số kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp đầu cấp tại trường THCS Lương Thế Vinh – huyện Krông Ana – tỉnh Đăk Lăk
4. Giới hạn của đề tài
Thực hiện các giải pháp này trong quá trình chủ nhiệm lớp 6A5 (Năm học ……….) – Trường THCS Lương Thế Vinh – H. Krông Ana – T. Đăk Lăk.  Có khả năng áp dụng các giải pháp này ở các lớp chủ nhiệm của nhiều trường THCS.
5. Phương pháp nghiên cứu
a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
– Ph¬¬ương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu;
– Phư¬¬ơng pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
b) Nhóm ph¬¬ương pháp nghiên cứu thực tiễn
– Phư¬¬ơng pháp điều tra;
– Ph¬¬ương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;
– Phư¬¬ơng pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;
– Ph¬¬ương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm.
c) Ph¬¬ương pháp thống kê toán học
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận
Thực hiện Công văn 4235/BGDĐT-GDTrH ngày ……….của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học ……….với mục tiêu giáo dục toàn diện mỗi con người luôn là vấn đề đặt ra hàng đầu đối với xã hội. Chính vì vậy, trong môi trường học tập chúng ta cần nắm bắt được đặc điểm tâm sinh lí của học sinh để có biện pháp kịp thời uốn nắn cho phù hợp lứa tuổi. Việc giúp học sinh tiếp cận và yêu thích các hoạt động giáo dục có ý nghĩa vô cùng quan trọng giúp các em có ý thức, thái độ và trách nhiệm đối với hoạt động đó nhằm nâng cao hiểu biết áp dụng vào đời sống xã hội.
Thực hiện đề tài này dựa trên quan điểm dạy học lí thuyết đi đôi với thực hành, giáo dục học sinh trong môi trường thân thiện, tích cực, hoạt động học tập có hiệu quả như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Không có thầy giáo thì không có giáo dục… không có giáo dục, không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế – văn hoá”. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, một người thầy giáo giỏi không có nghĩa là phải tinh thông tất cả mọi lĩnh vực, hiểu trọn tri thức nhân loại, vì tri thức nhân loại vô cùng rộng lớn, tuy nhiên, người thầy giáo cần không ngừng trau dồi kiến thức, đặc biệt phải thạo lĩnh vực chuyên môn của mình, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của sự nghiệp giáo dục – đào tạo đặc biệt là trong thời kỳ hội nhập, những vấn đề về chất lượng giáo dục, đạo đức người giáo viên… chính là tấm gương sáng hơn bao giờ hết để mỗi học sinh noi theo.
Khi học sinh được thực hiện các nhiệm vụ do thầy cô giáo giao cho chính là lúc được trải nghiệm qua quá trình rèn luyện trao đổi và ghi nhớ để vận dụng vào bản thân một cách sáng tạo, đồng thời phát huy được những bản chất tốt đẹp trong đời sống. Vì vậy, giải pháp phù hợp là cần biến quá trình học và vận dụng từ lí thuyết đến thực hành của học sinh thành một quá trình hoàn toàn tự nhiên, tự nguyện học tập, rèn luyện và tự rút ra bài học cho bản thân. Chính việc hiểu các giá trị, kĩ năng sống từ các hoạt động giáo dục ý nghĩa giúp cải thiện quá trình tư duy thụ động của học sinh, học sinh sẽ tiếp cận tri thức một cách tự nhiên hơn, sáng tạo, chủ động hơn với mọi hành động và việc làm của mình.
Để giáo dục học sinh một cách toàn diện thì việc tổ chức các hoạt động một cách khoa học, sáng tạo và bám sát tình hình thực tiễn chính là điều kiện cần và đủ để cùng với những hoạt động giáo dục khác tạo nền tảng, hành trang cho các em học sinh đầu cấp bước vào ổn định nề nếp, tạo được tâm lý vững vàng hơn trước mọi sự thay đổi theo bước tiến của nhà trường, của gia đình và xã hội. Với mục đích tiếp nối, bổ trợ các hoạt động dạy – học trên lớp nhằm giúp các em học sinh đầu cấp trang bị đầy đủ các khả năng để có thể hòa nhập nhanh nhất trong tập thể, tự tin hơn trong giao tiếp, biết cách xử lí công việc khoa học hơn, dễ dàng bắt kịp với các hoạt động xã hội. Vì vậy, vai trò của giáo viên chủ nhiệm đối với các hoạt động này là không nhỏ, đặc biệt lại là người trực tiếp chỉ đạo, cố vấn, đồng thời dẫn dắt các em học sinh hoàn thành được những kỹ năng cơ bản như: Kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hoạt động, tự nhận thức bản thân, kỹ năng xây dựng quan hệ cá nhân,… Người trực tiếp tổ chức các hoạt động cũng phải luôn luôn đổi mới, sáng tạo trong khâu tổ chức các hoạt động. Có như vậy, hiệu quả năng suất làm việc của mỗi cá nhân trong tập thể lớp sẽ tốt hơn, góp phần định hướng hành trang vào đời và hoàn thiện nhân cách cho học sinh một cách toàn diện nhất.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
a. Thuận lợi
Hầu hết học sinh được tuyển mới vào trường THCS Lương Thế Vinh đều chăm ngoan, có ý thức tổ chức kỉ luật tốt, năng nổ, hoạt bát trong nhiều hoạt động. Trên nhiều phương diện, cho đến nay trường THCS Lương Thế Vinh luôn được đánh giá là một trong những đơn vị  đứng đầu của huyện nhà.
Đa số giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn đều quan tâm uốn nắn tương đối kịp thời những biểu hiện vi phạm đạo đức của học sinh, kịp thời chấn chỉnh, động viên các em tiến bộ.
Được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao từ Ban giám hiệu nhà trường, các tổ chức đoàn thể trong và ngoài nhà trường về cơ sở vật chất, việc tổ chức các cuộc thi, các hoạt động ngoài giờ lên lớp tạo hứng thú học tập cho các em ngoài các giờ học căng thẳng.
Riêng đối với lớp chủ nhiệm 6A5 – Đây là một lớp học theo mô hình trường học mới, tuyển sinh đầu cấp từ trường Tiểu học Lý Tự Trọng chuyển lên. Phần lớn các em được xếp loại ở mức Hoàn thành tốt, hoàn thành nhiệm vụ. Phần lớn các em ở gần trường, có điều kiện học tập khá tốt.
b. Khó khăn
Mặc dù có nhiều thuận lợi nhưng do tình hình chung những năm gần đây nhiều học sinh có chiều hướng đi xuống về mặt ý thức đạo đức, có nhiều trường hợp mang biểu hiện chia bè phái, gây gổ đánh nhau, nói tục chửi thề, bỏ tiết bỏ giờ chơi game, tụ tập….so với những năm học trước. Thậm chí có nhiều học sinh có thái độ vô lễ với thầy cô giáo…. Thực trạng này diễn biến ngày càng phức tạp theo đà phát triển của kinh tế thị trường, mà ngay cả các bậc phụ huynh cũng dần coi trọng vật chất hơn là việc giáo dục nhân cách cho con em mình, đó chính là rào cản lớn nhất, gây khó khăn cho những người làm công tác chủ nhiệm lớp.
Khi được nhận chủ nhiệm một lớp 6, là một lớp đầu cấp, bản thân tôi có rất nhiều trăn trở, bởi qua trao đổi với giáo viên chủ nhiệm lớp của các em ở tiểu học tôi nhận thấy phần lớn các em trong lớp có biểu hiện lười học, ham chơi, thậm chí có học sinh còn trốn học chơi game, thường xuyên gây gổ với bạn bè, một số em là học sinh yếu kém, từng lưu ban. Đặc biệt hơn là có đến 11/37 em thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo và nhiều em không có bố hoặc mẹ, hoặc gia đình không có đất, không có hộ khẩu thường trú nên không có sổ hộ nghèo, trong khi đó gia đình lại gặp nhiều khó khăn.
Do đặc điểm tình hình trên, bản thân tôi nhận thấy lớp chủ nhiệm đầu cấp mà tôi đảm nhận tương đối phức tạp, cần có nhiều sự đầu tư, bám sát các hoạt động của lớp, đồng thời phải tổ chức được các hoạt động sáng tạo phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi của các em, qua đó giúp các em ngày càng tiến bộ hơn về mặt ý thức từ đó nâng cao nhận thức của bản thân khi được giao nhiệm vụ, sẵn sàng ứng biến với mọi tình huống xảy ra trong thực tiễn cuộc sống, biết sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.
c. Nguyên nhân
– Nguyên nhân khách quan: Việc học văn hóa luôn được giáo viên và phụ huynh đặt lên hàng đầu, các phong trào, các cuộc thi, các hoạt động ngoại khóa dần trở thành gánh nặng đối với giáo viên chủ nhiệm lớp, ít có sự vào cuộc của cha mẹ học sinh và giáo viên bộ môn không làm công tác chủ nhiệm. Do đó hầu hết học sinh đều cảm thấy việc học kiến thức văn hóa chiếm nhiều thời gian, áp lực căng thẳng, mệt mỏi khiến các em cảm thấy chán nản mà dễ bị lôi kéo, dao động bởi yếu tố bên ngoài. Phần lớn giáo viên chủ nhiệm đều chịu sức ép lớn từ phía phụ huynh học sinh nên khi nhận công tác chủ nhiệm đều phải bám sát tình hình thực tiễn tại lớp để có biện pháp uốn nắn học sinh kịp thời. Riêng đối với học sinh đầu cấp THCS như lớp 6 thì môi trường mới, những yêu cầu mới, các hoạt động mới, thầy cô và bạn bè mới cũng là yếu tố tác động khá lớn lên tâm lí của các em.
– Nguyên nhân chủ quan: Học sinh đầu cấp THCS phần lớn đều nhút nhát, thiếu tính hợp tác và chưa thật sự linh hoạt trong hầu hết các hoạt động, đa số các em cần đến sự chỉ bảo, hướng dẫn từ giáo viên chủ nhiệm lớp, chưa thể tự giải quyết được các tình huống phát sinh trong thực tiễn.
3. Giải pháp, biện pháp
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp