SKKN Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 tại trường THPT

PHẦN I. ÐẶT VẤN ÐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong các trường trung học phổ thông, công tác chủ nhiệm lớp là một việc làm thường xuyên, gắn bó với giáo viên. Họ là cầu nối giữa học sinh với nhà trường. Bởi vì, Giáo viên chủ nhiệm là người chịu trách nhiệm về mọi hoạt động của lớp trước Hiệu trưởng và là người lập kế hoạch, tổ chức thực hiện. Là người luôn bên cạnh giải đáp mọi thắc mắc và kịp thời phát hiện những khó khăn giúp các em vượt qua.
Trong quá trình dạy học, nhiệm vụ của giáo viên không chỉ quan tâm đến việc hình thành kiến thức, kĩ năng, thái độ cho học sinh mà còn góp phần định hướng phát triển năng lực cho mỗi đối tượng học sinh. Đối với giáo viên chủ nhiệm, ngoài công việc giảng dạy, họ còn có trách nhiệm to lớn nhất trong việc tổ chức, quản lý và góp phần hình thành nhân cách cho học sinh. Giáo viên chủ nhiệm cũng là người chịu trách nhiệm chính trong công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh.
Giáo dục hướng nghiệp có nội dung chủ yếu là giáo dục thái độ lao động và ý thức đúng đắn về nghề nghiệp, giúp học sinh thấy được năng lực, sở trường của bản thân để lựa chọn nghề phù hợp trong tương lai. Giáo dục hướng nghiệp cung cấp cho học sinh những thông tin về thị trường lao động, về tính chất của các ngành nghề trong xã hội. Như vậy, giáo dục hướng nghiệp là một bộ phận của giáo dục toàn diện, có vai trò to lớn giúp học sinh nhận thức đúng đắn về nghề nghiệp, chọn được nghề phù hợp với bản thân, đồng thời đáp ứng nhu cầu xã hội, góp phần vào việc phân luồng và sử dụng hợp lý nguồn lao động.
Hiện nay, giáo dục hướng nghiệp được tích hợp vào một số môn khoa học cơ bản, môn công nghệ, sinh hoạt ngoại khóa,…mục đích là hình thành sự hứng thú, khuynh hướng và năng lực nghề nghiệp cho học sinh. Trên cơ sở đó thực hiện kế hoạch, định hướng phân luồng cho sinh tại các trường trung học phổ thông. Tuy nhiên để làm tốt công tác giáo dục hướng nghiệp, giáo viên chủ nhiệm là người có trách nhiệm và vai trò chủ yếu trong công tác tư vấn, giúp học sinh lựa chọn nghề nghiệp phù hợp trong tương lai. Hiện nay, công tác giáo viên chủ nhiệm lớp vẫn còn hiện tượng thờ ơ hoặc ít quan tâm đến hoạt động hướng nghiệp cho học sinh. Từ đó dẫn đến hiện tượng học sinh không biết được năng lực, sở trường của mình là gì trong thời gian ngồi trên ghế nhà trường hoặc chọn lựa nghề nghiệp không đúng với năng lực bản thân, không đáp ứng được nhu cầu xã hội dẫn đến hiện tượng thất nghiệp, làm việc không hiệu quả với công việc mà mình lựa chọn.
Để góp phần nâng cao hiệu quả công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 nói riêng học sinh trung học phổ thông nói chung, tôi lựa chọn đề tài “Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 tại trường THPT Nguyễn Cảnh Chân ” làm đề tài cho sáng kiến kinh nghiệm năm nay.
Mặc dù rất cố gắng nhưng đề tài chắc chắn còn nhiều thiếu xót, rất mong sự đóng góp ý kiến từ các đồng nghiệp và các em học sinh.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn “Một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm trong công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 tại trường THPT Nguyễn Cảnh Chân”, đề ra những giải pháp phù hợp với thực tiễn giúp học sinh có những lựa chọn nghề nghiệp đúng với năng lực, sở trường, sức khỏe của bản thân. Từ đó hướng dẫn và bồi dưỡng khả năng nghề nghiệp phù hợp cho từng đối tượng học sinh, góp phần thực hiện kế hoạch, định hướng phân luồng học sinh tại các trường THPT. Có thể nói hướng nghiệp để phân luồng là chìa khóa quan trọng đưa nước ta ngày càng phát triển.
III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:
– Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về vai trò, trách nhiệm của giáo viện chủ nhiệm trong công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 tại trường THPT Nguyễn Cảnh Chân chọn đúng ngành nghề theo năng lực, sở trường và phù hợp với nhu cầu xã hội, kết quả cụ thể.
– Đề ra những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12.
IV. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, ĐỊA BÀN KHẢO SÁT
4.1. Đối tượng: Nghiên cứu quá trình chủ nhiệm lớp.
4.2. Phạm vi, địa bàn nghiên cứu: Vận dụng ở lớp 12A4 năm học 2020 – 2021 tại trường THPT Nguyễn Cảnh Chân.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
– Phương pháp nghiên cứu lý luận: Thu thập những thông tin lý luận của vai trò của người giáo viên chủ nhiệm lớp trong công tác giáo dục đạo đức và tư vấn cho  học sinh chọn đúng ngành, nghề theo sở thích, phù hợp với năng lực của bản thân và nhu cầu của xã hội  trên các tập san giáo dục, tập san tuyển dụng và tìm việc làm, các phương tiện thông tin đại chúng, các tài liệu tham khảo trên Internet.
– Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động học và sinh hoạt tập thể của học sinh.
– Phương pháp điều tra: Trò chuyện, trao đổi trực tiếp với học sinh, giáo viên bộ môn, các tổ chức Đoàn thanh niên,…
– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tham khảo những kinh nghiệm của các giáo viên chủ nhiệm lớp khác trong trường mình; Tham khảo kinh nghiệm của các trường bạn; Tham khảo những bản báo cáo, tổng kết hàng năm của nhà trường.
– Phương pháp thử nghiệm: Thử áp dụng các giải pháp vào công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12A4 năm học 2020 – 2021 tại trường THPT Nguyễn Cảnh Chân.
VI. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI:
Giúp cho giáo viên chủ nhiệm lớp 12 trường THPT Nguyễn Cảnh Chân thấy được vai trò, trách nhiệm của bản thân trong công tác tư vấn hướng nghiệp. Từ đó có những giải pháp kịp thời định hướng cho học sinh khi ra trường có được công việc phù hợp với bản thân, phát huy sở trường của mình.
VII. CẤU TRÚC CỦA ĐỀ TÀI:
Ngoài phần mở đầu và kết luận, sáng kiến kinh nghiệm gồm 2 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài.
Chương 2: Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 Tại trường THPT Nguyễn Cảnh Chân.

PHẦN II: NỘI DUNG
I. CƠ SỞ KHOA HỌC
1. Cơ sở lí luận
1.1. Khái niệm tư vấn hướng nghiệp
Tư vấn hướng nghiệp là hoạt động giúp học sinh có thể nhận biết và thấu hiểu bản thân cũng như thế giới nghề nghiệp trong hoàn cảnh xã hội hiện nay, từ đó đưa ra các lựa chọn nghề nghiệp, con đường phát triển bản thân và sự nghiệp phù hợp. Mục đích của hoạt động tư vấn là giúp học sinh tìm ra hướng đi phù hợp đến thời điểm cần thiết phải đưa ra quyết định nghề nghiệp. Đồng thời trong quá trình tìm việc, làm việc và xây dựng sự nghiệp, cung cấp kiến thức, kĩ năng cần thiết để học sinh tự định hướng và đưa ra những quyết định nghề nghiệp hợp lý. “Hướng nghiệp là một hệ thống các biện pháp tác động đặc biệt vào quá trình định hướng nghề nghiệp của cá nhân bằng cách giúp họ nhận thức được bản thân, nghề nghiệp và nhu cầu thị trường lao động, qua đó cá nhân tự quyết định chọn lấy một nghề  phù hợp đảm bảo cho họ thành đạt trong công việc và hạnh phúc trong lao động nghề nghiệp sau này.”
Chức năng chính của hướng nghiệp là quá trình trợ giúp cá nhân lựa chọn được một lĩnh vực nghề nghiệp để theo đuổi, qua đó vừa phát triển được sự nghiệp cá nhân vừa đóng góp chung cho định hướng phát triển của nền kinh tế – xã hội.
1.2. Nhiệm vụ của hoạt động tư vấn hướng nghiệp
1.2.1. Giúp cá nhân tự đánh giá được năng lực, khả năng của bản thân
Tư vấn hướng nghiệp giúp học sinh lựa chọn được nghề nghiệp phù hợp với bản thân. Muốn học sinh đánh giá được sự phù hợp của bản thân với nghề nghiệp thì giáo viên chủ nhiệm cần cung cấp cho các em những thông tin mang tính cá nhân của mình như khả năng học tập, sức khỏe, thiên hướng,… Hiểu biết càng đa dạng càng có điều kiện để làm tốt công tác tư vấn hướng nghiệp. Giáo viên chủ nhiệm trong những giờ hướng nghiệp có thể sử dụng các công cụ đo lường tâm lý và các phương pháp khác để xác định những đặc điểm cá nhân của học sinh.
1.2.2. Giúp cá nhân có những hiểu biết về thế giới nghề nghiệp và nhu cầu xã hội
Có thể nói thông tin nghề là bước đầu tiên trong hoạt động hướng nghiệp. Muốn chọn được nghề, thông tin nghề cho cá nhân cần phải phong phú và đa dạng. Thông tin nghề không chỉ dừng lại ở chỗ liệt kê những nghề hiện đang có trong xã hội, những nghề xã hội đang cần. Kinh nghiệm cho thấy, học sinh cần những thông tin đầy đủ, nhiều chiều về các loại nghề nghiệp khác nhau như: Thông tin về loại nghề, lĩnh vực chuyên môn; thông tin về đối tượng lao động; phương pháp lao động; những yêu cầu về phẩm chất tâm sinh lý, những chống chỉ định y học; xu hướng phát triển của nghề…
Muốn chọn nghề đúng, người chọn nghề cần phải biết được nhiều ngành nghề khác nhau trong xã hội. Hiểu biết càng phong phú, càng đầy đủ, càng có cơ sở để chọn nghề đúng và có hiệu quả. Cá nhân không thể chọn được nếu như không biết trong xã hội có những nghề nghiệp nào, nội dung nghề nghiệp đó ra sao, cơ hội việc làm sau khi được đào tạo nghề như thế nào.
Nếu thông tin nghề nghiệp nhằm cung cấp cho cá nhân biết được những nghề khác nhau trong đời sống xã hội, tạo cơ sở cho họ chọn được nghề ưa thích và phù hợp với bản thân thì thông tin về thị trường lao động giúp cho cá nhân có cơ sở để lựa chọn được nghề nghiệp phù hợp với sự phân công lao động xã hội, với đòi hỏi của nền kinh tế thị trường. Sự kết hợp thông tin về nghề nghiệp với thông tin về thị trường sức lao động giúp cho cá nhân chọn được nghề nghiệp vừa phù hợp với hứng thú cá nhân, vừa phù hợp với yêu cầu của thị trường và sự phân công lao động xã hội. Thiếu thông tin về thị trường sức lao động không những gây khó khăn cho người chọn nghề và học nghề mà còn tạo ra những khó khăn cho các nhà quản lý, hoạch định chính sách, phương hướng đào tạo lao động. Nền kinh tế thị trường luôn đòi hỏi có đội ngũ lao động phù hợp.
1.2.3. Giúp học sinh có được lựa chọn nghề nghiệp phù hợp
Có thể nói, cung cấp thông tin về nghề nghiệp, về thị trường lao động và về bản thân học sinh là những yếu tố quan trọng mang tính quyết định giúp các em lựa chọn được nghề nghiệp cho bản thân mình. Đối với nhiều học sinh, những thông tin này là cơ sở quan trọng để tự mình xác định nghề nghiệp tương lai. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, hiện còn nhiều học sinh không biết đi học tiếp ở trường nào, đi vào lĩnh vực nghề nghiệp nào là phù hợp. Giải quyết vấn đề này rất cần các chuyên gia tư vấn nghề nghiệp. Tư vấn nghề nghiệp góp phần quan trọng trong việc giúp học sinh lựa chọn nghề nghiệp cho phù hợp với bản thân và phân công lao động xã hội.
1.3. Vai trò của hoạt động tư vấn hướng nghiệp
Tư vấn hướng nghiệp nhằm hỗ trợ học sinh trong việc xác định, lựa chọn ngành nghề phù hợp với bản thân và nhu cầu xã hội. Hướng nghiệp đúng đắn không chỉ mang lại lợi ích cho mỗi cá nhân mà còn đóng góp cho sự phát triển của xã hội. Vì vậy, tư vấn hướng nghiệp có vai trò đặc biệt quan trọng đối với học sinh lớp 12, giúp học sinh hiểu biết hơn về các khối ngành, các ngành nghề trong xã hội. Qua đó có thể cân nhắc kĩ càng, chọn lựa được ngành nghề phù hợp với bản thân và nhu cầu xã hội. Tư vấn hướng nghiệp góp phần vào việc hình thành nhân cách nghề nghiệp và tạo tâm lý ổn định, vững vàng cho học sinh trước khi bắt đầu bước vào môi trường đào tạo mới. Qua hướng nghiệp, học sinh có thái độ và nhìn nhận đúng đắn hơn về lao động.
Nhờ hoạt động tư vấn hướng nghiệp đúng hướng, giúp học sinh biết được một số thông tin về nghề nghiệp, thị trường lao động, hệ thống giáo dục nghề nghiệp và một số thông tin cơ bản về định hướng phát triển kinh tế, xã hội của địa phương, khu vực, đất nước và thế giới. Trên cơ sở đó nhận thức được tầm quan trọng, ý nghĩa của việc lựa chọn nghề nghiệp tương lai và biết tự đánh giá năng lực bản thân khi chọn nghề phù hợp với nhu cầu xă hội, có ư thức tích cực t́m hiểu nghề, có thái độ đúng đắn khi chọn nghề và với lao động nghề nghiệp. Khi có hứng thú và khuynh hướng nghề nghiệp đúng đắn, học sinh sẽ chủ động, tự tin chọn nghề phù hợp với bản thân, gia đình và xã hội.
Đối với xã hội, hướng nghiệp giúp giảm bớt lãng phí nguồn nhân lực và chi phí đào tạo do chuyển đổi ngành nghề. Vì nếu chọn sai nghề nghiệp sẽ lãng phí thời gian và tiền bạc. Hướng nghiệp đúng đắn góp phần phân bố hợp lý về nguồn lao động, giảm sự thay đổi trong các ngành nghề. Nhờ đó làm giảm tỉ lệ thất nghiệp và giảm bớt tệ nạn xã hội.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Thực trạng của hoạt động tư vấn hướng nghiệp
2.1.1. Thuận lợi
Trường THPT Nguyễn Cảnh Chân đặc biệt quan tâm đến công tác tư vấn hướng nghiệp nên có sự đầu tư cho những hoạt động hướng nghiệp ở mức độ nhất định như mời chuyên gia về tư vấn hướng nghiệp giúp học sinh có được những kiến thức sâu rộng về các lĩnh vực nghề nghiệp mà học sinh quan tâm. Đồng thời, nhờ có sự hỗ trợ của các phương tiện thông tin, các buổi tư vấn tuyển sinh của các trường cao đẳng, đại học mà học sinh lớp 12 trường THPT Nguyên Cảnh Chân đã có một số nhận thức cơ bản về hoạt động hướng nghiệp thông qua môn học giáo dục  hướng nghiệp trong nhà trường và tích hợp nội dung hướng nghiệp trong một số môn khoa học cơ bản.
Mỗi học sinh đều có mong muốn tìm hiểu thông tin hướng nghiệp và tích cực tham gia các buổi tư vấn hướng nghiệp của giáo viên chủ nhiệm. Nhờ đó một số em đã có dự định chọn trường học, cấp học phù hợp với năng lực bản thân.
2.1.2. Khó khăn
Số lượng và thời gian tư vấn tuyển sinh trong nhà trường còn hạn chế. Trong những thời điểm quyết định, nhà trường không có đội ngũ chuyên gia hỗ trợ tư vấn tuyển sinh. Vì vậy, học sinh đôi khi chọn nghề còn theo phong trào, đa số các em vẫn có suy nghĩ phải thi và học các trường đại học tốp trên, ít học sinh nghĩ đến thi cao đẳng hay nghề.
Lịch học của  học sinh khá dày đặc và có một số điều kiện khách quan nên rất khó cho giáo viên khi muốn tổ chức các buổi đi tìm hiểu thực tế về nghề nghiệp cho học sinh.
Một số phụ huynh học sinh còn có tư tưởng  chưa đúng, có ý định cho các em đi làm công nhân mà không cần qua đào tạo nghề.
Khó khăn lớn nhất trong công tác tư vấn hướng nghiệp của giáo viên chủ nhiệm là họ không được đào tạo để hướng nghiệp cũng như không được học một khóa tập huấn hướng nghiệp nào bài bản nên vốn kinh nghiệm còn hạn chế.
2.2. Vai trò, trách nhiệm của giáo viên chủ nhiệm trong công tác tư vấn hướng nghiệp
Giáo viên chủ nhiệm có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tư vấn hướng nghiệp cho học sinh. Họ là người tiếp xúc với học sinh hàng ngày, biết được khá rõ năng lực của từng học sinh cũng như tính cách, hoàn cảnh giai đình nên giáo viên chủ nhiệm là người sâu sát nhất.
Trong các giờ sinh hoạt lớp, giáo viên chủ nhiệm phải thiết kế các hoạt động hướng nghiệp giúp học sinh nhận thức được sở thích, điểm mạnh, điểm yếu, hoàn cảnh gia đình, xu hướng xã hội hay các giá trị cá nhân giúp học sinh xác định được các thành tố quan trọng cần thiết trước khi xác định nghề nghiệp phù hợp. Giáo viên chủ nhiệm cần phải kiên nhẫn trong tiếp cận cũng như trong định hướng với học sinh, hỗ trợ các em với tất cả tình yêu thương và trách nhiệm của người thầy.
Giáo viên chủ nhiệm trong trường trung học phổ thông có trách nhiệm, vai trò chủ đạo trong việc xây dựng và thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng, phối hợp chặt chẽ với giáo viên bộ môn, gia đình và các tổ chức đoàn thể liên quan trong việc hỗ trợ giám sát, rèn luyện, hướng nghiệp cho học sinh lớp chủ nhiệm, góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng phát triển nhà trường.
Giáo viên chủ nhiệm lớp ngoài việc  thực hiện đầy đủ những nhiệm vụ của một giáo viên bộ môn theo môn dạy của mình còn phải quản lý học sinh trong các hoạt động tâp thể, nhận xét và đánh giá, xếp loại học sinh cuối kì và cuối năm học, đề nghị khen thưởng và kỉ luật học sinh, đề nghị danh sách được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại hoặc rèn luyện hạnh kiểm trong hè, phải ở lại lớp; Hoàn thiện sổ điểm và học bạ học sinh; Báo cáo thường kì hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng.
Bên cạnh đó, giáo viên chủ nhiệm còn có quyền được dự các giờ học, hoạt động giáo dục khác của học sinh lớp mình; Được dự các cuộc họp của Hội đồng khen thưởng và Hội đồng kỉ luật; Được quyền cho phép cá nhân học sinh nghỉ học không quá 3 ngày liên tục; Được giảm giờ lên lớp hàng tuần theo quy định khi làm chủ nhiệm; Được dự các lớp bồi dưỡng, hội nghị chuyên đề về công tác chủ nhiệm. Đồng thời, giáo viên chủ nhiệm lớp cũng hưởng đầy đủ quyền lợi khác của một giáo viên bộ môn.
Từ nhiệm vụ, trách nhiệm và quyền hạn của giáo viên chủ nhiệm cho ta thấy vai trò to lớn của họ trong việc quản lý toàn bộ hoạt động giáo dục của lớp mình, đặc biệt là công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh chọn đúng ngành nghề theo sở thích nhưng phù hợp với năng lực bản thân và nhu cầu xã hội.
2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động chọn nghề của học sinh lớp 12
2.3.1. Yếu tố giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường
Trong các trường trung học phổ thông, hoạt động tư vấn hướng nghiệp giữ vị trí quan trọng và ảnh hưởng một cách mạnh mẽ nhất đến thiên hướng chọn nghề của học sinh. Hiệu quả của hoạt động này được phản ánh trong chất lượng chọn nghề. Tuy nhiên, chương trình, nội dung hướng nghiệp ở các trường còn nghèo nàn, thiếu đội ngũ cán bộ có chuyên môn, thiếu cơ sở vật chất,…nên kết quả còn hạn chế.
2.3.2. Yếu tố gia đình
Đối với những gia đình kinh tế khó khăn, học sinh thường lựa chọn các nghề có thời gian đào tạo ngắn hoặc chi phí đào tạo rẻ hoặc thậm chí chấp nhận đào tạo nghề mà bản thân không thích để không phải đóng học phí. Trong trường hợp này, điều kiện kinh tế gia đình đã đóng vai trò quyết định trong việc chọn trường của học sinh.
Gia đình thường có xu thế chọn trường cho con theo hướng áp đặt nhằm thỏa mã ước nguyện của gia đình chứ không quan tâm đến sở thích, năng lực của học sinh. Do đó, Sự lựa chọn nghề nghiệp của học sinh cũng phụ thuộc vào yếu tố gia đình, đôi khi còn đóng vai trò quyết định.
2.3.3. Yếu tố nhu cầu thị trường sức lao động
Thế giới luôn vận động, phát triển và thị trường lao động cũng không nằm ngoài quy luật đó. Vì vậy, học sinh phải theo dõi sát sao sự vận động của thị trường lao động để chọn được nghề phù hợp với nhu cầu xã hội.
2.3.4. Yếu tố bạn bè
Trong hoạt động chọn nghề, học sinh trong cùng nhóm bạn chơi thường có xu hướng bắt chước và đồng nhất việc chọn nghề của bạn vào việc chọn nghề của mình dù chưa hẳn đã phù hợp với năng lực bản thân. Bởi vậy, học sinh cùng nhóm bạn thân thường có những dự định nghề nghiệp tương tự nhau như cùng khối thi, ngành thi, cơ sở đào tạo,…
2.3.5. Yếu tố chủ quan của bản thân học sinh
Khi động cơ chọn nghề của học sinh được hình thành, nó thúc đẩy mọi hành động của cá nhân để đạt được mục đích đã đặt ra. Mặt khác nó quay trở lại chi phối mạnh mẽ đến quá nhận thức và thái độ của chính bản thân học sinh trong hoạt động chọn nghề.
Những động cơ này được bắt nguồn từ những nhu cầu, hứng thú riêng của mỗi người và được củng cố và hoàn thiện thông quá quá trình nhận thức, đánh giá của cá nhân về các giá trị của nghề đó đối với bản thân. Sự lựa chọn nghề của học sinh bao giờ cũng được một hệ thống động cơ nhất định thúc đẩy. Sự lựa chọn nghề nghiệp của mỗi cá nhân có thể xuất phát từ những động cơ bên trong có quan hệ trực tiếp với nội dung và quá trình thực hiện hoạt động nghề nghiệp. Động cơ bên trong có vai trò quan trọng thúc đẩy con người vươn lên những mục tiêu nhất định để thoa mãn tâm lý đối với hoạt động nghề nghiệp. Những động cơ bên trong có thể là trình độ kiến thức khoa học kỹ thuật của nghề đó, năng lực, sở trường về nghề đó, việc hiểu được ý nghĩa xã hội, giá trị xã hội của nghề. Mặt khác, việc lựa chọn nghề nghiệp của thanh niên cũng có thể xuất phát từ động cơ bên ngoài đó là những tác động khách quan đến cá nhân trong những tình huống cụ thể. Những động cơ bên ngoài thường tạo ra sự lựa chọn nghề nghiệp một cách thu động và chỉ góp phần nhất định trong việc thúc đẩy con người hoạt động. Những động cơ bên ngoài đó là chọn nghề vì được gần nhà, được ở thành phố, do lời khuyên gia đình, bạn bè…
II. Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 tại trường THPT Nguyễn Cảnh Chân
Việc tư vấn hướng nghiệp cho học sinh lớp 12 trước tiên dựa trên sự phù hợp với năng lực, sở thích và khả năng đáp ứng của một cá nhân bởi vì công việc là tương