SKKN Một số giải pháp nâng cao văn hóa học đường cho học sinh ở trường trung học phổ thông

PHẦN I.  ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lí do chọn đề tài

Nghị quyết 29-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định mục tiêu: “phát triển toàn diện con người Việt Nam, khơi dậy lòng tự hào, yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, sống tốt và làm việc hiệu quả”. Văn hóa học đường chính là nền tảng để rèn luyện, hoàn thiện những phẩm chất ấy cho thế hệ trẻ. Trong Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2021 – 2030, một trong các khâu đột phá được xác định là: “Tiếp tục phát triển toàn diện nguồn nhân lực, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo gắn với khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, lòng tự hào dân tộc, ý chí tự cường và phát huy giá trị văn hóa, con người Việt Nam”. 

Vì thế, việc xây dựng văn hóa học đường trở thành yêu cầu cấp thiết trong việc góp phần thực hiện khâu đột phá chiến lược về phát triển nhanh nguồn nhân lực trong 10 năm tới. Hơn lúc nào hết việc xây dựng môi trường văn hóa học đường an toàn, lành mạnh, hiệu quả và hạnh phúc được đặt ra một cách cấp bách nhằm phát triển con người toàn diện, mang đến cho học sinh những điều tốt đẹp, hướng các em đến giá trị “chân – thiện – mỹ”; Văn hóa học đường chính là một môi trường rất quan trọng để giáo dục và rèn luyện nhân cách cho thế hệ trẻ, những mầm non của đất nước trong tương lai để họ trở thành những người sống có hoài bão, lý tưởng tốt đẹp. Chính vì thế, vấn đề xây dựng văn hóa học đường phải được coi trọng.

Có thể thấy, phần lớn thế hệ trẻ ngày nay có vốn kiến thức rộng, nhanh nhạy nắm bắt thông tin, có tinh thần học hỏi, khả năng áp dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn cao, kính thầy, mến bạn, sống nền nếp, có ý chí vươn lên và không ngừng cố gắng trong học tập. Tuy nhiên, bên cạnh đó, một bộ phận học sinh ứng xử một cách thiếu văn hóa, kém hiểu biết, gây ảnh hưởng đến tinh thần và môi trường văn hóa giáo dục tốt đẹp trong trường học. Hiện tượng học sinh đánh nhau hay hệ lụy của việc yêu đương quá sớm không còn xa lạ với lứa tuổi học sinh. Tình trạng chia rẽ lập ra các hội chơi để “xử nhau” chỉ vì những lí do rất trẻ con như “nhìn đểu”, không cho chép bài, nói xấu, ghen tuông hoặc chỉ đơn giản là đánh cho bõ ghét.

Tại trường THPT Yên Thành 3, bên cạnh nhiều học sinh có ý thức vẫn còn tồn tại một số học sinh nói tục, chửi bậy và có các hành vi ứng xử thiếu văn hoá. Một số học sinh có quan niệm nói tục, chửi bậy là phương  pháp giảm căng thẳng. Thậm chí có học sinh cho rằng dám nói tức là dám thể hiện “cá tính” của bản thân.  Một bộ phận học sinh còn bị ảnh hưởng bởi các         thần tượng nổi tiếng với các phát ngôn gây sốc khiến các bạn lầm tưởng rằng đó là cách gây được sự chú ý và áp dụng ngay vào bản thân. Một số bạn nữ còn tô son đánh phấn, một số bạn nam có các kiểu tóc, cách ăn mặc gây phản cảm…Ngoài ra còn có số ít học sinh thích thể hiện cá tính không kiểm soát được    hành vi và rất dễ bị kích động.

Từ những lí do trên, nhóm tác giả quyết định lựa chọn nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp nâng cao văn hóa học đường cho học sinh ở trường trung học phổ thông Yên Thành 3” để tìm hiểu những thực trạng, biểu hiện cũng như nguyên nhân tác động đến văn hóa học đường của học sinh trong nhà trường. Từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao văn hóa học đường cho các em. Hy vọng được góp phần mình giúp các em có thêm kĩ năng, ứng xử có văn hoá trong các mối quan hệ gia đình, nhà trường và xã hội. Đồng thời đóng góp phần mình trong việc thực hiện nét đẹp ứng xử theo truyền thống “Tiên học lễ – hậu học văn” của nhà trường.

2. Mục tiêu, nhiệm vụ, kết quả đạt được.

2.1. Mục tiêu

Thực hiện được việc điều tra, khảo sát thực trạng, tìm ra nguyên nhân của tình trạng văn hóa hoá học đường ở học sinh trường trung học phổ thông Yên Thành 3.

Đề xuất một số giải pháp nhằm điều chỉnh các hành vi “lệch chuẩn” của một  bộ phận chưa thực hiện tốt văn hoá học đường trong các mối quan hệ của cá nhân.

Một số kiến nghị góp phần nâng cao nhận thức của các bạn về văn hoá học đường.

2.2. Nhiệm vụ

Nghiên cứu cơ sở lí luận về văn hóa học đường của học sinh trường trung học phổ thông Yên Thành 3.

Đánh giá về thực trạng văn hoá học đường của học sinh trường trung học phổ thông Yên Thành 3. Từ đó tìm ra nguyên nhân dẫn đến những hành vi ứng xử lệch  chuẩn của các em.

Đề xuất một số giải pháp nhằm điều chỉnh các hành vi sai lệch trong văn hóa

học đường của học sinh và rút ra ý nghĩa của đề tài.

2.3. Kết quả đạt được

Góp phần trang bị kĩ năng sống cho học sinh.

Nâng cao ý thức tự giác trong văn hoá ứng xử của chính bản thân.

Nâng cao chất lượng văn hoá học đường cho các em học sinh trong toàn trường.

Góp phần tạo thêm nét đẹp trong đạo đức, nhân cách của học sinh toàn trường.

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là thực trạng và biện pháp nâng cao văn hóa học đường cho học sinh ở trường trung học phổ thông Yên Thành 3.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Giới hạn phạm vi nội dung: Thực trạng văn hóa học đường và đề xuất giải pháp nâng cao văn hóa học đường cho học sinh ở trường trung học phổ thông Yên Thành 3.

Giới hạn phạm vi địa bàn: Tiến hành trên địa bàn huyện Yên Thành và một số huyện lân cận khác.

4. Giả thuyết khoa học

Nếu các giải pháp nâng cao văn hóa học đường cho học sinh ở trường THPT Yên Thành 3 được thực hiện một cách đầy đủ, có hiệu quả thì sẽ giúp học sinh có được một môi trường giáo dục lành mạnh để học tập và hoàn thiện nhân cách.

5. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: thu thập tư liệu, phân tích, tổng hợp một số công trình nghiên cứu để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài.

Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra bằng bảng hỏi; phỏng vấn; quan sát; thực nghiệm; phân tích, xử lý thông tin.

Phương pháp điều tra: Chúng tôi tiến hành khảo sát HS THPT Yên Thành 3 bằng phiếu với hệ thống câu hỏi kín. Với mỗi câu hỏi, đáp án được đưa ra ba mức độ đánh giá tương ứng với điểm số 2,1,0. Trong đó, điểm 2 tương ứng với câu trả lời “thường xuyên” (tần số, mức độ cao); điểm 1 tương ứng với câu trả lời “thỉnh thoảng” (tần số, mức độ ít) và điểm 0 tương ứng với câu trả lời là “không”. Mức độ đánh giá thực trạng văn hóa học đường của khách thể được xác định bằng điểm số trên thang điểm theo cách tính trung bình cộng (x) – nghĩa là tổng số điểm của mỗi câu trả lời được chia cho số lượng khách thể điều tra cho kết quả x.

6. Tính mới của đề tài

Văn hóa học đường đã và đang nhận được sự quan tâm của dư luận xã hội. Trên thực tế, đã có nhiều đề tài nghiên cứu, nhiều bài viết đề cập đến vấn đề này. Các tác giả đã phần nào đánh giá được thực trạng, nguyên nhân ảnh hưởng đến văn hóa học đường. Tuy nhiên, các bài viết mới chỉ dừng lại ở phân tích, đánh giá, giới thiệu mà chưa tập trung vào các hoạt động thực tiễn trong việc nâng cao văn hóa học đường cho học sinh.  Đề tài góp phần khắc phục những hạn chế của những nghiên cứu trước đây, đồng thời không chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu lí luận mà còn đề xuất một số hoạt động thực tiễn trong việc nâng cao văn hóa học đường cho học sinh ở trường trung học phổ thông Yên Thành 3.

7. Cấu trúc của đề tài

Ngoài phần đặt vấn đề, nội dung nghiên cứu, kết luận đề tài được triển khai trong 3 phần:

Phần 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn nghiên cứu của đề tài.