SKKN Một số giải pháp nhằm giáo dục học sinh trường thpt nam đàn 2 giữ gìn và phát triển giá trị văn hóa của di tích lịch sử tại xã trung phúc cường, huyện nam đàn, tỉnh nghệ an

PHẦN I. ĐẶT VẤN  ĐỀ 

1. Lí do chọn đề tài 

Thế giới đang bước vào thời kì hội nhập sâu rộng trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Nó tạo ra nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức. Một trong những vấn đề cấp thiết được Đảng và Nhà nước quan tâm chỉ đạo đó là: Ngành giáo dục phải đồng thời giáo dục tri thức và giáo dục hành vi, giáo dục ý thức bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa dân tộc cho thế hệ trẻ. Từ đó, hình thành lòng tự tôn, tình yêu nước trong mỗi người dân Việt Nam. 

Trường THPT Nam Đàn 2, đứng chân trên địa bàn xã Trung Phúc Cường. Nơi đây thực sự là một vùng đất văn hiến, địa linh nhân kiệt, sản sinh nhiều bậc hiền tài, có đóng góp lớn cho sự phát triển của quê hương đất nước. Trong suốt các triều đại phong kiến, mảnh đất này đã có nhiều người đỗ đạt, họ đã trở thành niềm tự hào của nhân dân. Hiện tại theo thống kê chưa đầy đủ thì mảnh đất “ Chín Nam” này đang bảo tồn và giữ gìn trên dưới mười di tích lịch sử từ cấp tỉnh trở lên. Trong đó điểm nhấn là các đình Làng, nơi ghi dấu tư tưởng, bản lĩnh, tâm hồn và khát vọng của con người. 

Giáo dục văn hóa truyền thống địa phương cũng góp phần đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực của học sinh, để thực hiện mục tiêu về hình thành phẩm chất của người học. Theo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể năm 2018 là yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm. Nhà nước quan tâm chỉ đạo  chú trọng giáo dục ý thức  bảo vệ và phát triển  giá trị văn hóa của di tích lịch sử  cho thế hệ trẻ – chủ nhân tương lai của đất nước. Đây là vấn đề cần được nghiên cứu để có những định hướng đúng đắn cho con đường phát triển của dân tộc, mà trách nhiệm trước hết là của người làm giáo dục. Nhằm góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh về  mọi mặt, đồng thời gìn giữ và phát huy giá trị của di tích lịch sử. Theo tinh thần chỉ thị số: 3013/QĐ- Bộ GD và ĐT, ngày 26/8/2016. “Giáo dục phổ thông chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống, ý thức, trách nhiệm của công dân đối với xã hội, cộng đồng”. Đồng thời Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có kế hoạch hướng dẫn đưa Giáo dục di sản vào nội dung dạy học ở trường phổ thông. Nhằm thúc đẩy việc đổi mới phương pháp dạy học, thực hiện đa dạng hóa các hình thức dạy học, khuyến khích học sinh tham gia trải nghiệm sáng tạo, nhằm hình thành và nâng cao ý thức tôn trọng, giữ gìn, phát huy những giá trị của di sản văn hóa, lịch sử. Từ đó, góp phần bảo tồn và quảng bá giá trị tinh thần của địa phương để giáo dục tình yêu quê hương, đất nước cho thế hệ trẻ. 

Xuất phát từ lý do trên, chúng tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài nghiên cứu là “Một số giải pháp nhằm giáo dục học sinh trường THPT Nam Đàn 2 giữ gìn và phát triển giá trị văn hóa của di tích lịch sử tại xã Trung Phúc Cường, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An“, với mong muốn  góp phần  nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục. Giúp học sinh yêu quý, trân trọng và lan tỏa nét đẹp của di tích lich sử, bồi dưỡng lòng yêu nước, yêu quê hương và ý thức trách nhiệm với việc xây dựng quê hương, đất nước. 

2. Mục đích nghiên cứu 

Trên cơ sở thực tiễn thấy được sự cần thiết phải giáo dục hành vi tốt đẹp cho học sinh trường THPT Nam Đàn 2. Từ đó, cung cấp cho các em những thông tin bổ ích về truyền thống lịch sử tốt đẹp của địa phương, để các em thấy được trách nhiệm cá nhân trong việc gìn giữ văn hoá thông qua các di tích lịch sử. 

3. Đối tượng nghiên cứu 

Tập trung vào học sinh khối 11 trường THPT Nam Đàn 2, năm học 2022-

2023 

4. Phạm vi nghiên cứu 

Các di tích lịch sử tại xã Trung Phúc Cường, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. 

5. Phương pháp nghiên cứu 

• Nghiên cứu lí luận: Đọc và nghiên cứu, phân tích, tổng hợp các tài liệu về Giáo dục học, các tài liệu chuyên khảo, tài liệu lịch sử, các công trình nghiên cứu về đổi mới phương pháp dạy học, bằng dạy học gắn với địa phương, tài liệu định hướng phát triển phẩm chất, năng lực của người học. 

• Nghiên cứu thực tiễn:  Khảo sát ý kiến giáo viên, học sinh và giáo dục học sinh qua các hoạt động ngoại khóa gắn với giáo dục văn hóa truyền thống địa phương 

• Thu thập thông tin tìm hiểu thực tế: Sử dụng phiếu khảo sát cho học sinh sau khi các giải pháp được tiến hành. Nền tảng google forms được sử dụng. Câu hỏi  khảo sát dựa trên tiêu chí rõ ràng, dễ hiểu và mang tính khách quan. 

• Xử lí, tổng hợp thông tin, khái quát rút ra kết luận và đề ra giải pháp phù hợp 

• Thể nghiệm đề tài vào thực tiễn và tiếp tục bổ sung hoàn thiện. 

6. Tính mới cửa đề tài 

• Đề tài đã khơi dậy ý thức giữ gìn và phát triển giá trị văn hoá của di tích lịch sử, tại xã Trung Phúc Cường cho học sinh  trường THPT Nam Đàn 2 
• Giáo dục học sinh giữ gìn và phát triển  giá trị văn hoá của di tích lịch sử theo hình thức sinh hoạt ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp là hiệu quả nhất. 

         7. Cấu trúc của đề tài 

Sáng kiến được cấu trúc 3 phần: 

Phần I: Đặt vấn đề 

Phần II: Nội dung nghiên cứu 

Phần III: Kết luận 

PHẦN II. NỘI DUNG 

1. Cơ sở lí luận 

1.1. Giới thuyết về giá trị văn hóa của di tích lịch sử 

Trước hết, chúng tôi  minh giải các khái niệm về “Văn hoá” và “Di tích lịch sử” cũng như mối quan hệ có tính chất biện chứng về giá trị văn hoá của di tích lịch sử. 

Theo UNESCO: ‘Văn hóa là tổng thể sống động các hoạt động và sáng tạo trong quá khứ và trong hiện tại. Qua các thế kỷ, hoạt động sáng tạo ấy đã hình thành nên một hệ thống các giá trị, các truyền thống và thị hiếu – những yếu tố xác định đặc tính riêng của mỗi dân tộc”. Định nghĩa này nhấn mạnh vào hoạt động sáng tạo của các cộng đồng người gắn liền với tiến trình phát triển có tính lịch sử của mỗi cộng đồng trải qua một thời gian dài tạo nên những giá trị có tính nhân văn phổ quát, đồng thời có tính đặc thù của mỗi cộng đồng, bản sắc riêng của từng dân tộc. Tuy nhiên, nếu chỉ căn cứ vào định nghĩa có tính khái quát này, trong hoạt động quản lý nhà nước về văn hóa, chúng ta dễ bị hiểu một cách sai lạc: Quản lý văn hóa là quản lý các hoạt động sáng tạo và thu hẹp hơn nữa là quản lý sáng tác văn học nghệ thuật. 

Theo Hồ Chí Minh: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa”. Định nghĩa của Hồ Chí Minh giúp chúng ta hiểu văn hóa cụ thể và đầy đủ hơn. Suy cho cùng, mọi hoạt động của con người trước hết đều “vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống”, những hoạt động sống đó trải qua thực tiễn và thời gian được lặp đi, lặp lại thành những thói quen, tập quán, chắt lọc thành những chuẩn mực, những giá trị vật chất và tinh thần được tích lũy, lưu truyền từ đời này qua đời khác thành kho tàng quý giá mang bản sắc riêng của mỗi cộng đồng, góp lại mà thành di sản văn hóa của toàn nhân loại. 

Ở một góc độ khác, người ta xem văn hóa như là một hệ thống các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo, tích lũy trong hoạt động thực tiễn qua quá trình tương tác giữa con người với tự nhiên, xã hội và bản thân. Văn hóa là của con người, do con người sáng tạo và vì lợi ích của con người. Văn hóa được con người giữ gìn, sử dụng để phục vụ đời sống con người và truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. 

Di tích lịch sử trong tiếng Anh gọi là: Historical Relic. Di tích lịch sử là công trình xây dựng, địa điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc công trình, địa điểm đó có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học. Đây là các công trình hay địa điểm gắn với sự kiện lịch sử tiêu biểu trong quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước như Đền Hùng, Đền Cổ loa… Cũng có thể là những công trình, những địa