SKKN Nghiên cứu thực trạng và lựa chọn một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục thể chất tại trường THPT

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục thể chất (GDTC) trong nhà trường là một bộ phận không thể thiếu của nền giáo dục xã hội chủ nghĩa. GDTC có tác dụng tích cực đối với sự hoàn thiện nhân cách, nhằm đào tạo con người mới phát triển toàn diện, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, giữ vững an ninh quốc phòng. Chính vì thế, trong chương trình Giáo dục phổ thông 2018 thì môn GDTC là môn học bắt buộc.

Nghị quyết Trung ương 08/NQ/TW ngày 1/12/2011 của Đảng đã khẳng định: “thực hiện các nhiệm vụ xây dựng con người và thế hệ trẻ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường, xây dựng và bảo vệ tổ quốc có trình độ làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo và có sức khỏe” trong đó nhấn mạnh: “đối với giáo dục điều đáng quan tâm nhất là chất lượng, hiệu quả giáo dục và yêu cầu giáo dục phải nhằm vào mục tiêu thực hiện giáo dục toàn diện đức, trí, thể, mỹ trong tất cả các cấp học”.

Công tác GDTC ngày nay trong các trường học đã được quan tâm về cơ sở hạ tầng và trang thiết bị phục vụ công tác đào tạo. Tuy nhiên, công tác giảng dạy GDTC trong các trường trung học phổ thông (THPT) còn nhiều khó khăn.

Cụ thể, giảng dạy GDTC trong trường học vẫn còn mang nặng hình thức, số lượng thực tế trang thiết bị phục vụ TDTT có hạn chế: Các thiết bị, dụng cụ tập luyện, nhà tập, sân bãi còn thiếu. Quy trình quản lý, chỉ đạo, tổ chức và nội dung để tạo ra các hình thức luyện tập ở trường THPT chưa được hợp lý, phương tiện GDTC còn đơn điệu thiếu sinh động chưa gây hứng thú học tập cho học sinh, hình thức lên lớp còn nghèo nàn. Hơn nữa có những biểu hiện phát triển không cân đối, học sinh rất thích chơi thể thao nhưng lại không thích học môn GDTC, coi giờ học GDTC như giờ vui chơi nên học sinh không chú tâm luyện tập. Sự quan tâm, đầu tư của lãnh đạo các trường không thống nhất, cán bộ làm công tác giảng dạy và hoạt động phong trào TDTT ở các trường còn thiếu và không thường xuyên được bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ đã ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng và hiệu quả công tác giảng dạy GDTC trong các trường THPT.

Trong bối cảnh đó, loại hình trường THPT có vị trí đặc biệt trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo, nó nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân nhưng ở vị trí mũi nhọn của sự nghiệp giáo dục đào tạo. Với những đặc thù riêng, các trường THPT nói chung cũng như Trường THPT Cửa Lò 2 , có những đặc điểm khác biệt so với các trường THPT nói chung. Những khác biệt này gây ra nhiều khó khăn trong công tác dạy học môn GDTC bắt buộc các trường THPT, cũng như giáo viên giảng dạy GDTC tại trường phải có sự điều chỉnh linh hoạt, phù hợp, còn nếu máy móc áp dụng chương trình chung và phương pháp chung như các trường THPT khác thì sẽ rất khó đạt được hiệu quả.

Trước hết, hầu hết học sinh đều có định hướng đào tạo để tham gia các kỳ thi học sinh giỏi. Do vậy, các em thường xuyên tham gia các đợt bồi dưỡng, tập huấn kéo dài, thậm chí tập huấn xa nhà, nên ảnh hưởng đến thời gian học tập chính quy trong Trường, trong đó ảnh hưởng đến các giờ học giáo dục thể chất. 

Bên cạnh đó, do đặc thù các lớp, nên việc phân bố nam nữ trong các lớp không đồng đều như các lớp THPT thường. 

Về tâm lý, hầu hết giáo viên, phụ huynh, học sinh trong trường tập trung vào các kỳ thi học sinh giỏi, kỳ thi đại học, nên thường xem nhẹ các giờ học giáo dục thể chất. Các em ngồi học, đọc sách quá nhiều, ít vận động, cho nên căn bản thể lực có nhiều hạn chế, nhiều em có các tật về mắt, như cận viễn loạn thị. 

Trên thực tế có một số công trình nghiên cứu về nâng cao hiệu quả giáo dục thể chất cho học sinh THPT.

Tuy nhiên, hiện nay chưa có nhiều đề tài nghiên cứu các biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục thể chất tại các trường THPT. Xuất phát từ những lý do nêu trên tôi tiến hành nghiên cứu nội dung: “Nghiên cứu thực trạng và lựa chọn một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục thể chất tại Trường THPT Cửa Lò 2 , Nghệ An”.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng GDTC tại Trường THPT Cửa Lò 2, đề tài lựa chọn một số biện pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng GDTC tại Trường THPT Cửa Lò 2, cũng như đóng góp cao chất lượng GDTC tại các trường THPT nói chung.

3. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Thực trạng và một số biện pháp để nâng cao chất lượng GDTC tại Trường THPT Cửa Lò 2 , Nghệ An. 

3.2. Khách thể nghiên cứu

Cán bộ, giáo viên và học sinh Trường THPT Cửa Lò 2 ,Nghệ An

3.3. Phạm vi nghiên cứu

– Đối tượng: Chọn mỗi khối 4 lớp

– Địa điểm: Trường THPT Cửa Lò 2

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được nhiệm vụ nghiên cứu, đề tài xác định các nhiệm vụ cụ thể sau:

Nhiệm vụ 1: Đánh giá thực trạng chất lượng GDTC tại Trường THPT Cửa Lò 2 .

Nhiệm vụ 2: Nghiên cứu lựa chọn và đánh giá hiệu quả một số biện pháp nâng cao chất lượng GDTC tại Trường THPT Cửa Lò 2 .

5. Phương pháp và tổ chức nghiên cứu

5.1. Phương pháp nghiên cứu

5.1.1. Phương pháp tổng hợp và phân tích tài liệu

Sử dụng phương pháp này, qua nghiên cứu tổng hợp các nguồn tư liệu khác nhau để tìm ra luận cứ khoa học phù hợp với thực tiễn của các trường THPT nói chung và trường THPT chuyên nói riêng. 

5.1.2. Phương pháp phỏng vấn, tọa đàm

Được sử dụng trong quá trình tham khảo các nhà quản lý, các giáo viên chuyên môn nhằm thu thập thông tin phục vụ cho việc điều tra thực trạng việc sử dụng các biện pháp nâng cao chất lượng GDTC. 

Đối tượng phỏng vấn bao gồm: học sinh trong trường THPT Cửa Lò 2, học sinh một số trường THPT ở các trường lân cận; các chuyên gia, các nhà quản lý, các nhà sư phạm, các giáo viên trực tiếp dạy môn GDTC đã và đang làm công tác tổ chức, quản lý, giảng dạy, huấn luyện.

5.1.3. Phương pháp quan sát sư phạm

Đề tài tiến hành quan sát các buổi tập luyện và kiểm tra môn GDTC trong các giờ học chính khóa của học sinh THPT Cửa Lò 2 để đánh giá thực trạng công tác giảng dạy môn GDTC của giáo viên, trình độ phát triển thể lực của học sinh, ghi lại những diễn biến về tâm sinh lý khi tham gia các hoạt động TDTT.

Đề tài tiến hành quan sát các điều kiện về trang thiết bị tập luyện, dụng cụ, sân tập, nhà tập và phương pháp tổ chức các hình thức tập luyện, tình trạng sử dụng dụng cụ trong tập và kiểm tra kết thúc môn làm căn cứ cho việc lựa chọn các biện pháp nâng cao chất lượng GDTC.

Quan sát học sinh tham gia tập luyện các môn thể thao ngoài giờ chính khóa; học sinh tham gia thi đấu ở các giải thể thao trong trường, ngoài trường, Hội khỏe Phù Đổng các cấp.

5.1.4. Phương pháp kiểm tra sư phạm

Phương pháp nghiên cứu này được sử dụng nhằm mục đích xác định các tiêu chí, các test sư phạm đánh giá mức độ phát triển thể chất trên đối tượng nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng năng lực thể chất của học sinh trường THPT chuyên. Các test được sử dụng trong quá trình kiểm tra sư phạm là các test được xác định và lựa chọn thông qua kết quả điều tra thể chất nhân dân năm 2001 của Viện khoa học TDTT, và tiêu chuẩn đánh giá, xếp loại thể lực học sinh, sinh viên của Bộ GD &ĐT ban hành (theo Quyết định số 53/2008/QĐ-BGDĐT ngày 18/09/2008). Đây là các test phù hợp với từng đối tượng nghiên cứu (lứa tuổi học sinh THPT 15 – 17 tuổi), bao gồm các test đánh giá sức nhanh, sức mạnh, sức bền và khả năng phối hợp vận động. Các test bao gồm: