Biện pháp xây dựng lớp học đoàn kết, thân thiện theo định hướng phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh tiểu học lớp chủ nhiệm

Tên đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Biện pháp xây dựng lớp học đoàn kết, thân thiện theo định hướng phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh tiểu học lớp chủ nhiệm” Sáng kiến này được xây dựng nhằm mục đích giúp học sinh lớp 4 hình thành và phát triển kỹ năng hợp tác – một trong những kỹ năng sống quan trọng, góp phần hình thành năng lực phẩm chất toàn diện theo chương trình Giáo dục Phổ thông 2018. Đề tài phù hợp với giáo viên tiểu học, đặc biệt là những người trực tiếp giảng dạy môn Đạo đức hoặc tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống. Tác giả là một giáo viên tiểu học có trình độ chuyên môn vững vàng, nhiều kinh nghiệm thực tiễn trong giảng dạy, luôn đổi mới phương pháp dạy học. Tài liệu có độ dài 26 trang, đã đạt giải C cấp tỉnh, khẳng định tính khả thi và giá trị ứng dụng cao trong thực tế.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Giáo dục kỹ năng sống, đặc biệt là kỹ năng hợp tác, là một yêu cầu quan trọng trong chương trình giáo dục hiện đại. Tuy nhiên, trong thực tế, học sinh lớp 4 vẫn còn nhiều hạn chế trong việc làm việc nhóm, phối hợp với bạn bè, thiếu tinh thần trách nhiệm và chia sẻ trong học tập. Điều đó khiến hiệu quả giảng dạy môn Đạo đức chưa đạt như mong đợi. Xuất phát từ thực trạng đó, việc nghiên cứu và áp dụng các biện pháp cụ thể để hình thành kỹ năng hợp tác cho học sinh là cần thiết và cấp bách.

2. Các biện pháp đề tài đưa ra

Biện pháp 1: Lên ý tưởng, hướng dẫn học sinh đổi mới không gian học tập thân thiện và đoàn kết

Giáo viên tạo không khí học tập an toàn, khuyến khích sự cởi mở và hỗ trợ lẫn nhau. Các hoạt động khởi động như chia sẻ cảm xúc, “góc bạn tốt” hoặc “góc lời khen” giúp học sinh cảm thấy được tôn trọng, dễ dàng hòa nhập và hợp tác. Môi trường tích cực là nền tảng đầu tiên cho việc hình thành kỹ năng hợp tác.

Biện pháp 2: Xây dựng đa dạng các hoạt động tập thể, nâng cao tinh thần đoàn kết cho học sinh

Tùy vào nội dung bài học và đặc điểm học sinh, giáo viên phân nhóm linh hoạt: nhóm đồng đều, nhóm chéo năng lực, nhóm ngẫu nhiên… Mỗi nhóm được giao nhiệm vụ cụ thể, có quy định phân công vai trò rõ ràng. Qua đó, học sinh học cách làm việc chung, phối hợp hiệu quả và rèn kỹ năng tổ chức.

Biện pháp 3: Xây dựng tập thể vững mạnh, đoàn kết qua các trò chơi vui nhộn, sáng tạo

Trò chơi học tập như “Xây cầu tri thức”, “Giải mật thư đạo đức”, “Vượt chướng ngại vật tinh thần” được tổ chức xen kẽ trong tiết học nhằm tạo hứng thú và rèn luyện khả năng phối hợp, chia sẻ thông tin, đưa ra quyết định nhóm. Học sinh học qua chơi, từ đó tự nhiên rèn kỹ năng hợp tác.

Biện pháp 4: Giải quyết mâu thuẫn trong lớp trên tinh thần “Hòa bình – thân thiện – tôn trọng – yêu thương”

Các hoạt động như làm việc thiện, thăm bạn bệnh, chăm sóc lớp học,… được triển khai theo nhóm nhỏ. Qua trải nghiệm thực tế, học sinh rèn luyện tinh thần trách nhiệm, hỗ trợ lẫn nhau, và gắn bó tập thể. Học sinh hiểu rằng hợp tác không chỉ trong lớp mà còn trong cuộc sống thường ngày.

Biện pháp 5: Cải tiến cơ chế thi đua, khen thưởng để gắn kết tinh thần tập thể và tạo động lực phát triển cho học sinh

Giáo viên xây dựng bộ tiêu chí như: khả năng lắng nghe, chia sẻ ý kiến, phân công hợp lý, cùng hoàn thành nhiệm vụ,… Sau mỗi hoạt động nhóm, học sinh được tự đánh giá, bạn đánh giá và giáo viên nhận xét. Điều này giúp học sinh nhận thức rõ hơn về sự tiến bộ và điều chỉnh hành vi hợp tác phù hợp.

3. Điểm mới, điểm sáng tạo của đề tài

Đề tài mang tính đổi mới khi tiếp cận kỹ năng hợp tác không phải như một kỹ năng rời rạc, mà tích hợp một cách mềm mại và tự nhiên vào từng hoạt động học tập cụ thể. Việc kết hợp giữa trò chơi, trải nghiệm thực tế, tự đánh giá và các hình thức nhóm linh hoạt đã tạo nên sự đa dạng về hình thức giáo dục. Đặc biệt, sáng kiến xây dựng bộ tiêu chí đánh giá kỹ năng hợp tác rõ ràng, có thể áp dụng đồng bộ trong nhiều môn học khác, không chỉ riêng Đạo đức.

4. Hiệu quả của đề tài

Sau quá trình áp dụng các biện pháp, học sinh lớp 4 cho thấy sự tiến bộ rõ rệt trong việc hợp tác:

Bên cạnh đó, tinh thần đoàn kết, thái độ hợp tác và sự gắn bó giữa các em học sinh cũng được nâng cao rõ rệt. Điều này không chỉ giúp tăng hiệu quả học tập mà còn góp phần hình thành nhân cách tốt đẹp cho học sinh tiểu học.

Sáng kiến kinh nghiệm: “Biện pháp xây dựng lớp học đoàn kết, thân thiện theo định hướng phát triển phẩm chất năng lực cho học sinh tiểu học lớp chủ nhiệm” là một tài liệu hữu ích, thực tiễn và sáng tạo, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh.