Biện pháp nâng cao kỹ năng giải bài toán nhiều hơn, ít hơn cho học sinh lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh (đủ 3 bộ sách)

Trong bối cảnh triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, việc giảng dạy môn Toán không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức mà còn phải chú trọng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Dạng toán “nhiều hơn – ít hơn” tuy quen thuộc nhưng lại là nền tảng quan trọng để hình thành tư duy so sánh, suy luận logic – những kỹ năng cần thiết cho học sinh lớp 2. Với mong muốn giúp học sinh hiểu và vận dụng hiệu quả dạng toán này, sáng kiến “Biện pháp nâng cao kỹ năng giải bài toán nhiều hơn, ít hơn cho học sinh lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh” đã được thực hiện. Đề tài phù hợp với đối tượng học sinh lớp 2 thuộc cả ba bộ sách giáo khoa hiện hành, có thể triển khai linh hoạt trong các tiết học thực tế.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Qua quá trình giảng dạy, giáo viên nhận thấy học sinh lớp 2 thường lúng túng khi tiếp cận và giải quyết các bài toán “nhiều hơn – ít hơn”. Một số em chưa nắm rõ bản chất so sánh số lượng, nhầm lẫn giữa phép cộng và phép trừ, hoặc không biết diễn giải lời giải đúng cách. Thêm vào đó, các tiết học về dạng toán này đôi khi thiếu sự sinh động, dẫn đến việc học sinh học máy móc, không hứng thú. Vì vậy, việc nghiên cứu và áp dụng các biện pháp nâng cao kỹ năng giải bài toán nhiều hơn, ít hơn theo hướng phát triển năng lực là cần thiết, giúp học sinh chủ động tư duy, sáng tạo, và biết vận dụng kiến thức vào tình huống thực tế.

2. Các biện pháp triển khai

Biện pháp 1: Hướng dẫn học sinh nắm vững cách giải và bước làm bài toán nhiều hơn, ít hơn

Giáo viên sử dụng sơ đồ tư duy, bảng tóm tắt và câu hỏi gợi mở để giúp học sinh phân biệt rõ hai dạng bài: “Tìm số nhiều hơn” và “Tìm số ít hơn”. Từng bước giải bài được hướng dẫn kỹ lưỡng: từ phân tích đề – lập phép tính – trình bày lời giải – kiểm tra kết quả. Mục tiêu của biện pháp là củng cố nền tảng kiến thức vững chắc, hạn chế nhầm lẫn. Điểm mới là cách diễn giải bài toán bằng sơ đồ minh họa cụ thể, dễ hiểu.

Biện pháp 2: Vận dụng kỹ thuật dạy học tích cực trạm kết hợp kỹ thuật công đoạn vào dạng toán nhiều hơn, ít hơn để phát triển năng lực học sinh

Lớp học được chia thành các nhóm trạm, mỗi trạm thực hiện một công đoạn như: phân tích đề, lập phép tính, kiểm tra kết quả, trình bày lời giải. Biện pháp giúp học sinh hợp tác, giao tiếp, và phát triển năng lực tư duy theo quy trình. Điểm sáng tạo là tích hợp kỹ thuật dạy học tích cực vào việc rèn luyện kỹ năng toán học cụ thể.

Biện pháp 3: Rèn luyện tư duy logic giải bài toán nhiều hơn ít hơn cho học sinh thông qua tổ chức các trò chơi

Giáo viên tổ chức trò chơi như “Ai nhanh hơn”, “Giải toán tiếp sức”, “Số nào nhiều hơn?”, tạo không khí sôi động và giúp học sinh luyện phản xạ tư duy. Trò chơi được thiết kế lồng ghép kiến thức, giúp học sinh ghi nhớ cách giải toán một cách tự nhiên. Điểm nổi bật là sự lôi cuốn và khả năng phát triển kỹ năng phản biện, tư duy nhanh.

Biện pháp 4: Rèn kỹ năng giải toán nhiều hơn, ít hơn cho học sinh thông qua hình ảnh trực quan

Giáo viên sử dụng tranh ảnh minh họa, mô hình vật thật (hạt, thẻ số, con vật…) để giúp học sinh hình dung và phân tích tình huống trong bài toán. Học sinh được tham gia thao tác trực tiếp, từ đó hiểu sâu bản chất “nhiều hơn – ít hơn” qua hình ảnh cụ thể. Biện pháp này phát huy năng lực quan sát, tư duy trực quan, rất phù hợp với học sinh tiểu học.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Hướng dẫn bài bản và trực quan bằng sơ đồ, tranh ảnh minh họa.

• Tích hợp linh hoạt kỹ thuật dạy học tích cực (trạm, công đoạn, trò chơi).

• Trò chơi học tập được thiết kế gắn sát nội dung Toán học.

• Tăng cường hoạt động trải nghiệm, thao tác thực tiễn trong giải toán.

• Phù hợp với định hướng phát triển năng lực và cá nhân hóa học sinh.

4. Hiệu quả của đề tài

Sau khi áp dụng sáng kiến, học sinh có tiến bộ rõ rệt về tư duy logic, khả năng phân tích đề và giải bài toán “nhiều hơn – ít hơn”. Các em hào hứng, chủ động và ít nhầm lẫn hơn. Tỷ lệ học sinh làm đúng bài dạng này tăng lên rõ rệt. Giáo viên giảm bớt thời gian giảng giải lại và có thêm nhiều công cụ hỗ trợ dạy học. Phụ huynh cũng ghi nhận sự tiến bộ của con em khi làm bài tập tại nhà, từ đó tăng cường phối hợp với giáo viên.

Sáng kiến “Biện pháp nâng cao kỹ năng giải bài toán nhiều hơn, ít hơn cho học sinh lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh” không chỉ cải thiện kết quả học tập môn Toán mà còn tạo tiền đề vững chắc để học sinh phát triển tư duy, sáng tạo trong học tập. Quý thầy cô có thể xem và tải toàn văn sáng kiến tại đường dẫn: Biện pháp nâng cao kỹ năng giải bài toán nhiều hơn, ít hơn cho học sinh lớp 2 theo hướng phát triển năng lực học sinh (đủ 3 bộ sách)