SKKN Rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4

1. Đặt vấn đề.
2. Lý do chọn đề tài:

           Sự phát triển của kinh tế xã hội đã thực sự đặt Giáo dục – Đào tạo trước những cơ hội mới và thách thức mới. Văn kiện đại hội XI của Đảng đã khẳng định; “ GD-ĐT là một trong những lĩnh vực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH-HĐH đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người, là yếu tố cơ bản để phát triển xã hội.”

 Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 

Mục tiêu giáo dục Tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở.

  Xuất phát từ yêu cầu nhiệm vụ của mỗi giáo viên, xuất phát từ mong muốn của bản thân, tôi chọn và viết lên kinh nghiệm này và còn bởi lẽ việc rèn đọc diễn cảm cho học sinh là công việc mà bản thân tôi rất tâm huyết trong quá trình công tác và sự nghiệp giáo dục của mình. Qua thực hiện nhiệm vụ tôi có rút ra chút ít kinh nghiệm nhỏ trong quá trình dạy rèn kỹ năng đọc cho học sinh. Từ những lý do trên tôi chọn vấn đề : “ Rèn kỹ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4” Để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh, thực hiện được mục tiêu phát triển GD Tiểu học.

2. Mục đích nghiên cứu:

Tìm ra giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4.  

3. Phạm vi nghiên cứu:

Môn Tiếng Việt.

4. Đối tượng nghiên cứu:

–Học sinh lớp 4, Trường Tiểu học Khánh Nhạc B

5. Phương pháp nghiên cứu:

–Tổng hợp lý luận và kinh nghiệm thực tiễn.

-Điều tra, khảo sát, thống kê.

-Phương pháp thử nghiệm.                                                                      

       B . Giải quyết vấn đề

1. 1. Cơ sở lý luận vấn đề nghiên cứu:

       Đất nước ta đang trong thời kì đổi mới và phát triển. Xã hội đang đặt ra một số yêu cầu ngày càng cao đối với hệ thống giáo dục đào tạo. Mà bậc Tiểu học được coi là bậc học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân. Chất lượng giáo dục phổ thông phụ thuộc rất nhiều vào kết quả giáo dục của bậc Tiểu học. Do đó yêu cầu của  giáo dục Tiểu học là phải làm thế nào để giảng dạy có kết quả tốt nhất.

2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:

        Tiếng Việt là một trong những môn học quan trọng đối với học sinh Tiểu học, nó có vai trò hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. 

       Tập đọc là phân môn có vị trí quan trọng hàng đầu trong chương trình Tiếng Việt ở tiểu học. Dạy tốt phân môn này không những rèn luyện cho học sinh kỹ năng đọc mà còn phát triển cho các em vốn từ ngữ phong phú, tạo điều kiện để các em học tốt các phân môn khác. Qua việc đọc, học sinh chiếm lĩnh được văn hoá của dân tộc, tiếp thu được nền văn minh của loài người thông qua sách vở. Qua việc đọc, học sinh biết đánh giá cuộc sống xã hội, tư duy. Cũng qua hoạt động đọc, tình cảm, thẩm mỹ của các em được nâng lên cao, tầm hiểu biết của các em nhìn ra thế giới xung quanh và quá trình nhận thức cũng có chiều sâu hơn. 

         Phân môn Tập đọc ở Tiểu học nói chung và ở lớp 4 nói riêng đặt ra một nhiệm vụ quan trọng: đọc rành mạch, lưu loát văn bản hoặc đoạn văn bản dài (khoảng 100 – 120 tiếng/ phút), bước đầu đọc có biểu cảm bài văn, bài thơ ngắn, hiểu nội dung, ý nghĩa bài đọc. Song thực tế, chất lượng đọc của học sinh chưa đáp ứng được những yêu cầu trên, nhất là yêu cầu đọc diễn cảm.

      Qua tìm hiểu thực trạng tình hình đọc và đọc diễn cảm của học sinh lớp 4 trường tiểu học Khánh Nhạc B, tôi thấy đa số các em biết đọc trơn văn bản, bước đầu nắm được nội dung toàn bài. Một số em bước đầu biết đọc phân biệt lời nhân vật, biết thể hiện ngữ điệu song chưa được hay.Còn lại da số các em giọng đọc đều đều, chưa tìm đúng giọng đọc cho toàn bài, chưa biết thay đổi giọng đọc để phù hợp với nội dung, với tâm trạng nhân vật. Việc nhấn mạnh các từ ngữ quan trọng còn hạn chế, đặc biệt là đọc diễn cảm.

     Nhận thức được các vấn đề trên, là một giáo viên đang đứng trên bục giảng tôi luôn tâm niệm không ngừng nâng cao trình độ kiến thức chuyên môn và đổi mới phương pháp giảng dạy, sao cho đạt hiệu quả nhất. Xuất phát từ đó trước đây tôi đã từng rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 trường tiểu học Khánh Nhạc B như sau:

3. Các biện pháp cũ thường làm:

 3.1.Các bước rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4:

 3.1.1. Hướng dẫn học sinh đọc đúng ngữ điệu.

– Đọc đúng ngữ điệu bao gồm lên giọng, xuống giọng, nhấn giọng, chuyển giọng, ngắt hơi, cường độ và cả trường độ của giọng đọc… Như vậy đọc đúng ngữ điệu là đúng về ý nghĩa, nội dung của từ, câu, đoạn… đúng phong cách và chức năng của văn bản các em đọc thế nào để người nghe thấy được cái hay, cái đẹp của nội dung và nghệ thuật của bài đọc. Đọc đúng ngữ điệu là thể hiện hài hòa về âm hưởng của bài đọc. Nó có giá trị lớn để bộc lộ cảm xúc, và vậy đọc đúng ngữ điệu rất quan trọng, giúp học sinh bước đầu thâm nhập vào văn bản, làm việc với văn bản.

Chính vì thế để rèn kỹ năng đọc “Diễn cảm” cho học sinh, giáo viên cần chú ý rèn luyện cho học sinh đọc đúng ngữ điệu. Chẳng hạn khi học sinh đọc giáo viên hướng dẫn cụ thể, từng thể loại như sau:

+ Hướng dẫn đọc các câu đối thoại, lời nhận vật.

Ví dụ: Khi dạy bài: “Những  hạt thóc giống” – Tiếng Việt 4 – Phần 1.

– Tôi hướng dẫn cụ thể như sau: để học sinh biết đọc lời của nhân vật, cho học sinh đọc thầm 1 lượt.

Hỏi: – Bài có mấy nhận vật? Đó là những nhận vật nào?

– Lời của từng nhân vật đọc như thế nào?

– Giáo viên đọc mẫu đúng lời của các nhân vật.

Lời của Chôm : Ngây thơ, lo lắng: “Tâu bệ hạ! con không làm sao cho hạt thóc của Người nảy mầm được ạ.”

Lời của Nhà vua: 

– Khiêm tốn (lúc giải thích thóc giống đã được luộc).

– Khi dõng dạc (Lúc ca ngợi chú bé Chôm):

“Trung thực là đức tính quý nhất của con người. Ta sẽ truyền ngôi cho chú bé trung thực và dũng cảm này”

Sau khi hướng dẫn và đọc mẫu, giáo viên cho học sinh đọc phân vai (người dẫn chuyện, Nhà vua, chú bé).

 Hướng dẫn đọc nhấn giọng các từ ngữ hình ảnh quan trọng.

Ví dụ: Khi dạy bài “Đôi giày ba ta màu xanh” – Tiếng Việt lớp 4- Phần 1

Bài có 2 đoạn:

Đoạn 1: Tả vẻ đẹp của đôi giày cần đọc giọng thế nào.

Đoạn 2: Đọc giọng thế nào để thấy được tâm trạng của cậu bé.

– Đoạn 1: Đọc giọng hồi tưởng, nhẹ nhàng nhấn giọng một số từ :

Chao ôi!/ đôi giày mới đẹp làm sao!/ cổ giày cao,/ ôm sát chân,/ thân giày làm bằng vải cứng,/ dáng thon thả,/ màu vàng như màu da trời….

– Đoạn 2: Nhấn giọng từ ngữ tả sự xúc động niềm vui sướng của cậu bé.

Hôm  nhận giày, tay Lái run run,/ môi cậu mấp máy,/ mắt hết nhìn đôi giày,/ lại nhìn xuống đôi chân,/ Lái cột hai chiếc giày vào với nhau,/ đeo vào cổ,/ nhảy tưng tưng…

Ví dụ 1: Khi dạy bài “Truyện cổ nước mình”

(Tác giả: Lâm Thị Mỹ Dạ – Tiếng Việt 4 – Phần 1)