SKKN “Hướng dẫn học sinh lớp 8 vẽ thêm đường phụ để giải bài tập hình chương tam giác đồng dạng

1. PHẦN MỞ ĐẦU

I – LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Môn Toán là một môn khoa học tự nhiên quan trọng trong nhà trường. Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ, Đảng và Nhà nước đã xác định được tầm quan trọng của nguồn nhân lực,vì đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia; nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá – hiện đại hoá đất nước.

Hiện nay, chương trình cải cách giáo dục đang hoàn thiện dần với nội dung kiến thức ngày càng cao đòi hỏi mỗi học sinh phải nắm được kiến thức cơ bản và thực hành một cách nhuần nhuyễn. Để được như vậy, mỗi giáo viên với vai trò dẫn dắt học sinh, phải đào tạo học sinh thành những người có năng lực thực sự, có đầu óc tư duy sáng tạo và là những người lao động tự chủ. Môn Toán, với đầy đủ tính khoa học, tính lôgic, tính thực tế phần nào giúp học sinh có đựơc khả năng phân tích tổng hợp, sáng tạo, trang bị cho học sinh kỹ năng phát hiện và nắm bắt vấn đề. Từ đó tìm ra phương pháp giải toán và ứng dụng toán học vào thực tế một cách tốt nhất.

Là giáo viên dạy toán, với mong muốn giúp các em học sinh hiểu bài và ngày càng yêu thích môn Toán, tôi đã cố gắng giúp các em tìm ra phương pháp giải toán phù hợp với từng dạng bài, làm sao các em tiếp thu bài tốt nhất, dễ hiểu nhất, từ đó các em có lòng đam mê với Toán học.

II – MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

Với đề tài “ Hướng dẫn học sinh lớp 8 vẽ thêm đường phụ để giải bài tập hình chương tam giác đồng dạng” nhằm mục đích: Giúp học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức, từ học sinh khá, giỏi đến học sinh trung bình hay yếu kém đều thấy dễ hiểu và vận dụng theo sự hướng dẫn đó để suy nghĩ và tìm lời giải cho các dạng bài tập khác nhau. Đồng thời tạo ra động lực để học sinh yêu thích môn học, say mê trong học tập.

III –  ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU:

1. Đối tượng nghiên cứu: Dùng phương pháp vẽ thêm đường phụ để hướng dẫn học sinh lớp 8 trường THCS Thăng Long giải một số dạng toán chứng minh hình học phần tam giác đồng dạng.
2. Phạm vi nghiên cứu: Học sinh lớp 8 trường THCS Thăng Long

 IV – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

Để thực hiện đề tài này bản thân tôi sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau:

– Nghiên cứu tài liệu.

– Tìm hiểu thực tiễn các tiết dạy, dự giờ.

– Trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp.

– Thực nghiệm sư phạm.

1. PHẦN NỘI DUNG
2. CƠ SỞ LÍ LUẬN  : 

Với độ tuổi cấp THCS, đa số môn hình học vẫn là môn học khó khăn đối với các em học sinh.

Ở nội dung kiến thức hình học 8, chương “Tam giác đồng dạng” là một phần quan trọng không những đối với môn toán mà còn ứng dụng cho cả môn vật lí. Chứng minh một bài toán hình học là cả một sự lúng túng đối với phần lớn học sinh. Từ các bài tập trong hình học 8, qua một số tiết dạy, tôi nhận thấy sự khó khăn của học sinh đứng trước việc xác định hướng để giải quyết bài toán.

Khi giải bài toán hình học, nhiều bài không thể giải trực tiếp được mà phải vẽ thêm đường phụ. Việc vẽ thêm đường phụ để tạo “cầu nối” giữa giả thiết và kết luận là công việc phổ biến. Có nhiều cách tạo ra yếu tố phụ, song trong chương tam giác đồng dạng, chủ yếu là chúng ta vẽ đường phụ để tạo ra các đường thẳng song song hoặc các tam giác đồng dạng. Tùy thuộc vào mỗi bài toán, dạng toán mà chúng ta chọn đường phụ cho thích hợp. 

Qua một số giờ dạy định hướng cho học sinh, tôi đã giúp học sinh nhanh chóng tìm ra con đường cho việc giải một số bài toán như: chứng minh một tích không đổi, chứng minh một tỉ lệ thức hay chứng minh đẳng thức “a.b = c.d” trong hình học cũng như chứng minh 3 điểm thẳng hàng hay chứng minh 2 đoạn thẳng bằng nhau… Đối diện với đề bài toán, các em đã thấy tự tin hơn và mạnh dạn vạch ra hướng đi cho bài toán đó. Các em đã thấy hứng thú hơn với môn hình học.

1. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ: 

Thực tiễn học sinh có những đặc điểm cả về chủ quan lẫn khách quan mà người dạy cần nắm là:

– Các em còn ở lứa tuổi thiếu niên, khả năng tư duy, đặc biệt là khả năng khái quát hoá còn yếu.

– Môn Toán là môn khoa học tự nhiên đòi hỏi tư duy logic, tư duy sáng tạo, do vậy về tâm lý người học còn sợ, nhất là học sinh nhỏ tuổi chưa xác định được ý chí quyết tâm, học bài nào biết bài đó, làm bài tập nào biết bài tập đó nên khả năng tái tạo, tương tự… để nâng cao còn nhiều hạn chế.

– Phương pháp học tập, nghiên cứu của các em học sinh còn nhiều bất cập mà chương trình học tập lại được nâng cao hơn.

– Kiến thức thực tế, kiến thức xã hội của các em học sinh còn nghèo nàn, vì vậy khả năng tiếp thu, khả năng tư duy, phân tích tổng hợp, khả năng vận dụng vào thực tế cuộc sống đôi khi còn nhiều lúng túng.

Từ những nguyên nhân trên, việc dạy học theo phương pháp lấy học sinh làm trung tâm, dạy học theo hướng phát huy tính tự lực của học sinh là cần thiết trong việc nâng cao chất lượng dạy và học Toán.

Đối với trường THCS Thăng Long, ba mục tiêu trọng tâm dạy và học của nhà trường là chú trọng chất lượng mũi nhọn, nâng cao chất lượng đại trà, giảm học sinh yếu kém. Do đó đòi hỏi đội ngũ giáo viên phải có sự say mê, có tính sáng tạo trong công việc. Là một giáo viên của trường bản thân tôi luôn cố gắng học hỏi, trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ chuyên môn rút ra những kinh nghiệm trong công tác giảng dạy để kết quả dạy và học ngày càng tốt hơn.

Xuất phát từ tình hình trên, tôi xin đưa ra kinh nghiệm của mình về việc giảng dạy cho học sinh lớp 8 biết cách vẽ thêm đường phụ để chứng minh một số bài toán hình phần tam giác đồng dạng.

III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP HƯỚNG DẪN HỌC SINH LỚP 8 TRƯỜNG THCS THĂNG LONG GIẢI BÀI TẬP HÌNH CHƯƠNG TAM GIÁC ĐỒNG DẠNG BẰNG CÁCH DÙNG “SƠ ĐỒ NGƯỢC” :

1. Biện pháp:

– Trước hết, giải thích để học sinh hiểu “đường phụ” là gì? Hiểu nôm na, đó là yếu tố chúng ta cho thêm, chọn thêm để tạo ra sự liên kết gần hơn giữa giả thiết và kết luận. “Đường phụ” có thể là một điểm, một đường thẳng hay là một