SKKN Kinh nghiệm giúp học sinh ghi nhớ một số mảng kiến thức trong môn Toán lớp 5

1. PHẦN MỞ ĐẦU

         I .1. Lý do chọn đề tài. 

          Ghi nhớ là một quá trình tâm lý phản ánh kinh nghiệm của con người. Trong dạy học và giáo dục, không có ghi nhớ không thể học tập được, không thể tư duy và sự hiểu biết về thế giới cũng không thể xảy ra. Tuy nhiên trong học tập nghiên cứu và hoạt động thực tiễn, con người không thể dừng ở sự tích lũy tri thức mà còn phải phát huy khả năng tư duy có tưởng tượng, và nhiều phẩm chất tâm lý khác của một nhân cách hoàn chỉnh. Việc rèn luyện, phát triển ghi nhớ cho học sinh là một trong những nhiệm vụ quan trong của công tác dạy học và giáo dục. Dưới hình thức biểu tượng bằng cách ghi nhớ, giữ gìn và nhận lại những điều mà con người tích lũy được từ kinh nghiệm. 

         Qua những năm giảng dạy ở trường Tiểu học Y Ngông, tôi thấy hầu hết các em là học sinh của con em đồng bào dân tộc thiểu số, có hoàn cảnh khó khăn. Tuy có một em có sự ghi nhớ tốt, nhưng cũng có những em ghi nhớ còn chưa tốt đặc biệt ở môn Toán. Việc ghi nhớ chưa tốt trong môn Toán không đồng đều ở một số mảng kiến thức, sẽ dẫn đến các em không hiểu bài, chán nản, không thích học hoặc chưa hoàn thành bài tập theo yêu cầu. Đó chính là nguyên nhân các em học yếu trong môn Toán.

         Vậy dạy học như thế nào để giúp cho các em có khả năng ghi nhớ tốt, đạt được hiệu quả cao, phát huy được tính chủ động, tích cực của học sinh và phù hợp với yêu cầu đổi mới của phương pháp dạy học, đó là lí do tôi chọn đề đề tài “Kinh nghiệm giúp học sinh ghi nhớ một số mảng kiến thức trong môn Toán lớp 5 .”

        I..2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. 

1. Mục tiêu: 

        Đề tài đưa ra một số cách rèn kĩ năng ghi nhớ, giúp học sinh nắm vững một số mảng kiến thức cơ bản của môn Toán theo chương trình, và đạt chuẩn kiến thức, kĩ năng cơ bản của môn học. Giúp cho cho các em có khả năng ghi nhớ tốt, biết vận dụng vào tính, toán thành thạo và giải toán có lời văn theo chương trình học.

1. Nhiệm vụ:

        Giáo viên thường xuyên nắm bắt, theo dõi sát sao từng đối tượng học sinh trong lớp. Lên kế hoạch dạy học phù hợp vứi từng đối tượng học sinh, lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học theo hướng đổi mới đạt hiệu quả cao, nhằm giảm tỉ lệ học sinh chưa nắm vững một số mảng kiến thức trong môn Toán. Góp phần nâng cao chất lượng dạy học của lớp, nhà trường.

       I.3. Đối tượng nghiên cứu.

                Học sinh  khối lớp 5 trường Tiểu học Y Ngông năm học ………..

       I.4. Phạm vi nghiên cứu.

         – Nội dung chương trình sách giáo khoa Toán lớp 5.

         – Một số mảng kiến thức về số học, hình học…trong chương trình Toán lớp 5

        I.5. Phương pháp nghiên cứu.

           – Nghiên cứu tài liệu.

           – Điều tra, khảo sát đối lượng học sinh.

           – Phương pháp thống kê. 

           – Kiểm tra, đánh giá, tổng kết kinh nghiệm

1. PHẦN NỘI DUNG

         II.1. Cơ sở lí luận.

            Chuẩn kiến thức kĩ năng của các môn học nói chung và đối với môn Toán nói riêng đã được áp dụng theo QĐ số16/ 2006/ QĐ –BGDĐT ban hành. Nhằm giúp học sinh đạt được kiến thức trong chương trình bậc học, đây là chủ trương cần thiết và đúng đắn. Đặc biệt, việc giúp học sinh ghi nhớ một số mảng kiến thức trong môn Toán là những nội dung cơ bản của việc dạy học theo hướng đổi mới hiện nay.

            Việc ghi nhớ tốt một số mảng kiến thức trong môn Toán có một vị trí quan trọng nhằm giúp cho các em củng cố vận dụng các kiến thức, rèn luyện các kĩ năng tính toán, giải toán. Qua việc ghi nhớ của học sinh giáo viên có thể dễ dàng phát hiện ra những ưu điểm hoặc thiếu sót về kiến thức, kĩ năng và tư duy để giúp học sinh khắc phục những hạn chế về khả năng ghi nhớ trong các môn học nói chung và môn Toán nói riêng đó cũng là một việc làm mà mỗi giáo viên cần phải quan tâm.  

            Tuy nhiên để giúp học sinh ghi nhớ đạt hiệu quả cao, giáo viên cần phải tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến học sinh học khó ghi nhớ ở các mảng kiến thức. Từ đó đưa ra những biện pháp giúp học sinh ghi nhớ tốt nhất.

         II.2. Thực trạng.

1. Thuận lợi, khó khăn

         * Thuận lợi.

         Được sự quan tâm hướng dẫn và chỉ đạo sát sao của Ban lãnh đạo và chuyên môn nhà trường. Được sự quan tâm của các cấp, các ngành mà các em có đầy đủ sách vở và đồ dùng học tập. Trường học được xây dựng ở địa bàn gần dân vì thế việc đi học của các em được dễ dàng. 

                      Một số gia đình đã quan tâm tạo điều kiện cho các em đi học 2 buổi/ ngày. Học sinh rất ham học hỏi, biết quan tâm giúp đỡ bạn bè ; có sự nỗ lực cố gắng vươn lên trong học tập, nên việc giúp học sinh ghi nhớ có những thuận lợi nhất định.

           Bản thân vừa làm công tác chủ nhiệm, vừa trực tiếp giảng dạy lớp học nên việc nắm bắt đối tượng học sinh ghi nhớ một số mảng kiến thức trong môn Toán rất thuận lợi. Được sự quan tâm giúp đỡ của đồng nhiệp, Ban lãnh đạo nhà trường đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi thực hiện hiệu quả đề tài này.

 *Khó khăn.

           Khả năng ghi nhớ của học sinh còn nhiều hạn chế, nhất là đối tượng học sinh dân tộc thiểu số. Một số em chưa hiểu được tầm quan trọng của việc học tập, ý thức học tập của các em chưa cao.  Vì vậy việc giúp học sinh ghi nhớ  còn gặp nhiều khó khăn.

            Kĩ năng tiếp nhận ghi nhớ, nhận lại những thông tin của các em chưa bền vững, Chỉ ghi nhớ một cách máy móc trong thời gian ngắn, không được rèn luyện thường xuyên. Các bậc cha mẹ học sinh còn chưa quan tâm đến việc học hành của con em mình, nên rất khó khăn cho công tác dạy học để nâng cao chất lượng dạy và học.

          b.Thành công, hạn chế.

          * Thành công.

          Học sinh nắm chắc được một số mảng kiến thức trong môn Toán theo chuẩn kiến thức, kĩ năng của môn học trong chương trình. 

          Đa số học sinh có tiến bộ rõ rệt về mặt kiến thức nói chung và môn Toán nói riêng. Tỉ lệ học sinh ghi nhớ tốt càng được phát huy, hiệu quả giáo dục cho học sinh trong lớp, nhà trường từng bước được nâng dần lên.

        * Hạn chế.

         Mức độ ghi nhớ ở một số mảng kiến thức của học sinh không đồng đều, dẫn đến giáo viên cần phải tốn nhiều thời gian để lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học.

1. Mặt mạnh, mặt yếu.

       *Mặt mạnh.

          Đề tài dễ thực hiện, không đòi hỏi cao về cơ sở vật chất. Các giải pháp mà đề tài đưa ra phù hợp với đối tượng học sinh, tạo điều kiện cho các em phát huy được tính chủ động tích cực  trong học tập.

          *Mặt yếu.

         Để giúp học sinh ghi nhớ có hiệu quả rất cần có sự phối hợp của cha mẹ học sinh. Trong thực tế, số học sinh có khả năng ghi nhớ tốt còn hạn chế, hầu hết do cha mẹ học sinh chưa quan tâm, vì vậy rất khó khăn cho giáo viên chủ nhiệm trong công tác phối hợp giữa gia đình và nhà trường.

1. Các nguyên nhân, yếu tố tác động.

          Được sự quan tâm, giúp đỡ của ban lãnh đạo nhà trường, sự phối hợp của các giáo viên trong các khối cũng như sự quan tâm của Ban Đại diện cha mẹ học sinh trong lớp đã giúp tôi thực hiện có hiệu quả đề tài này.

          Do khả năng ghi nhớ của các em còn hạn chế, chỉ ghi nhớ một cách máy móc không bền vững, ý thức học tập của các em còn chưa cao; cha mẹ của các em chưa quan tâm đến việc học tập của con em mình. Chính vì thế kiến thức của các em không được ôn luyện thường xuyên nên ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng ghi nhớ của các em. 

1. e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra.

            Được sự phân công của Ban lãnh đạo nhà trường năm học ……….., tôi được giao nhiệm vụ làm công tác chủ nhiệm lớp 5A.  Ngay từ đầu năm học, tôi đã làm quen và nắm bắt được đối tượng học sinh trong lớp. Đa số các em là con em đồng bào dân tộc thiểu số, có hoàn cảnh khó khăn. Nhưng được sự quan tâm của nhà trường, của các cấp, các ngành mà các em có đầy đủ sách vở và đồ dùng học tập. Khả năng mức độ ghi nhớ một số mảng kiến thức  rất hạn chế, các em còn hay quên kiến thức đã học, là do những nguyên nhân sau: Ý thức học tập chưa cao, chưa tập trung vào bài giảng, tư duy kém phát triển, trí nhớ không bền vững, hoàn cảnh gia đình gặp nhiều khó khăn.    

            Nếu kiến thức không được ghi nhớ thường xuyên thì các em rất khó khăn trong việc học Toán. Việc ghi nhớ kém một số mảng kiến thức trong môn Toán là do các em đi học chưa chuyên cần, chưa chịu khó học bài cũ, thường hay nghỉ học để phụ giúp gia đình vì thế mà các em khó nhớ được kiến thức cơ bản dẫn đến ghi nhớ không bền vững. 

           Để giúp học sinh có khả năng ghi nhớ tốt ở một số mảng kiến thức, cần có sự nỗ lực, tìm tòi rất nhiều ở giáo viên. Bên cạnh đó giáo viên cần giúp đỡ các em có ý thức tự phấn đấu vươn lên trong học tập hàng ngày. Nếu các em thấy được vai trò trong học tập là cần thiết như thế nào thì chất lượng dạy học mới đạt kết quả tốt.

      II.3. Giải pháp, biện pháp.

1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp.

       Lựa chọn những biện pháp tối ưu nhất để giúp các em cách ghi nhớ một số mảng kiến thức thường xuyên trong môn Toán. Nhằm góp phần nâng cao chất lượng học tập môn Toán nói riêng và các hoạt động khác trong chương trình nói chung. 

• Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp.

b.1. Khảo sát phân loại đối tượng học sinh.

        Thông thường bất kì mảng kiến thức nào trong môn Toán cũng có ít nhiều học sinh chưa có khả năng ghi nhớ tốt. Nhưng đặc biệt, học sinh khối 5 trong trường  mức độ ghi nhớ chưa tốt còn nhiều ở mảng kiến thức số học và hình học. Kết quả khảo sát về hai mảng kiến thức này cụ thể như sau: 

            Từ kết quả khảo sát ở trên, tôi tiến hành tìm hiểu nguyên nhân các em chưa có khả năng ghi nhớ tốt ở một số mảng kiến thức. Đối với mảng kiến thức số học, hình học  nếu các em chưa có khả năng ghi nhớ tốt sẽ dẫn đến kĩ năng thực hiện các phép tính, giải toán là rất khó. Do các em thường ghi nhớ một cách máy móc, rập khuôn khả năng ghi nhớ theo chiều hướng suy luận, tư duy, lô gic thì rất hạn chế dẫn đến kết quả ghi nhớ chưa cao. 

    b.2. Xây dựng kế hoạch giúp học sinh ghi nhớ

           Sau khi phân loại đối tượng học sinh chưa có khả năng ghi nhớ tốt về từng mảng kiến thức trong lớp, tìm hiểu nguyên nhân các em ghi nhớ một số mảng kiến thức chưa tốt. Giáo viên cần tiến hành xây dựng kế hoạch giúp học sinh ghi nhớ qua những tiết học chính khóa, tiết luyện toán và những buổi phụ đạo nhằm tìm ra biện pháp dạy học cho phù hợp với đối tượng học sinh. 

         Ngoài những buổi học chính khóa, những tiết luyện. Giáo viên còn giúp học sinh ghi nhớ vào những tiết sinh hoạt tập thể, hoặc những tiết sinh hoạt 15 phút đầu giờ.

         Trong dạy học giáo viên cần linh hoạt lựa chọn các phương pháp, hình thức dạy học cho phù hợp với từng đối tượng học sinh. Cần phải xác định được mục tiêu cần đạt theo Chuẩn kiến thức kĩ năng của bài dạy trong môn Toán. Từ đó xây dựng kế hoạch dạy học cụ thể cho từng bài, từng nội dung.