SKKN Áp dụng hiệu quả phương pháp dạy học qua trò chơi môn Địa lý 6 (Sách Chân trời sáng tạo)

1.1. Lí do chọn đề tài:

Địa Lí là một môn học giúp học sinh có những hiểu biết về thiên nhiên, con người Việt Nam và trên các châu lục. Học Địa Lí không chỉ biết mà phải hiểu, giúp học sinh bước đầu giải thích được các hiện tượng địa lí xảy ra xung quanh. Từ đó, hình thành ở các em vốn sống, vốn hiểu biết… để mở rộng tầm nhìn về thế giới xung quanh.

Cùng với các bộ môn khác, xu thế đổi mới phương pháp dạy học trong môn địa lý đang diễn ra rất sôi nổi để đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng dạy học. Nhiều phương pháp tích cực đang được áp dụng trong môn này giúp học sinh tránh lối học vẹt như trước đây như: dạy học nêu vấn đề, dạy học dự án, bàn tay nặn bột…

  Cho dù sử dụng phương pháp nào thì trong mỗi tiết lên lớp vai trò của người thầy vẫn hết sức quan trọng. Để HS hào hứng suốt 1 tiết học và hướng các em quan tâm tới các vấn đề địa lý một cách rõ ràng không phải là chuyện đơn giản. Chỉ có những giáo viên  tự làm mới mình mới tạo được hứng thú cho người học ở các khâu. Một trong những cách mà giáo viên dạy môn địa lý hết sức quan tâm và chú ý áp dụng đó là sử dụng trò chơi. Các trò chơi cho dù dùng lời nói hay có ứng dụng CNTT hoặc đơn giản hơn chỉ là biến tấu so với khâu kiểm tra bài cũ đơn thuần luôn mang lại sự sảng khoái và hào hứng cho các em, tăng thêm niềm yêu thích học tập bộ môn. Đó cũng là cơ sở cho việc đổi mới phương pháp, lấy HS làm trung tâm  Để thực hiện mục tiêu giáo dục của Bộ GD&ĐT đã đặt ra: “Giáo dục cho học sinh Tiểu học là phải giáo dục toàn diện, không coi trọng môn chính, môn phụ”. Bởi vậy cùng với các môn học khác, phân môn Địa Lí đã góp phần không nhỏ vào việc hình thành và phát triển toàn diện cho học sinh .

Để dạy tốt phân môn Địa Lí, người giáo viên cần biết phối kết hợp các phương pháp dạy học như: Phương pháp quan sát, phương pháp nhóm, phương pháp trò chơi học tập… Trong đó phương pháp Trò chơi học tập là một trong những phương pháp dạy học có hiệu quả, phù hợp với tâm lí lứa tuổi học sinh tiểu học, khuyến khích được sự tò mò, thói quen đặt câu hỏi, tìm câu giải thích khi các em được tiếp cận với thực tế, qua đó các em dễ dàng ghi nhớ nội dung bài học.

Qua nhiều năm giảng dạy, tôi thấy đa số học sinh rất muốn được tham gia Trò chơi học tập nhưng vẫn còn không ít học sinh thụ động, tự ti, chưa mạnh dạn tham gia vào các hoạt động này. Mặt khác, trong phân môn Địa Lí lớp 6 có rất nhiều tiết học cần sử dụng đến phương pháp Trò chơi học tập để phát hiện kiến thức mới hoặc để củng cố kiến thức đã học.

Với các lý do trên, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Áp dụng hiệu quả phương pháp dạy học qua trò chơi môn Địa lí 6” áp dụng dạy các bài tập trong sách Địa lí 6 theo bộ sách Chân trời sáng tạo.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

+ Giúp học sinh bước đầu hiểu và giải thích được các hiện tượng địa lí xảy ra xung quanh và vốn sống, vốn hiểu biết về thế giới qua một số trò chơi.

+ Giúp học sinh có khả năng tự tin, giao tiếp tốt khi giải quyết công việc.

+ Trang bị cho học sinh các kĩ năng cơ bản: Học để biết, Học để làm, Học để tự khẳng định mình và Học để cùng chung sống.

1.3. Đối tượng nghiên cứu:

+ Nghiên cứu tài liệu có liên quan đến môn Địa Lí và Sách tổ chức một số trò chơi cho học sinh.

+ Nghiên cứu thực trạng việc học tập và vui chơi của học sinh khối lớp 6.

+ Nghiên cứu, tham khảo trên mạng Internet.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

+ Phương pháp nghiên cứu lí luận:

– Đọc các tài liệu có liên quan đến Môn Địa lí.

– Tập huấn theo các chuyên đề do PGD và Trường tổ chức.

+ Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:

 – Quan sát tình hình thực tế việc học tập và vui chơi tại nhà trường.

– Dự giờ đồng nghiệp.

+ Phương pháp thực nghiệm:

– Vận dụng những kinh nghiệm dạy tại lớp.

– Rút kinh nghiệm tại trường.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

2.1. Cơ sở ý luận của sáng kiến kinh nghiệm.   

2.1.1. Trò chơi là gì?

Trò chơi được hiểu là những hoạt động làm thỏa mãn những nhu cầu của con người, trước hết là vui chơi, giải trí.

Theo những quan điểm giáo dục, trò chơi vừa là phương tiện phát triển toàn diện nhân cách vừa là hình thái tổ chức cuộc sống. Đối với trẻ em, trò chơi là hoạt động giúp trẻ tái tạo các hành động của người lớn và các quan hệ giữa họ, định hướng nhận thức đồ vật và nhận thức xã hội. Trong trò chơi, nhu cầu và các phẩm chất của trẻ về thể lực, trí tuệ, đạo đức và ý chí được hình thành, thỏa mãn, thể hiện và phát triển. Trẻ em do được chơi nên phát triển. Do vậy, chơi là hoạt động chủ đạo trong giáo dục trẻ em.

2.2.2. Trò chơi học tập là gì? 

Trò chơi không chỉ là một “công cụ” dạy học mà nó còn là con đường sáng tạo xuyên suốt quá trình học tập của học sinh. Phương pháp tổ chức trò chơi không chỉ là sự đánh giá trong quá trình dạy và học của thầy và trò mà nó còn tạo cho ta cảm giác thoải mái, tự tin, có sự sáng tạo, nhanh trí, có óc tư duy, tưởng tượng của học sinh. Dạy kết hợp với tổ chức trò chơi chính là việc giáo viên hướng dẫn học sinh hoàn thành tốt phẩm chất của con người mới: Con người xã hội chủ nghĩa.   

Nhà tâm lý học Kunkel người Anh nói: “Trò chơi học tập là một phương pháp dạy học giúp các em vui vẻ hẳn lên, thích hoạt động hơn. Khi bị khép vào luật chơi, các em dần có trật tự, kỷ luật hơn…”

2.1.3. Vai trò của Trò chơi học tập

+ Nó làm thay đổi không khí lớp học, tập thể có được bầu không khí vui vẻ, thân ái, thông cảm.

+ Quá trình học tập còn trở thành một hình thức vui chơi hấp dẫn.

+ Học sinh thấy nhanh nhẹn cởi mở hơn.

+ Học sinh tiếp thu bài tự giác, tích cực hơn.

  + Học sinh được hệ thống và củng cố kiến thức.

Tổ chức trò chơi là một hình thức tổ chức dạy học, chơi là một biện pháp học tập có hiệu quả của học sinh. Thông qua trò chơi, học sinh được tập luyện, làm việc cá nhân, làm việc theo đơn vị tập thể theo sự phân công với tinh thần hợp tác. Đó là những việc làm thuộc phương pháp học tập mới mà giáo viên cần xây dựng cho học sinh thực hiện.

2.1.4. Yêu cầu của việc tổ chức trò chơi học tập đối với học sinh lớp 6 trong môn địa lí. 

Để giáo viên tổ chức trò chơi học tập cho học sinh đạt kết quả tốt thì giáo viên phải nghiên cứu, xây dựng  đặt ra các yêu cụ thể phù hợp với từng lứa tuổi học sinh và từng mục tiêu nội dung bài học. Từ đó, qua công việc giảng dạy cũng như các hoạt động hàng ngày giáo viên phải theo dõi để phân định các nhóm học sinh còn hạn chế. Trên cơ sở đó giáo viên cần có hoạch cụ thể:

+ Học sinh thuộc tên các trò chơi đã học ở các lớp dưới, biết cách chơi,luật chơi.

+ Học sinh biết tổ chức được các trò chơi đơn giản ở mọi nơi, mọi lúc.

+ Thông qua đó bước đầu học sinh biết vận dụng được một số điều đã học vào nề nếp sinh hoạt và học tập ở trường cũng như ở nhà.

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

2.2.1. Về phía giáo viên.

  Qua dự giờ phân môn Địa Lí của một số đồng chí giáo viên dạy khối 6 trong nhà trường ở các năm học nhận thấy một số tồn tại sau:

– Giáo viên còn ảnh hưởng của phương pháp dạy học cũ: nặng nề về thuyết trình giảng giải, chưa lựa chọn các phương pháp dạy học phù hợp để làm phong phú tiết dạy mà cơ bản chỉ sử dụng phương pháp: Kể chuyện, hỏi đáp, giảng giải… mà chưa chú trọng đến việc tổ chức trò chơi cho học sinh.

– Lớp 6 lượng kiến thức tương đối nhiều, có khi giáo viên không đủ thời gian để truyền tải kiến thức nên các trò chơi thường bị bỏ qua dẫn đến tiết học nặng nề, căng thẳng.

– Đôi khi có tổ chức trò chơi cũng chỉ là hình thức. Chơi thông qua các hình thức học tập nhằm tạo điều kiện để học sinh trình bày những suy nghĩ của mình.

– Sử dụng hình thức dạy học đơn điệu chủ yếu là dạy cả lớp. Trong tiết dạy hằng ngày giáo viên ngại tổ chức trò chơi vì như vậy phải đầu tư thời gian, đồ dùng, thiết bị hỗ trợ.

– Một số giáo viên trong quá trình dạy học cũng đã tổ chức được các trò chơi nhưng những trò chơi này thường không phù hợp, không hiệu quả hoặc chỉ mang tính hình thức.

2.2.2. Về phía học sinh.

– Một số học sinh coi nhẹ môn học. Vì vậy mà chất lượng chưa cao.

– Học sinh có tính nhút nhát, chưa mạnh dạn trình bày trước tập thể.

– Một số bộ phận phụ huynh chưa  quan tâm , động viên tham gia vào các hoạt động học tập.

2.2.3. Đề khảo sát chất lượng đầu năm Phân môn Địa Lí:

Câu 1:   Phần đất liền của Việt Nam tiếp giáp với các nước: (2điểm)

( Khoanh tròn vào chữ cái trước câu trả lời đúng)

1. Lào, Cam-pu-chia, Thái Lan.
2. Trung Quốc, Cam-pu-chia, Thái Lan.
3. Trung Quốc, Lào, Cam-pu-chia.

Câu 2:   Đặc điểm của khí hậu nhiệt đới gió mùa ở nước ta: (2điểm)

( Khoanh tròn vào chữ cái trước câu trả lời đúng)

1. Nhiệt độ thấp, gió và mưa thay đổi theo mùa.
2. Nhiệt độ cao, gió và mưa thay đổi theo mùa.
3. Nhiệt độ cao, mưa thay đổi theo mùa
4. Nhiệt độ thấp, gió thay đổi theo mùa.

Câu 3: Vùng biển nước ta là một bộ phận của: (2điểm)

1. Biển Đông.

B.Thái Bình Dương.

C.Ấn Độ Dương

Câu 4: Nêu đặc điểm chính của địa hình nước ta. (4 điểm)    

Qua bảng khảo sát trên cho thấy chất lượng phân môn Địa Lí  số học sinh chưa hoàn thành  nhiều. Vậy làm thế nào để tăng hứng thú cho HS và nâng cao chất lượng học tập, bản thân tôi đã trăn trở, lựa chọn một số trò chơi học tập sau và đưa vào giảng dạy.

2.3.  Giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.

Đối với học sinh Tiểu học trò chơi có rất nhiều ý nghĩa và ứng dụng. Nó “kích thích sự hứng thú trong quá trình nhận thức” trò chơi trong học tập nếu được chuẩn bị một cách chu đáo, sẽ có tác dụng mở rộng, đào sâu kiến thức trong mỗi bài, mỗi chương của SGK. Hơn thế nữa nếu được sử dụng một cách hệ thống phong phú và dựa trên một nội dung khoa học, trò chơi trong bộ môn sẽ gây hứng thú cho học sinh, đưa tới việc ham muốn mở rộng hiểu biết, sưu tầm và đọc thêm nhiều nguồn tài liệu khác nhau.

Đặc biệt đối với việc giảng dạy phân môn Địa Lí trong nhà trường có đối tượng và nội dung khá phong phú để có thể biên soạn và tổ chức trò chơi. Tuy vậy việc sử dụng các trò chơi không đúng mục đích đôi khi còn có tác động ngược lại gây ồn và mất thời gian của giáo viên .

Muốn tạo được sự chú ý và gây hứng thú học tập cho học sinh để không khí vui tươi, nhẹ nhàng trong từng hoạt động cần sử dụng một số trò chơi có tác dụng tích cực đến việc học tập của các em.

– Về dữ liệu nghiên cứu trò chơi trong học tập, có thể chia ra 3 nhóm trò chơi sau đây:

       * Nhóm trò chơi dùng lời

Với nhóm trò chơi chủ yếu bằng ngôn ngữ, nhiệm vụ của GV chủ yếu là đọc câu hỏi. Thông qua câu trả lời của người học, GV sẽ là người công bố đáp án, hình thức hỏi – đáp giúp các em tái hiện hoặc củng cố thêm kiến thức. Ở nhóm trò chơi này, GV phải là người linh hoạt trong việc dùng ngôn ngữ, động tác cơ thể hoặc di chuyển liên tục nhằm thu hút sự chú ý của HS, tạo bầu không khí sinh động cho tiết học. Các dạng trò chơi này rất phong phú và phổ biến như: trò chơi “Trả lời nhanh”, “Đoán từ”, “Ai là chuyên gia”…

* Nhóm trò chơi sử dụng phương tiện trực quan

Các phương tiện trực quan trong môn địa lý phổ biến là tranh ảnh, bản đồ, tập bản đồ, phim, sơ đồ, mô hình, sa bàn. Với các phương tiện nhìn thấy bằng mắt này, GV kết hợp dùng lời để mô tả, yêu cầu HS quan sát, nghiên cứu, ghi chép và trả lời nhằm tái hiện kiến thức, đánh giá, phản biện, giải thích các vấn đề địa lý. Tùy theo bài học, đối tượng và mục đích của GV mà phương tiện trực quan có thể sử dụng ở mức độ thời lượng sao cho hiệu quả và đảm bảo phát triển kỹ năng cho các em. Ở mức độ đọc đơn giản là những câu hỏi ngắn nhằm phát hiện nhanh kiến thức, đối tượng là những câu hỏi chủ đề cái gì? ở đâu? Ở mức độ cao hơn, HS phải sử dụng từ 2 trang bản đồ trở lên để tìm kiếm và tổng hợp thông tin nhằm trả lời cho câu hỏi tại sao? như thế nào?

* Cần sự nhiệt tình sáng tạo của người thầy

Quá trình thực hiện trò chơi có hiệu quả, yêu cầu GV phải chú ý đến một số vấn đề trong công tác chuẩn bị, khâu tổ chức và phần đánh giá. Ngoài xác định mục tiêu của từng nội dung sử dụng trò chơi, lựa chọn trò chơi hợp lý với nội dung kiến thức, GV phải thiết kế nội dung, luật chơi của từng trò chơi để có một tiết học hoàn chỉnh trọn vẹn. Phần kết thúc, GV tổ chức cho các em tự rút ra những vấn đề chính thông qua trò chơi như ý nghĩa, nội dung liên quan đến trò chơi, cách chơi như thế nào để có hiệu quả nhất. Thông qua kết quả học tập, GV hướng đến cải tiến phương pháp dạy học, xác định nhu cầu học tập mới, cổ vũ động viên HS tích cực tham gia các hoạt động tiếp theo.

  Áp dụng trò chơi trong dạy học là điều không mới nhưng không phải GV nào cũng làm được. Việc thực hiện cũng có thể gặp khó khăn như HS thụ động, thiếu thiết bị để tham gia, kết nối mạng có sự cố. Vì thế, để thực hiện hiệu quả trò chơi rất cần sự nhiệt tình sáng tạo của người thầy. Người thầy lúc này là nhà sản xuất, nhà biên kịch, là người dẫn chương trình, người phán xử với rất nhiều “vai diễn” khác nhau. Chỉ có những ai đam mê, tâm huyết với nghề, có trách nhiệm với HS thì mới đảm nhận hoàn hảo “vai diễn” của mình dù có khó khăn đến mấy để môn học địa lý không còn tẻ nhạt và nhàm chán.

* Nhóm trò chơi có sử dụng công nghệ

   Trong nhóm trò chơi này, GV và HS đều phải sử dụng máy tính, điện thoại thông minh có kết nối mạng để phục vụ cho việc tìm kiếm và tổng hợp kiến thức. Trò chơi lật hình, ghép hình là kết hợp giữa các hình ảnh và câu hỏi, HS phải trả lời các câu hỏi sau khi chọn số/chọn hình ảnh. Thao tác giở ra từng góc hình và đoán nội dung bị che giấu là điều HS rất hào hứng và còn có tác dụng phát huy khả năng ghi nhớ rất tốt. Trò chơi ô chữ là thông qua đoán các từ hàng ngang và lắp ghép các từ khóa để đoán được trọng tâm bài học sẽ giúp HS hệ thống kiến thức hiệu quả cũng như giúp HS phát huy tính quyết đoán của bản thân. Việc thiết kế trò chơi ô chữ trên phần mềm Powerpoint mất rất nhiều thời gian bởi sự phức tạp từ các hiệu ứng. Với môn địa lý, việc sử dụng phim đối với nhiều GV còn mang tính minh họa. Tuy nhiên HS rất quan tâm tới việc sử dụng đoạn phim làm học liệu và khai thác thông tin từ các đoạn phim nhằm minh họa, giải thích cho các đơn vị kiến thức.

Ba yếu tố để có một trò chơi đúng nghĩa:

       + Trò chơi địa lý còn có vai trò tạo hứng thú học tập, niềm tin và tình cảm của học sinh được nâng cao. Và đối với các em học sinh, môn Địa lý trở nên sinh động, gần gũi, thiết thực hơn, giúp các em yêu thích môn Địa lý hơn.

+ Để có một trò chơi đúng nghĩa và bổ ích phải hội tụ 3 yếu tố sau: Xây dựng bầu không khí vui tươi, sống động, thu hút tất cả mọi người cùng tham gia; Rèn luyện kỹ năng phản ứng nhanh, tháo vát, quyết đoán…; Giáo dục chiều sâu: Thông qua các trò chơi giúp cho các em học sinh nhận thức được tinh thần đoàn kết, tình đồng đội và kỷ luật tập thể, tính trung thực.

+ Để thực hiện trò chơi địa lý cần thực hiện những nguyên tắc sau: Tổ chức trò chơi địa lý phải phù hợp với đặc điểm tâm lý, trình độ nhận thức và hoàn cảnh học tập của học sinh, phù hợp với điều kiện vật chất và không gian, thời gian thực hiện; Nội dung trò chơi là nội dung địa lý hoặc có liên quan trực tiếp, giúp mở rộng, nâng cao kiến thức, kỹ năng địa lý; Trò chơi địa lý tuy mang tính tự nguyện tham gia nhưng phải đề cao tinh thần kỷ luật, ý thức tập thể của học sinh; đề cao được vai trò, tính tích cực, sáng tạo của các cá nhân học sinh.

* Một số yêu cầu để thực hiện tiết dạy có trò chơi Địa lí

Để trò chơi tiến hành có kết quả mong muốn thì cần có sự kết hợp đồng bộ giữa giáo viên và học sinh. Giáo viên là khách thể nhưng trực tiếp chỉ đạo điều hành cuộc chơi, học sinh là chủ thể tham dự trực tiếp trò chơi. Vì vậy cần:

Về phía giáo viên

Thứ nhất, chuẩn bị biên soạn: Nội dung trò chơi, hình thức chơi và cụ thể trò chơi nào sao cho phù hợp với hàm lượng kiến thức cần chuyển tải trong bài dạy. Đây là bước mở đầu hết sức quan trọng để đi đến thành công hay không. Như vậy ngoài việc giảng dạy truyền đạt kiến thức, giáo viên còn là chủ biên tập tốt, gồm: Chuẩn bị một số phương tiện đồ dùng cần thiết thích hợp cho trò chơi như: Các mảnh bản đồ cắt rời (bản đồ trống, tự nhiên kinh tế, tổng hợp hoặc từng yếu tố) và ghi sẵn các câu hỏi nêu dưới hoặc bên trên để học sinh trả lời đã đề ra nhằm củng cố các khái niệm địa lý. Các phiếu có ghi sẵn các câu hỏi và hình vẽ mang nội dung kiến thức bản đồ, biểu đồ v.v…; Các phiếu có ghi sẵn nội dung mô tả các sự vật hiện tượng địa lý nhưng không định rõ câu trả lời về đối tượng đó (mô tả đủ điều kiện tự nhiên, dân cư hoặc kinh tế v.v…) của một quốc gia nhưng không biết tên và địa điểm; Các lược đồ và đồ thị vẽ sẵn; Bản đồ, lược đồ, tranh ảnh, đồ thị; Bảng phụ

Thứ hai, chuẩn bị các hình thức trò chơi: Hình thức trò chơi rất đa dạng, phong phú. Tùy vào quy mô, đối tượng học sinh, chương trình địa lý ở các khối lớp khác nhau, điều kiện cơ sở vật chất chúng ta có thể tổ chức được những trò chơi phù hợp với học sinh. Các hình thức có thể là là hình thức giải đố, đặt câu đố, bài đố, cả lớp, cá nhân.

Về phía học sinh

Thứ nhất, chuẩn bị ở nhà: Đây chính là các thành viên tham gia trực tiếp cuộc chơi. Nếu các em chuẩn bị ở nhà chu đáo thì cuộc chơi diễn ra thuận lợi có hiệu quả. Một khi đã trở thành thói quen, thì việc chuẩn bị ở nhà giáo viên không cần nhắc nhở vì bản thân các em đã ham thích, vì mình cần chiến thắng, gồm các việc sau: Nắm bắt nội dung kiến thức một cách kỹ càng. Nắm bắt kiến thức sắp và sẽ học đến (hoặc rộng hơn nữa). Sưu tầm sách báo, tranh ảnh, tài liệu v.v… có liên quan đến kiến thức mình học.

Thứ hai, trong giờ học các học sinh cần: Mạnh dạn và ham thích chơi trò chơi; Nhanh nhẹn chớp lấy cơ hội; Trả lời nhanh gọn, súc tích.

Dưới đây là trò chơi đuổi hình bắt chữ có thể áp dụng vào quá trình dạy – học môn Địa lý:

– Luật chơi: Giáo viên đưa ra một hình ảnh hoặc nhiều hình ảnh trong đó có ẩn chứa một từ, một cụm từ nào đó yêu cầu học sinh cả lớp độc lập suy nghĩ và trả lời thật nhanh.

– Áp dụng: Giáo viên nên tổ chức trò chơi đuổi hình bắt chữ ở đầu tiết để ẫn dắt vào bài mới với những hình ảnh đẹp, phù hợp sẽ gây hứng thú, kích thích trí tò mò của học sinh ngay đầu tiết học.

Trò chơi 1: Tự xây dựng lược đồ Việt Nam. 

Áp dụng các bài tập trong Chương 1 “Bản đồ – phương tiện thể hiện bề mặt trái đất” – từ trang 114 đến 123 sách Địa lý lớp 6 – bộ sách Chân trời sáng tạo.

1. a) Phạm vi:

– Đối với loại trò chơi này thường được sử dụng chủ yếu trong phần địa lí Việt Nam nhằm củng cố kiến thức, luyện tập kĩ năng sau phần hình thành kiến thức mới, thường tổ chức vào cuối tiết học. 

1. b) Ý nghĩa:

– Giúp học sinh có thể tự rèn luyện kỹ năng đọc bản đồ ở các mức độ khác nhau.

– Tạo không khí học tập, từ đó giúp học sinh có thêm tình yêu đối với môn học, với quê hương, đất nước.

1. c) Chuẩn bị:

– Đối với giáo viên: Việc chuẩn bị nội dung các trò chơi phải phù hợp với từng bài, bao gồm:

+ Các dụng cụ để vẽ, dán: Bút, phấn màu, các ký hiệu chung về tự nhiên,… Theo quy ước như SGK  địa lí (có thể yêu cầu học sinh chuẩn bị trước).

+ Lược đồ trống Việt Nam.

– Đối với học sinh: Chuẩn bị theo yêu cầu của giáo viên.

1. d) Tổ chức trò chơi:

– Giáo viên nêu luật chơi và hướng dẫn cách chơi.

– Hạn chế thời gian chơi (nếu cần)

– Giáo viên, học sinh đóng vai trò là trọng tài, có cho điểm đối với các sản phẩm.

1. e) Ví dụ: Bài 4: Lược đồ trí nhớ – trang 123 sách Địa lý lớp 6 – bộ sách Chân trời sáng tạo.

1/ Mục đích:

– Dùng để củng cố bài sau khi giáo viên dạy xong kiến thức mới.

2/ Thời gian chơi: 5 phút

3/ Chuẩn bị:

– Giáo viên: Chuẩn bị 2 lược đồ trống (kích thước bằng 1/2 tờ giấy a0) có sẵn một số con đường quen thuộc trong thành phố.

– Học sinh vẽ lược đồ trí nhớ từ nhà đến trường

4/ Cách tiến hành:

– Giáo viên:

+ Chia lớp 2 tổ (mỗi tổ cử 6 học sinh)

+ Treo 2 lược đồ trống lên bảng

+ Yêu cầu cùng một lúc cả 2 tổ thảo luận và vẽ lên bản đồ con đường từ nhà đến trường

+ HS còn lại của hai tổ vừa cổ vũ vừa làm trọng tài.

– Học sinh:

+ Lần lượt từng thành viên lên vẽ con đường từ nhà mình đến trường theo các màu khác nhau. 

+ Sau khi hoàn thành, 2 tổ HS còn lại cùng với GV kiểm tra, nhận xét cách trình bày và độ chính xác của mỗi lược đồ.

– Giáo viên:

+ Chuẩn hóa, nhắc nhở các em phải xây dựng bảng chú giải cho lược đồ.

+ Cho điểm từng lược đồ đối với mỗi nhóm.

+ Tuyên dương nhóm thắng cuộc, Động viên nhóm thua  lần sau cố gắng.

5/ Kết quả:

– Các em ghi nhớ con đường đi học, học được cách vẽ lược đồ trí nhớ.

– Tạo không khí học tập sôi nổi và thi đua trong lớp.

– Rèn luyện kỹ năng đọc và làm việc với lược đồ.

– Quá trình chuẩn bị ở nhà giúp các em có thể tự tìm hiểu các kiến thức và nội dung bài mới một cách tích cực.

Trò chơi 2: “Ô chữ kì diệu”. 

Áp dụng cho phần ôn tập củng cố kiến thức.

1. a) Phạm vi:

– Đối với trò chơi “Ô chữ kì diệu” thường được sử dụng nhằm củng cố kiến thức, luyện tập kĩ năng sau phần hình thành kiến thức mới hoặc củng cố lại các kiến thức đã học.

1. b) Ý nghĩa:

– Ô chữ tiện sử dụng, có ngay đáp án. Trò chơi mang tính đồng đội cao. Có âm thanh tạo niềm vui, sự phấn khởi và say mê trong việc nhớ lại các kiến thức đã học.

1. c) Chuẩn bị:

– Giáo viên: Các ô chữ, các câu hỏi và đáp án trên giáo án điện tử (màn hình)

– Học sinh: Kiến thức đã học.

1. d) Tổ chức trò chơi:

– Giáo viên chia đội chơi, đạt tên đội chơi,  nêu luật chơi và hướng dẫn cách chơi, chơi thử.

– Hạn chế thời gian chơi (nếu cần)

– Giáo viên đóng vai trò là trọng tài,  cho điểm sau mỗi một câu hỏi đúng.

– Cộng tổng điểm sau khi kết thúc trò chơi, khen thưởng.

– Các câu hỏi nên đặt ra khi tổ chức trò chơi 

Hàng ngang 1: (Có 8 chữ cái). Sông có hàm lượng phù sa (tỉ lệ phù sa trong nước sông) lớn nhất nước ta là sông nào?

Hàng ngang 2: (Có 9 chữ cái) Các khoáng sản như dầu mỏ, khí đốt, than đá thuộc nhóm khoáng sản nào?

Hàng ngang 3: (Có 11 chữ cái) Đại dương nào nhỏ nhất?

Hàng ngang 4: (Có 6 chữ cái). Địa bàn đặt đúng hướng khi đường 0o-180o chính là đường?

Hàng ngang 5: (Có 6 chữ cái). Yếu tố tự nhiên nào ảnh hưởng rõ rệt nhất đối với sự phân bố thực vật?

Hàng ngang 6: (Có 5 chữ cái). Trên thế giới châu lục nào có diện tích lớn nhất?

Cách tiến hành: – Giáo viên có thể chia lớp thành 2 đội chơi, mỗi đội cử ra 6 học sinh trực tiếp chơi, các em còn lại làm nhiệm vụ cổ vũ, hỗ trợ. 6 HS của 2 đội chơi ngồi trên 2 bàn đặt sẵn quả chuông để chuẩn bị trả lời. Hai đội bắt thăm để giành quyền chọn ô trước.