SKKN Biện pháp rèn kĩ năng thực hành trên máy tính cho học sinh lớp 4

1. MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn đề tài

Đối với mỗi giáo viên, việc lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng, điều kiện thực tế của nhà trường luôn là vấn đề được quan tâm trong quá trình dạy học. Trong những năm gần đây Bộ giáo dục và đào tạo đã có những định hướng nhằm giúp đỡ các trường thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy học.

Với  môn Tin học, được coi là môn học tự chọn trong nhà trường có điều kiện với thời lượng 2 tiết/tuần với tất cả các lớp ở các cấp học. Là môn học mới đưa vào trường phổ thông và có những đặc thù riêng đó là liên quan chặt chẽ với sử dụng máy tính, cách suy nghĩ và giải quyết vấn đề theo quy trình công nghệ, coi trọng làm việc theo nhóm. Đặc trưng của tin học là gắn liền với công nghệ, do vậy một mặt trang bị cho học sinh kiến thức về tin học, phát triển tư duy thuật toán, rèn luyện kĩ năng giải quyết vấn đề, mặt khác chú trọng kĩ năng thực hành, ứng dụng, tạo mọi điều kiện để học sinh được thực hành, nắm bắt và tiếp cận những công nghệ mới của tin học phục vụ học tập và đời sống. Nội dung chương trình của môn tin học tự chọn hiện hành ở các trường đã đáp ứng yêu cầu trên. Đối với môn tin học là kiến thức lý thuyết đi đôi với thực hành, với học sinh tiểu học phần thực hành chiếm khoảng 40% thời lượng chương trình. Ở chương trình lớp 4 các em chủ yếu lại tiếp tục học phần mềm soạn thảo và phần mềm đồ họa đơn giản paint.

Qua thời gian trực tiếp giảng dạy môn tin học bản thân tôi nhận thấy rằng nhiều học sinh còn yếu về kĩ năng thực hành trên máy. Thậm chí còn có một số học sinh còn ngại thực hiện các thao tác trên máy mà chủ yếu là quan sát các học sinh khác trong nhóm thực hành. Do vậy các tiết thực hành ít khi đạt yêu cầu chất lượng trong khi đó đa số các em ở nhà không có máy tính để thực hành. Căn cứ vào hoàn cảnh đó nên tôi đã đưa ra phương pháp, làm thế nào để học sinh có thể thực hiện các bài thực hành một cách thành thạo theo đúng yêu cầu của từng bài thực hành và theo đúng yêu cầu của giáo viên. Từ đó giúp các em yêu thích và hứng thú hơn với việc học bộ môn tin học này. Từ thực tế trên, trong quá trình dạy học tôi luôn băn khoăn trăn trở làm thế nào để rèn kĩ năng thực hành trên máy tính cho học sinh lớp 4 để giúp các em thành thục các thao tác cơ bản với máy tính nên trong quá trình giảng dạy tôi luôn chú trọng đến việc hướng dẫn, chia nhóm thực hành sao cho các đối tượng học sinh đều có thời gian tiếp xúc, sử dụng máy tính nhiều giúp các em có thể tự khám phá và tự học. 

Với những lý do trên tôi chọn đề tài cho sáng kiến kinh nghiệm là “Biện pháp rèn kĩ năng thực hành trên máy tính cho học sinh lớp 4 hiện nay ở trường tiểu học Nga An – Nga Sơn – Thanh Hóa”.

2. Mục đích nghiên cứu:

Đề xuất một số “Biện pháp rèn kĩ năng thực hành trên máy tính cho học sinh lớp 4 hiện nay ở trường tiểu học Nga An – Nga Sơn – Thanh Hóa”.

3. Đối tượng nghiên cứu:

Học sinh lớp 4 ở trường tiểu học Nga An – Nga Sơn – Thanh Hóa.

4. Phương pháp nghiên cứu:

Đề tài chủ yếu được sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:

– Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các vấn đề mang tính lí luận có liên quan đến đề tài.

– Phương pháp quan sát: Quan sát phương pháp thực hành của học sinh trong năm qua. Quan sát tiết dạy lí thuyết trên lớp và thực hành trên máy.

– Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi một số học sinh và phụ huynh, giáo viên chủ nhiệm các lớp dạy.

1. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm

Dạy – học là khái niệm chỉ hoạt động chung của người dạy và người học, hai hoạt động này song song tồn tại và phát triển trong cùng một quá trình thống nhất. Quá trình này là một bộ phận hữu cơ của quá trình giáo dục tổng thể trong đó vai trò của người thầy là định hướng tổ chức thực hiện việc truyền thụ tri thức, kĩ năng kĩ xảo đến người học một cách hợp lý khoa học. Do đó luôn có vai trò và tác dụng chủ đạo, có ý nghĩa đặc biệt đối với vai trò đảm bảo chất lượng của học sinh trong học tập, giúp học sinh có ý thức độc lập và sáng tạo, hình thành năng lực và thái độ, vai trò chủ động, tích cực, năng động của học sinh trong quá trình học tập. Điều này có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển trí tuệ, lĩnh hội kiến thức và hoàn thiện nhân cách của bản thân.

Trong việc giảng dạy môn tin học lý thuyết thường đi đôi với thực hành. Thông qua các tiết thực hành ở phòng máy vi tính sẽ giúp học sinh lĩnh hội và củng cố các kiến thức, kỹ năng, thao tác trên máy tính… mà học sinh tiếp thu qua học lý thuyết. 

Môn tin học là môn học rất mới, học sinh cần làm quen nhiều với máy vi tính thông qua các tiết thực hành tin học. Nếu có thể vận dụng tốt ưu thế của tiết thực hành thì có thể nâng cao hứng thú với môn tin học.

Hiện nay các em học sinh còn xem nhẹ giờ học thực hành trên máy tính, do đó đến giờ thực hành các em chơi trên máy tính và dường như chưa tập trung vào nội dung bài học.

Nếu rèn luyện các em thực hành trên máy tốt, có hiệu quả thì giúp các em nắm được nội dung kiến thức toàn bài, toàn chương vững chắc hơn, vận dụng tốt đồng thời nhớ lâu hơn để ứng dụng trong thực tiễn một cách nhanh nhất trong học tập cũng như trong đời sống.

Nhà trường đã có phòng tin học để các em thực hành và luôn quan tâm, tạo điều kiện để giáo viên giảng dạy tiết thực hành trên phòng tin học nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

Học sinh thích thực hành trên máy tính, khám phá các phần mềm máy tính để học tốt các môn học khác.

Một số học sinh còn chưa thành thạo với các thiết bị máy tính.

2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

Xuất phát từ cuộc vận động ứng dụng đẩy mạnh công nghệ thông tin vào dạy học của bộ giáo dục, sở giáo dục, phòng giáo dục và ban lãnh đạo nhà trường  nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Đặc biệt là bộ môn tin học nói chung bộ môn tin học tiểu học nói riêng việc sử dụng công nghệ thông tin là rất cần thiết.   

Môn tin học là môn học gắn liền với thực hành trên máy, tuy nhiên trong giảng dạy giáo viên còn xem nhẹ việc rèn kĩ năng thực hành cho học sinh, vận dụng kiến thức đã học vào thực hành còn nhiều hạn chế trong việc sử dụng và kết hợp tốt kiến thức lý thuyết trên lớp. Kĩ năng thực hành trên máy và tổ chức học tập của học sinh trong giờ thực hành, việc thao tác trên máy tiến hành rèn luyện kỹ năng cho học sinh vận dụng các đối tượng học sinh tham gia vào nội dung cần thực hành. Như vậy điều quan trọng của bộ môn thực hành  tin học là học sinh phải nắm chắc lý thuyết, hiểu biết kỹ năng thực hành một cách chính xác, thuần thục, chứ không phải thực hiện qua loa đại khái, chỉ nháy chuột vào các trò chơi mà không hiểu kỹ về kiến thức vừa học xong, không có kỹ năng thực hành trên máy.

Trường tiểu học Nga An nằm ở phía bắc huyện Nga Sơn cách trung tâm huyện 8 km là trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ II năm 2009 cho đến nay có rất nhiều thuận lợi và khó khăn nhất định nhưng nhà trường đã phát huy tinh thần trách nhiệm của toàn thể công chức viên chức để hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Thực tế qua những năm dạy môn tin học ở trường tiểu học Nga An tôi thấy đa số các em rất hứng thú với môn tin học này. Nhà trường tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất trang thiết bị, Tuy nhiên kĩ năng thực hành trên máy tính của học sinh còn khiêm tốn, thậm chí một số học sinh còn rất ngại khi sử dụng máy để rèn luyện các kĩ năng. Đồng thời do điều kiện kinh tế khó khăn nên các em cũng không được tiếp xúc nhiều với máy tính dẫn đến việc sử dụng máy tính của học sinh còn lúng túng, chất lượng thực hành chưa cao. Một bộ phận học sinh chưa coi trọng môn học, xem đây là môn đặc thù nên chưa có sự đầu tư thời gian vào việc học  

1. Khảo sát thực trạng:

Qua khảo sát chất lượng đầu năm học, tôi thấy giờ thực hành học sinh rất ngại học trên máy, thao tác thực hành chưa chuẩn, đa số chỉ có học sinh khá giỏi thực hành, số còn lại chỉ quan sát, khi giáo viên hỏi và yêu cầu thực hành thì không thực hành được. Vì thế, kết quả khảo sát đầu năm học thấp.

1. Nguyên nhân của thực trạng trên:

– Việc dạy của giáo viên còn chưa bài bản, chưa phát huy hết tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập. Thêm vào đó việc đầu tư cho nghiên cứu bài dạy chưa nhiều dẫn đến việc nội dung các tiết dạy thực hành còn nghèo nàn, đơn điệu.

– Việc học của học sinh còn mang tính thụ động, chưa tự giác, chưa khoa học và bền vững. Khả năng suy luận, khả năng tư duy của học sinh do đặc điểm tâm lí lứa tuổi nên còn nhiều hạn chế, phụ thuộc nhiều vào truyền tải của giáo viên.

– Một số học sinh đứng trước máy tính còn có tâm lý sợ máy hỏng nên việc sử dụng máy tính còn rất hạn chế.

– Do điều kiện phục vụ dạy học, tài liệu, sách giáo khoa cho giáo viên và học sinh tham khảo chưa được phong phú.