SKKN Biện pháp rèn kỹ năng viết đoạn văn ngắn cho học sinh lớp 2

PHẦN I. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Trong trường Tiểu học, môn Tiếng Việt có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với học sinh bởi  nó là môn học cung cấp cho các em những kiến thức cần thiết trong giao tiếp hàng ngày. Đó là môn học góp phần hình thành và phát triển ở học sinh 4 kỹ năng: nghe – nói – đọc – viết. Nó giúp các em phát triển toàn diện, hình thành ở các em những cơ sở của thế giới khoa học, góp phần rèn luyện trí thông minh, hình thành tình cảm, thói quen đạo đức tốt đẹp của con người mới.Với mục tiêu rèn học sinh ở cả bốn kỹ năng nghe, đọc, nói, viết trong đó kĩ năng viết “một đoạn văn ngắn” là yêu cầu cơ bản khá trọng tâm ở phân môn Tập làm văn lớp 2, là nền tảng để các em học lên các lớp trên.
Nhưng trong thực tiễn ta lại nhận thấy việc dạy tập làm văn dạng bài viết một đoạn văn ngắn  ở lớp 2 như sau:
– Về phía giáo viên: Nhiều giáo viên năng lực viết văn còn hạn chế, phương pháp hình thức dạy học môn Tập làm văn nói chung, dạy dạng bài viết đoạn văn ngắn còn đơn điệu, rập khuôn thậm chí tiết dạy khô cứng, nhàm chán chưa tạo được hứng thú cho học sinh.
– Về phía học sinh:  Đối với học sinh lớp 2 thì đây là một phân môn khó. Bởi ở lứa tuổi của các em, vốn kiến thức và hiểu biết còn hạn hẹp, việc diễn đạt ngôn ngữ kém, việc tiếp thu kiến thức khá chậm, học sinh nghèo vốn từ ngữ,…Do đó một bộ phận không nhỏ học sinh viết đoạn văn ngắn chưa đạt yêu cầu.
Mục tiêu giáo dục xã hội đang đặt ra những yêu cầu cấp thiết cần phải giải quyết đó là định hướng đổi mới phương pháp dạy học Tập làm văn dạng bài viết đoạn văn ngắn hiện nay để nâng cao chất lượng học sinh viết đoạn văn ngắn, làm nền tảng cho các lớp sau.
Nhiều năm giảng dạy học sinh lớp 2 tại trường TH Điền Trung 1 tôi thấy các giáo viên trong khối nói riêng, giáo viên trong tổ và nhà trường nói chung vẫn chưa tìm ra giải pháp hữu hiệu để nâng cao chất lượng viết đoạn văn ngắn cho học sinh.
Để nâng cao chất lượng giảng dạy Tập làm văn, nhằm tháo gỡ những khó khăn của thầy và trò khi dạy và học mảng kiến thức về viết đoạn văn ngắn. Với mong muốn nâng cao hiệu quả giờ dạy và trao đổi những kinh nghiệm trong việc dạy Tiếng Việt ở Tiểu học đặc biệt là phân môn Tập làm văn, tôi mạnh dạn chọn đề tài nghiên cứu “ Biện pháp rèn kỹ năng viết đoạn văn ngắn cho học sinh lớp 2B – Trường TH Điền Trung I.”
Để hoàn thành SKKN này tôi đã áp dụng những kinh nghiệm tích luỹ
được trên chính đối tượng học sinh lớp mình phụ trách – lớp 2B trường Tiểu học Điền Trung I. Tổng số học sinh: 24 em.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Tìm ra các giải pháp
– Giúp học sinh lớp 2B Trường TH Điền Trung I có kỹ năng viết đoạn văn ngắn hay, sinh động và sáng tạo.
– Giúp giáo viên khối 2 có một số kiến thức và kinh nghiệm khi hướng dẫn
học sinh viết đoạn văn ngắn.
– Giúp bản thân tự học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài tập trung nghiên cứu: Biện pháp rèn kỹ năng viết đoạn văn ngắn giúp các em học sinh lớp 2 học tốt Tập làm văn.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
Để thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp sau:
– Đọc các tài liệu sách giáo khoa, sách giáo viên Tiếng Việt 2; sách Giúp em học tốt Tập làm văn 2; Những bài văn mẫu lớp 2; tạp chí giáo dục có liên quan đến nội dung đề tài.
– Dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về nội dung  viết đoạn văn ngắn.
– Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu thập các thông tin, thống kê số liệu và xử lý số liệu.
– Tổng kết rút kinh nghiệm trong quá trình dạy học.
– Tổ chức và tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm tra tính khả thi của đề tài.
PHẦN 2. NỘI  DUNG
2.1. Cơ sở lý luận:
Như chúng ta đã biết, ở lớp 1 học sinh mới chỉ dừng lại ở mức độ tập nói hoặc viết câu có nội dung theo chủ đề bài học hoặc tìm tiếng nói có âm vần vừa học. Các em được ghép tiếng và nói những câu đơn giản, riêng lẻ có nội dung gần gũi với cuộc sống của các em hoặc ở các bài tập đọc. Đến lớp 2 các em đã phải viết đoạn văn từ 1 đến 3 câu rồi cao hơn từ 4 đến 5 câu kể về một sự việc đơn giản mình được chứng kiến (tham gia) hoặc tả sơ lược về người, vật xung quanh các em. Ở học kỳ I, chủ yếu các em được viết đoạn từ 3 đến 5 câu kể về người thân như: Cô giáo, ông, bà, anh, chị, em và rộng hơn là toàn thể gia đình. Song đến học kỳ II các em được viết đoạn tả con vật (chim ), tả cảnh (biển), tả cây cối, tả người (ảnh Bác Hồ). Tuần 34 và 35 học sinh được kể về những việc làm mà bản thân chứng kiến hoặc tham gia ….
Nội dung Tập làm văn lớp 2 có các dạng bài được thiết kế tổng cộng 31
tiết/năm. Cụ thể như sau:
– Các nghi thức lời nói tối thiểu (chào hỏi, tự giới thiệu, cảm ơn, xin lỗi, nhờ cậy, yêu cầu, khẳng định, phủ định…); biết sử dụng chúng trong các tình huống giao tiếp nơi công cộng, ở gia đình, trong trường  học.
– Các kĩ năng phục vụ học tập và đời sống hàng ngày: khai bản tự thuật ngắn, viết thư ngắn để nhắn tin, chia buồn hoặc chia vui…
– Nói viết về những vấn đề thuộc chủ điểm: kể một sự việc đơn giản; tả sơ lược về người, vật xung quanh theo gợi ý bằng tranh, bằng câu hỏi.
* Trong nội dung nói, viết về vấn đề thuộc chủ điểm có các đoạn văn cụ thể sau:
+ Nói về em hoặc trường em
+ Viết đoạn văn ngắn về gia đình em
+ Kể về người thân
+ Kể về anh chị em
+ Kể ngắn về con vật
+ Tả ngắn về bốn mùa
+ Tả ngắn về loài chim
+ Tả ngắn về biển
+ Tả ngắn về cây cối
+ Tả ngắn về Bác Hồ
+ Kể ngắn về người thân
Ta thấy lượng kiến thức nhiều so với học sinh lớp 2. Mỗi tiết được luyện tập một nội dung khác nhau. Số lượng tiết viết đoạn văn ngắn chiếm nhiều tiết so với tổng số tiết Tập làm văn lớp 2, đây là nền tảng để học sinh học các lớp học trên. Vậy việc rèn kỹ năng viết đoạn văn ngắn cho học sinh lớp 2 là rất quan trọng.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:
Qua thực tế giảng dạy lớp 2, qua dự giờ thăm lớp, trao đổi, trò chuyện, tâm sự, tham khảo ý kiến của bạn bè động nghiệp và đặc biệt là thông qua chấm các bài kiểm tra của học sinh, tôi nhận thấy một số hạn chế trong việc dạy học sinh lớp 2 trường Tiểu học Điền Trung I viết đoạn văn ngắn như sau:
2.2.1.Thực trạng của giáo viên:
Bên cạnh những đồng chí giáo viên đã tích cực, say sưa nghiên cứu sáng tạo để tìm ra những biện pháp dạy học sinh khi viết đoạn văn sao cho hiệu quả nhất thì còn một số giáo viên còn rất ngại, đôi khi “sợ” dạy tiết Tập làm văn với tâm lí có dạy học sinh cũng không viết được. Cụ thể:
– Giáo viên chưa tạo được sự hứng thú cho học sinh khi dạy phân môn
Tập làm văn.
– Việc giúp học sinh vận dụng kiến thức Tiếng Việt vào dạy Tập làm văn còn hạn chế.
– Một số giáo viên chưa thật sự chú ý đến việc dạy học sinh cách quan sát.
Tập làm văn là phân môn mang tính chất tổng hợp, sáng tạo, thực hành từ các phân môn khác của Tiếng Việt. Đồng thời còn gắn bó mật thiết với tất cả các môn học khác trong chương trình Tiểu học mà việc dạy viết đoạn văn ngắn cho học sinh lớp 2 trường Tiểu học Điền Trung I giáo viên chưa đưa học sinh say mê với văn học, chưa hình thành thói quen tích lũy những hiểu biết, vận dụng kiến thức Tiếng Việt vào làm văn thì việc giảng dạy Tập làm văn nói chung và dạy viết đoạn văn ngắn cho học sinh cho học sinh lớp 2 chưa đạt hiệu quả.
2.2.2.Thực trạng của học sinh:
2.2.2.1.Một số lỗi phổ biến:
Qua tìm hiểu thực tế việc học viết đoạn văn ngắn của học sinh lớp 2 trường tiểu học Điền Trung I, nhiều học sinh ngại học văn, đặc biệt là làm bài tập về đặt câu, viết đoạn văn và học phân môn Tập làm văn. Các em thường mắc phải một số lỗi sau:
Lỗi do chưa biết cách quan sát nên thường thì các em thấy cái gì thì nghĩ đến cái đó theo kiểu liệt kê, chứ không biết chắt lọc các chi tiết quan sát được.
– Lỗi do hạn chế vốn từ nên việc sử dụng từ còn lặp, vụng hoặc chưa đúng.
– Câu viết không có hình ảnh, chấm câu một cách tùy tiện.
– Sự sắp xếp tổ chức câu trong đoạn còn rời rạc, chưa có sự liên kết câu.
– Lỗi do chưa biết sử dụng biện pháp tu từ vào viết văn.
Từ những thực trạng trên cho thấy việc rèn cho học sinh viết được đoạn văn đúng về nội dung, đảm bảo về hình thức cũng đã khó chưa kể đến việc cần phải cho học sinh viết được đoạn văn có hình ảnh đẹp.
2.2.2.2.Kết quả khảo sát thực trạng học sinh:
Trong năm học ………, để kiểm nghiệm cách làm của mình, tôi tiến
hành thực nghiệm với lớp 2B và đối chứng kết quả với lớp 2A. Tôi đã tiến hành kiểm tra chất lượng viết văn của hai lớp.
Thời điểm kiểm tra: Tuần 4 tháng 10 năm học ………khi chưa áp
dụng sáng kiến.
Đề bài: Em hãy viết một đoạn văn khoảng 4, 5 câu nói về cô giáo( thầy giáo) cũ của em.