SKKN Đặc điểm phát triển kinh tế – Xã hội các nước châu Á

MỤC LỤC

1. Mở đầu:

1.1. Lý do chọn đề tài

Trong những năm gần đây, vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học đã và đang được coi là tâm điểm của Việt Nam. Nguyên tắc này đã được vận dụng trong hầu hết các môn học trong các nhà trường phổ thông trong đó có môn Địa lí. Mặc dù bước đầu đã mang lại kết quả nhất định song vẫn chưa thực sự đáp ứng được mục tiêu đề ra. Bên cạnh đó, nguyên tắc vận dụng kiến thức liên môn ở nước ta hiện nay vẫn còn là vấn đề mới mẻ, thậm chí nhiều giáo viên chưa hiểu rõ được bản chất của dạy học tích hợp hay liên môn nên còn có nhiều bàn luận, tranh cãi chưa nhất quán. 

          Trước khi dạy chủ đề tích hợp liên môn, giáo viên phải xác định được mục tiêu tích hợp, nội dung tích hợp, phương pháp tích hợp, hình thức tích hợp,… Việc làm này là vô cùng cần thiết để đạt hiệu quả trong dạy học tích hợp, tuy nhiên, chưa nhiều giáo viên làm được điều này.

          Thực hiện tích hợp trong dạy học sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho việc góp phần hình thành và phát triển các năng lực hành động, năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. 

           Mặt khác, trong những năm gần đây Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức các cuộc thi: Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn dành cho học sinh và cuộc thi Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên trung học. Bên cạnh những bài thi chất lượng vẫn còn nhiều bài không được xếp loại, nội dung đơn giản, hoặc chưa hiểu biết đầy đủ về phương pháp dạy học tích hợp liên môn.

Xuất phát từ thực tiễn của giáo dục nói chung, của việc vận dụng tích hợp kiến thức liên môn để dạy học môn Địa lí trong nhà trường nơi tôi công tác nói riêng, trong phạm vi đề tài này, tôi xin được mạnh dạn trình bày một số kinh nghiệm vận dụng dạy học tích hợp liên môn vào giảng dạy tiết 9- bài 7: “Đặc điểm phát triển kinh tế – xã hội các nước châu Á”  (Địa lí lớp 8).

1.2. Mục đích nghiên cứu

         Mục đích nghiên cứu đề tài này tôi nhằm tìm ra một số biện pháp vận dụng tích hợp kiến thức liên môn một cách hiệu quả vào bài dạy cụ thể trong môn Địa lí 8, để tạo hứng thú học tập cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn.    

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Với phạm vi đề tài nghiên cứu của mình, tôi đã lựa chọn một số nội dung kiến thức của các môn Lịch sử, Toán học, Tiếng Anh, Mĩ thuật, Giáo dục môi trường, Ứng phó biến đổi khí hậu để thiết kế một bài dạy cụ thể:  Bài 7 “Đặc điểm phát triển kinh tế – xã hội các nước châu Á”  (Địa lí lớp 8).

1.4. Phương pháp nghiên cứu

         Đề tài được nghiên cứu với trên những những phương pháp chủ yếu sau:

– Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: Trên cơ sở quan điểm triết học duy vật biện chứng và những yêu cầu đổi mới nội dung, phương pháp và các nguyên tắc dạy học bộ môn hiện nay.

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Từ những kinh nghiệm dạy học thực tiễn, nắm bắt khả năng tiếp nhận, lĩnh hội kiến thức môn học của học sinh lớp 8, tham khảo ý kiến đồng nghiệp cùng bộ môn một số trường trong huyện…

– Phương pháp thống kê, xử lí số liệu: Kết hợp với giáo viên bộ môn có liên quan đến nội dung kiến thức lựa chọn vận dụng trong bài học, tham khảo các tài liệu và một số bài dạy vận dụng kiến thức liên môn đã được đánh giá cao trong các cuộc thi của đồng nghiệp…

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

2.1. Cơ sở lí luận của Dạy học tích hợp liên môn

2.1.1.  Một số khái niệm có liên quan:

1. Tích hợp:

Theo từ điển Tiếng Việt: “Tích hợp là sự kết hợp những hoạt động, chương trình hoặc các thành phần khác nhau thành một khối chức năng. Tích hợp có nghĩa là sự thống nhất, sự hòa hợp, sự kết hợp”.

Theo từ điển Giáo dục học: “Tích hợp là hành động liên kết các đối tượng nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau trong cùng một kế hoạch dạy học”.

1. Dạy học Tích hợp liên môn: là hành động liên kết các đối tượng nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác nhau trong cùng một kế hoạch dạy học (Theo Tự điển giáo dục)
2. Các quan điểm tích hợp trong dạy học hiện nay:

– Tích hợp “đơn môn”: Xây dựng chương trình học tập theo hệ thống của một môn học riêng biệt. Các môn học được tiếp cận một cách riêng rẽ.

– Tích hợp “đa môn”: Một chủ đề trong nội dung học tập có liên quan với những kiến thức, kỹ năng thuộc một số môn học khác nhau. Các môn tiếp tục được tiếp cận riêng, chỉ phối hợp với nhau ở một số đề tài nội dung.

– Tích hợp “liên môn”: Nội dung học tập được thiết kế thành một chuỗi vấn đề, tình huống đòi hỏi muốn giải quyết phải huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng của những môn học khác nhau.

– Tích hợp “xuyên môn”: Nội dung học tập hướng vào phát triển những kỹ năng, năng lực cơ bản mà học sinh có thể sử dụng vào tất cả các môn học trong việc giải quyết các tình huống khác nhau.

2.1.2. Vai trò và ý nghĩa của Dạy học tích hợp liên môn:

– Dạy học liên môn là một trong những nguyên tắc quan trọng trong dạy học. Đây được coi là một quan niệm dạy học hiện đại, nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường.

– Dạy học vận dụng kiến thức liên môn giúp cho giờ học sẽ trở nên sinh động hơn, vì không chỉ có giáo viên là người trình bày mà học sinh cũng tham gia vào quá trình tiếp nhận kiến thức, từ đó phát huy tính tích cực của học sinh.

– Dạy học liên môn cũng góp phần phát triển tư duy liên hệ, liên tưởng ở học sinh. Tạo cho học sinh một thói quen trong tư duy, lập luận tức là khi xem xét một vấn đề phải đặt chúng trong một hệ quy chiếu, từ đó mới có thể nhận thức vấn đề một cách thấu đáo.