SKKN Dạy các định lý Hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực của học sinh

Mục lục:

1. Mở đầu

1.1. Lí do chọn đề tài

Thời gian qua, thực tiễn giáo dục học môn Toán ở nước ta đã phát triển khá mạnh mẽ và đạt được một số thành tựu đáng kể; trên một số bình diện, đã tiếp cận được với khoa học giáo dục thế giới. Một số xu hướng dạy học tích cực (không truyền thống) đã được nghiên cứu và vận dụng trong dạy học môn Toán ở Việt Nam. Tuy nhiên, chương trình giáo dục môn Toán còn có những bất cập. các tầng lớp trong xã hội, các nhà giáo dục, thậm chí cả các bậc phụ huynh đã chỉ ra được những nhược điểm cơ bản trong việc giảng dạy hiện nay, đó là:

– Quá thiên về việc truyền đạt kiến thức lý thuyết, hàn lâm kinh viện mà ít chú ý đến gắn kết hơn nữa việc học của học sinh với giải quyết vấn đề đặt ra trong học tập, trong cuộc sống. 

– Trong nhiều trường hợp, học sinh chưa hiểu kiến thức được học (thậm chí là chưa hiểu kiến thức học được) có ý nghĩa gì với mình.

– Nghiêng về hoạt động cá thể, còn thiếu và yếu trong phát triển kỹ năng hợp tác, quan hệ với người khác; chưa giúp học sinh tham gia hoạt động tốt trong các nhóm.

– Quá chú trọng tới dạy kiến thức mà chưa tiếp cận giáo dục toàn diện, tổng thể; mục tiêu cần đạt chưa được thể hiện tốt qua kiến thức, kỹ năng, tư duy, thái độ. 

– Học sinh tiếp thu kiến thức còn mang tính thụ động, chưa phát huy hết năng lực của mình, như: Năng lực tính toán, năng lực tư duy, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực làm chủ bản thân, năng lực sử dụng công nghệ thông tin,…

– Chưa nắm vững những khái niệm, những định lý, những kiến thức cơ bản, việc vận dụng kiến thức đã học để giải bài tập còn nhiều lúng túng và sai sót.

Vậy làm thế nào để các em học sinh học tốt môn Toán nói chung, môn hình học 7 nói riêng? Làm thế nào để việc giảng dạy môn hình học 7, đặc biệt là dạy các định lý phát triển được năng lực của người học một cách toàn diện? 

Xuất phát từ những lí do trên, trong những năm học qua, được nhà trường phân công dạy Toán 7, tôi đã thử nghiệm đổi mới phương pháp dạy học và đúc rút thành kinh nghiệm:

“Dạy các định lý hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực của học sinh ở trường THCS Nga Thanh, huyện Nga Sơn”.

1.2. Mục đích nghiên cứu

– Nâng cao chất lượng giảng dạy các định lý hình học 7 trong nhà trường, đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh, giúp giáo viên tiếp cận dần với việc thay đổi chương trình, sách giáo khoa mới.

– Nâng cao hiệu quả giờ dạy, tạo hứng thú học tập chủ động, sáng tạo cho học sinh.

– Gắn kết bài giảng với thực tiễn cuộc sống.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

– Dạy các định lý hình học cho học sinh lớp 7 trường THCS Nga Thanh, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

– Phương pháp điều tra từ thực tiễn dạy học.

– Phương pháp phân loại và hệ thống hóa  môn học, bài dạy.

– Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm

Định lý là một khẳng định suy ra từ những khẳng định được coi là đúng.

Định lý đóng vai trò như một bài toán tổng quát, qua việc học định lý học sinh sẽ được cung cấp những vốn kiến thức cơ bản của bộ môn.

Dạy các định lý hình học 7 theo định hướng phát triển năng lực của học sinh không chỉ chú trọng phát triển các năng lực chung, cốt lõi mà còn chú trọng phát triển cả năng lực chuyên biệt (môn học). Dạy học gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, ứng dụng trong thực tiễn, chú trọng việc học tập theo nhóm, cộng tác, chia sẻ nhằm phát triển nhóm năng lực xã hội.

Dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh có những đặc tính cơ bản sau:

– Dạy học lấy việc học của học sinh làm trung tâm.

– Dạy học đáp ứng các đòi hỏi của thực tiễn, hướng nghiệp và phát triển. 

– Linh hoạt và năng động trong việc tiếp cận và hình thành năng lực.

– Những năng lực cần hình thành ở người học được xác định một cách rõ ràng. Chúng được xem như là tiêu chuẩn để đánh giá kết quả giáo dục.

Qua đó ta thấy, dạy học theo định hướng phát triển năng lực tăng cường các hoạt động: Tăng cường tính thực tế, tính mục đích, gắn kết hơn nữa với đời sống hiện thực, hỗ trợ học tập suốt đời, hỗ trợ việc phát huy thế mạnh cá nhân, quan tâm hơn đến những gì học sinh được học và học được.

Trong phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học, cần tập trung chủ yếu vào các yếu tố sau:

– Giáo viên tổ chức hoạt động nhằm thúc đẩy việc học tập tích cực, chủ động của học sinh.

– Tạo một môi trường hỗ trợ học tập (gắn với bối cảnh thực).

– Khuyến khích học sinh phản ánh tư tưởng, hành động, giao tiếp.

– Tăng cường trách nhiệm học tập.

– Tạo điều kiện thuận lợi cho học tập, chia sẻ, trao đổi, tranh luận,…

– Kết nối để học tập. Giảng dạy như quá trình tìm tòi.

– Cung cấp đầy đủ cơ hội để học sinh tìm tòi, khám phá, sáng tạo.

– Học định lý là cơ hội rất thuận lợi để phát triển ở học sinh khả năng suy luận và chứng minh, góp phần phát triển năng lực trí tuệ, đây là một điều không thể thiếu khi học toán.