Sáng kiến kinh nghiệm Dạy tiết tường thuật trong môn Lịch sử lớp 7

A/ PHẦN THỨ NHẤT

 ĐẶT VẤN ĐỀ:

1. Lí do chọn đề tài:

Môn lịch sử ở trường THCS có vị trí quan trọng trong việc giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ, góp phần giáo dục học sinh phẩm chất đạo đức cách mạng, truyền thống đấu tranh kiên cường bất khuất để bảo vệ nền độc lập dân tộc của đất nước.

Ngày nay khi đất nước đang tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, khi chúng ta  đang từng bước tiếp cận với khoa học công nghệ cao của thế giới thì vấn đề giáo dục truyền thống lịch sử của dân tộc cần phải được coi trọng. Bởi truyền thống lịch sử của dân tộc chính là cái gốc, nền tảng để chúng ta tiếp thu cái hiện đại mà không rời xa bản sắc dân tộc, đón nhận cái mới mà không xa rời truyền thống lịch sử của ông cha ta.

1. Về mặt lí luận :

Trong những năm qua Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều thay đổi trong quá trình dạy và học. Điều đó thể hiện ở việc thay đổi chương trình, phương pháp dạy học ở các cấp, định hướng đổi mới phương pháp dạy và học được xác định trong Nghị quyết TW 4 khóa VII và được cụ thể hóa ở Luật Giáo dục: “Phương pháp giáo dục  phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của  học sinh, phù hợp với đặc điểm từng trường, lớp  học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tư tưởng tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.

 Để đáp ứng yêu cầu về con người và nguồn nhân lực là nhân tố quyết định sự phát triển đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cần tạo chuyển biến cơ bản toàn diện về Giáo dục – Đào tạo. Trong Chỉ thị 40 của CP đã nêu rõ việc bồi dưỡng, nâng cao đội ngũ giáo viên, ngành Giáo dục đã không ngừng cải tiến về nội dung chương trình sách giáo khoa, về phương pháp giảng dạy.

Như ta đã biết thì Lịch sử là những gì xảy ra trong quá khứ, phần lớn là những gì ta không tận mắt nhìn thấy, tai nghe. Học tập môn lịch sử của bậc trung học cơ sở là các em phải tiếp cận với nhiều sự kiện lịch sử, với những vị anh hùng, những danh nhân lịch sử vĩ đại không chỉ của dân tộc mà cả của thế giới từ cổ đến cận đại, hiện đại. Khi học lịch sử  yêu cầu các em phải nhớ sự kiện và hiểu nội dung bài học một cách chính xác, đầy đủ. Bởi vậy  các em phải cần cù, chịu khó lĩnh hội kiến thức thì mới thực sự đạt được kết quả cao. Vì thế bộ môn lịch sử khó gây được hứng thú học tập ở các em.

1. Về mặt thực tiễn :

Trong dạy học nói chung và dạy học lịch sử nói riêng ở THCS có nhiều phương pháp, giáo viên  nên kết hợp một cách linh hoạt, hợp lí nhiều phương pháp, cả phương pháp truyền thống và hiện đại,  vận dụng vào từng bài, từng phần tuỳ vào  điều kiện của nhà trường và khả năng của học sinh để lựa  chọn phương pháp sao cho  phù hợp. 

         Trong môn lịch sử ở bậc trung học cơ sở hiện nay nhất là chương trình các lớp 7,8,9 các bài mang nội dung diễn biến trận đánh chiếm khối lượng kiến thức khá lớn (quá nửa thời gian lịch sử dân tộc). Nhưng về nghệ thuật và phương pháp giảng dạy của giáo viên còn nhiều lúng túng, thiếu hấp dẫn, từ đó có thể làm cho các em khó hiểu, không hấp dẫn không thu hút và lôi cuốn các em vào bài giảng. Xuất phát từ thực tế ở trên, qua quá trình giảng dạy bản thân tôi đã rút ra một số kinh nghiệm  “dạy  tiết tường thuật trong môn lịch sử lớp 7” để muốn tìm tòi sâu hơn, kỹ hơn về cơ sở lý luận để từ đó đối chiếu với thực tiễn giảng dạy trong các tiết tường thuật diễn biến trận đánh trong môn lịch sử ở nhà trường. Cũng trên cơ sở đó rút ra cho bản thân những ưu điểm, nhược điểm, những bài học kinh nghiệm trong việc tái hiện lại các nhân vật, hiện tượng lịch sử truyền thống đấu tranh hào hùng vẻ vang của dân tộc Việt Nam .

       Với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ góp phần vào giúp giáo viên tiến hành một giờ dạy học hiệu quả tốt hơn, học sinh tích cực chủ động trong việc tiếp thu lĩnh hội kiến thức của bài học. Đây cũng là lí do tôi chọn đề tài này.

2. Mục đích viết sáng kiến kinh nghiệm:

     Do có nhiều nguyên nhân cả chủ quan và khách quan dẫn đến tình trạng học sinh không yêu thích học bộ môn Lịch Sử nên chất lượng chưa thực sự được cao. Để mong muốn chất lượng học tập bộ môn của các em được nâng lên rõ rệt, bản thân tôi đã mạnh dạn đưa ra đề tài “dạy  tiết tường thuật trong môn lịch sử lớp 7”

3. Đối tượng nghiên cứu:

– Học sinh lớp 7a6 – sĩ số là 45 em : Trường THCS Phương Trung

4. Đối tượng khảo sát thực nghiệm:

– Học sinh lớp 7a5 – sĩ số là 42 em : Trường THCS Phương Trung

– Học sinh lớp 7a6 – sĩ số là 45 em : Trường THCS Phương Trung

5. Phương pháp nghiên cứu:

   Để nghiên cứu được đề tài này tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:

• Phương pháp đọc tài liệu :

+ Phương pháp dạy học lịch sử

+ SGK Lịch sử 7 – NXB Giáo Dục .

+ Bài soạn lịch sử 7 – NXB Giao dục

• Phương pháp dự giờ, rút kinh nghiệm:

Tôi đã dự giờ các đồng nghiệp trong trường và rút ra được rất nhiều điều bổ ích.

• Phương pháp kiểm tra, đối chiếu, so sánh

Bản thân tôi thường xuyên kiểm tra kĩ năng thực hành của học sinh, so sánh, đối chiếu qua từng bài rồi nghiên cứu nhằm rút kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy.

6. Phạm vi nghiên cứu và kế hoạch nghiên cứu:

– Phạm vi nghiên cứu : Trong học kì I  của năm học ………

– Kế hoạch nghiên cứu:

+ Tháng 8 – 9  : Nghiên cứu tìm giải pháp khắc phục những tồn tại

+ Tháng  10- 11 : Áp dụng những giải pháp đã tìm để nâng cao hiệu quả dạy học

+ Tháng 12: Tiến hành kiểm tra đối chiếu.

+ Tháng 1 : Kết thúc quá trình nghiên cứu

1. PHẦN THỨ HAI

       NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Những nội dung lí luận

Khái niệm : Tường thuật là kể lại có đầu có cuối một cách cụ thể, tỉ mỉ về quá trình, diễn biến của sự kiện lịch sử, hành động điển hình của quần chúng, nhân vật lịch sử. Tường thuật có chủ đề, có tình tiết nhằm kích thích trí tưởng tượng ,sự sáng tạo của học sinh về hình ảnh quá khứ.

   Bài tường thuật được xây dựng trên cơ sở nội dung sách giáo khoa, nhưng giáo viên phải tạo hình ảnh cụ thể, sinh động, chính xác về biểu tượng quá khứ đang được thể hiện, vì vậy các em sẽ dễ hứng thú với việc học tập lịch sử hơn.

– Đặc trưng : 

+ Có đầu có cuối cụ thể, tỉ mỉ

+ Có chủ đề, tư tưởng và tình cảm

– Trường hợp:

+ Qúa trình diễn biến của sự kiện, biến cố lịch sử quan trọng có ý nghĩa giáo dục, giáo dưỡng.

+ Hành động điển hình của quần chúng, của một nhân vật lịch sử để tạo học sinh biểu tượng lịch sử chính xác, có nội dung phong phú.

+ Khi cần rút ra kết luận có nghĩa là tường thuật không chỉ dừng lại ở tái hiện lịch sử mà còn là biện pháp để giải thích bản chất những sự kiện lịch sử phức tạp.

– Cấu tạo:

+ 3 phần : mở đầu -> sự kiện diễn ra và lên đến đỉnh cao -> kết thúc

+ 5 phần : mở đầu -> tình tiết phát triển -> tình tiết phát triển lên đỉnh cao -> sự căng thẳng giảm đi -> kết thúc.

– Yêu cầu :

+ Có đầu có cuối 1 cách cụ thể, tỉ mỉ

+ Phải là bức tranh sinh động, chân thực, gợi cảm, nổi rõ chủ đề, có tính giáo dục cao và đảm bảo được tính lịch sử ( thờ