SKKN Giúp học sinh khối 2 học tốt các yếu tố hình học

1. MỞ ĐẦU 

1.1. Lí do chọn đề tài 

     Môn toán là một trong những môn học có vị trí quan trọng ở bậc Tiểu học. Trong những năm gần đây, xu thế chung của thế giới là đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình dạy học. Một trong những bộ phận cấu thành chương trình toán Tiểu học mang ý nghĩa chuẩn bị  cho việc học môn hình học ở các cấp học trên, đồng thời giúp học sinh những hiểu biết cần thiết khi tiếp xúc với những “tình huống toán học” trong cuộc sống hàng ngày.

   Trong nhiều năm học, tôi đã dạy lớp 2, tôi nhận thấy việc dạy các yếu tố hình học trong chương trình toán ở bậc tiểu học nói chung và ở lớp 2 nói riêng là hết sức cần thiết. ở lứa tuổi học sinh tiểu học, tư duy của các con còn hạn chế về mặt suy luận, phân tích việc dạy “các yêu tốc hình học” ở Tiểu học sẽ góp phần giúp học sinh phát triển được năng lực tư duy, khả năng quan sát, trí tưởng tượng cao và kỹ năng thực hành hình học đặt nền móng vững chắc cho các em học tốt môn hình học sau này ở cấp học phổ thông cơ sở.

   Việc dạy các yếu tố hình học lớp 2 như thế nào để đạt được hiệu quả cao nhất phát huy được tính chủ động tích cực của học sinh phù hợp với yêu cầu đổi tới của phương pháp dạy học đó là nội dung tôi muốn đề cập tới trong đề tài Giúp học sinh lớp 2 học tốt các yếu tố hình học.

1.2. Mục đích nghiên cứu 

   Đề tài nhằm :

– Tìm hiểu những vấn đề lí luận về đổi mới phương pháp dạy học tích cực nói chung và dạy học tích cực trong môn Toán cụ thể là yếu tố hình học nói riêng.

– Vận dụng dạy học tích cực để thiết kế bài dạy , rèn luyện kĩ năng giải các bài tập  môn Toán nói  chung và các bài tập thuộc yếu tố  hình học nói riêng.

– Đề tài này biểu hiện kết quả học tập , tự rèn luyện nâng cao tay nghề cảu bản thân, tôi rất mong được sự góp ý của các bạn đồng nghiệp.

1.3. Đối tượng nghiên cứu 

– Đề tài nghiên cứu các phương pháp nhằm giúp giáo viên dạy các yếu tố hình học cho học sinh lớp 2 có hiệu quả cao nhất.

1.4. Phương pháp nghiên cứu 

-Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Đọc các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu 

.Tham khảo sáng kiến kinh nghiệm của đồng nghiệp.

-Phương pháp quan sát : Thông qua dự giờ 

-Phương pháp điều tra : tìm hiểu thực trạng việc dạy học môn toán nói chung và dạy các yếu tố hình học lớp 2 nói riêng.

-Phương pháp thực nghiệm : Kiểm nghiệm tính khả thi của đề tài thông qua quá trình dạy học các yếu tố hình học  cho học sinh lớp 2 do bản thân tôi chủ nhiệm.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN

2.1.Cơ sở lí luận của sáng kiến 

    Dạy toán ở Tiểu học vừa phải đảm bảo tính hệ thống chính xác của toán học vừa phải đảm bảo tính vừa sức của học sinh. Kết hợp yêu cầu đó là một việc làm khó, đòi hỏi tính khoa học và nhận thức, tốt về cả nội dung lẫn phương pháp. Trong chương trình dạy toán 2 các yếu tố hình học được đề cập dưới những hình thức hoạt động hình học như: Nhận dạng và gọi đúng tên hình chữ nhật, đường thẳng, đường gấp khúc, biết tính độ dài đường gấp khúc, tính chu vi hình tam giác, hình tứ giác, biết thực hành vẽ hình.

     Một trong những nhiệm vụ cơ bản dạy học các yếu tố hình học ở lớp 2 là cung cấp cho học sinh những biểu tượng hình học đơn giản, bước đầu làm quen với các thao tác lựa chọn, phân tích, tổng hợp hình, phát triển tư duy, trí tưởng tượng không gian. Nội dung các yếu tố hình học không nhiều, các quan hệ hình học ít, có lẽ vì phạm vi kiến thức các yếu tố hình học như vậy đã làm cho việc nghiên cứu nội dung dạy học này càng lý thú.

       Vì lí do trên tôi mạnh dạn xin trình bày một vài kinh nghiệm mà tôi để tâm suy nghĩ thực hiện trong quá trình dạy học ở lớp 2 của mình.

2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu

      Để có biện pháp, phương pháp dạy học tốt, chúng ta hãy nhìn lại và đánh giá thực trạng của việc dạy – học  các yếu tố hình học trong những năm vừa qua.

 * Thực trạng 

1. Về giáo viên 

     Hiện nay, trong trường tiểu học vẫn còn không ít giáo viên chưa thực sự chú trọng đến việc thay đổi phương pháp dạy cho phù hợp với sự đổi mới  của chương trình và với đối tượng học sinh .Bên cạnh đó, vẫn còn một số đồng chí còn làm việc rất khuôn mẫu theo sách giáo khoa và sách hướng dẫn , chỉ chú ý sao cho học sinh cho một kết quả đúng là được .Hơn nữa các yếu tố hình học luôn được coi là yếu tố  trìu tượng, khó cho cả người dạy và người học nên việc đi sâu, khai thác và phát triển các bài tập thuộc yếu tố hình học chưa thực sự được nhiều giáo viên quan tâm.

1. Học sinh 

     Do địa bàn dân cư rộng, các em đi học lại xa .Hầu hết các em lại là con gia đình công nhân và gia đình buôn bán nên việc quan tâm của phụ huynh còn hạn chế.

1. Chương trình sách giáo khoa 

   Các bài tập thuộc yếu tố hình học luôn được coi là các bài tập khó nên phần lớn học  sinh thường có tâm lí  “sợ ”khi gặp các bài tập này dẫn đến không ít em ngại học và ngại  làm các bài tập hình.

* Hiệu quả , kết quả của thực trạng trên .

      Qua thực trạng trên cho thấy hiệu quả của việc giảng dạy phân môn còn nhiều hạn chế như :  

    Trong giờ học – làm bài tập phần lớn giáo viên và học sinh chỉ đưa ra một đáp án đúng là được chưa chú ý dến việc phát triển đến những cách làm khác , thậm chí  còn có những học sinh bỏ qua các bài tập hình trong bài kiểm tra môn toán hay có làm chỉ để cho xong bài nên tỉ lệ bài sai còn cao và cụ thể bản thân tôi đã khảo sát bằng bài kiểm tra toán đầu năm trên 28 học sinh của lớp 2 C  như sau :

    Với thực trạng, kết quả, hiệu quả của thực trạng trên bản thân là giáo viên dạy lớp 2 nhiều năm tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp dạy các yếu tố hình học lớp 2 như thế nào để đạt được hiệu quả cao nhất phát huy được tính chủ động tích cực của học sinh phù hợp với yêu cầu đổi mới của phương pháp dạy học đó là nội dung tôi muốn đề cập tới trong đề tài Giúp học sinh lớp 2 học tốt các yếu tố hình học.

2.3. CÁC GIẢI PHÁP ĐÃ SỬ DỤNG ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.

2.3.1 .Tìm hiểu nội dung chương trình 

    Nội dung dạy học các yếu tố hình học lớp 2 phong phú, đa dạng, được giới thiệu đầy đủ về :

– Đường thẳng, ba điểm thẳng hàng.

– Đường gấp khúc

– Tính độ dài đường gấp khúc.

– Giới thiệu hình tứ giác, hình chữ nhật. Vẽ hình trên giấy ô vuông.

– Giới thiệu khái niệm ban đầu về chu vi của hình học.

    Cấu trúc, nội dung các yếu tố hình học trong sách giáo khoa toán 2 được sắp xếp đan xen với các mạch kiến thức khác phù hợp sự phát triển theo từng giai đoạn của học sinh.

2.3.2. Yêu cầu cơ bản về kiến thức và kỹ năng:

– Học sinh biết nhận biết dạng và gọi đúng tên hình chữ nhật, hình tứ giác, đường thẳng,  đường gấp khúc. Đặc biệt lưu ý học sinh (nhận dạng hình “tổng thể”), chưa yêu cầu nhận ra hình chữ nhật cũng là hình tứ giác, hình vuông cũng là hình chữ nhật.

– Biết thực hành vẽ hình (theo mẫu) trên giấy ô vuông, xếp, ghép các hình đơn giản.

– Học sinh bước đầu làm quen với các thao tác lựa chọn, phân tích, tổng hợp hình, phát triển tư duy, trí tưởng tượng không gian.

  Các yếu tố hình học trong SGK lớp  2 đã bám sát trình độ chuẩn (thể hiện các yêu cầu cơ bản về kiến thức và kỹ năng mà học sinh cần đạt được, phù hợp với mức độ ở lớp 2 .

Dạng 1 : Về nhận biết hình:

1. Về đoạn thẳng, đường thẳng.

  Vấn đề “đoạn thẳng, đường thẳng” được giới thiệu ở tiểu học có thể có nhiều cách khác nhau. Trong sách toán 2, khái niệm “đường thẳng” được giới thiệu bắt đầu từ “đoạn thẳng” (đã được học ở lớp 1) như sau:

– Cho điểm A và điểm B, lấy thước và bút nối hai điểm đó ta được đoạn thẳng AB.