SKKN Hiệu quả thiết thực từ việc vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học môn Mĩ thuật lớp 8 Tiết 2 – Bài 2: Sơ lược mĩ thuật thời Lê (từ thế kỉ XV đến đầu thế kỉ XVIII)

                                               PHẦN A. MỞ ĐẦU 

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

      Ở Việt Nam hiện nay yêu cầu đổi mới giáo dục là một vấn đề then chốt nhằm nâng cao chất lượng dạy – học để góp phần đào tạo những con người phát triển toàn diện, làm cơ sở vững chắc cho quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa của đất nước vững bước trong thế kỉ XXI, với những lớp người có trình độ văn hóa – khoa học kỹ thuật tiên tiến. Trong những năm gần đây nhiều chương trình chuyên đề do Bộ giáo dục đào tạo và sở GD&ĐT tập huấn các phương pháp dạy học tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong quá trình giảng dạy. Do đó việc đổi mới phương pháp dạy học đã và đang có nhiều triển vọng và đạt kết quả cao trong các tiết dạy học. Đặc biệt là việc vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học theo chủ đề tích hợp ở tất cả các bộ môn nói chung và môn Mĩ thuật nói riêng. Mĩ thuật là môn học góp phần quan trọng trong việc giáo dục thẩm mỹ cho học sinh. Vậy qua tiết học thường thức Mĩ thuật 8: Sơ lược mĩ thuật thời Lê (từ thế kỉ XV đến đầu thế kỉ XVIII), với việc dạy học tích hợp liên môn giúp học sinh biết được bối cảnh lịch sử của đất nước Việt Nam trong giai đoạn này. Đồng thời cho chúng ta hiểu biết về những cống hiến của cha ông nói chung và về mĩ thuật nói riêng trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước qua các triều đại. Đặc biệt là những thành tựu Mĩ thuật Việt Nam trong giai đoạn từ thế kỉ XV đến đầu thế kỉ XVIII thông qua các công trình kiến trúc, điêu khắc, chạm khắc trang trí và đồ gốm thời Lê. Từ đó củng cố thêm cho học sinh những hiểu biết nhiều về môn học khác, các em có thể vận dụng được các kiến thức đã học để giải quyết các tình huống, thách thức, bất ngờ chưa từng gặp, nhằm khắc phục tình trạng khô cứng, nặng nề, tản mạn, rời rạc trong dạy học, làm cho học sinh có hứng thú và say mê hơn với phân môn thường thức Mĩ thuật trong nhà trường hiện nay.   

       Thực hiện dạy học liên môn chính là con đường tích hợp những nội dung các kiến thức hỗ trợ lẫn nhau, sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho việc góp phần hình thành và phát triển các năng lực hành động, năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh, hình thành các kĩ năng giao tiếp ứng xử. Góp phần phát triển tư tưởng, tình cảm, ý thức của học sinh về bảo vệ các di tích lịch sử của dân tộc không chỉ bằng hô khẩu hiệu mà bằng những tình cảm nhận thức, sự lay động tâm hồn, hành động, việc làm. Để làm được điều đó, trong các bài dạy môn Mĩ thuật cần có sự thuyết phục, giúp các em hiểu, vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống. Bản thân tôi là một giáo viên giảng dạy môn Mĩ thuật luôn trăn trở suy nghĩ, tìm ra các biện pháp có sức thuyết phục trong công tác giảng dạy. Chính vì thế mà tôi lựa chọn đề tài: Hiệu quả thiết thực từ việc vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học môn Mĩ thuật lớp 8 Tiết 2- Bài 2: Sơ lược mĩ thuật thời Lê (từ thế kỉ XV đến đầu thế kỉ XVIII)

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

          Nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Mĩ thuật ở trường THCS, từ những kinh nghiệm trong giảng dạy giúp các em học sinh hứng thú trong học tập môn Mĩ thuật.

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

        Hiệu quả thiết thực từ việc vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học môn Mĩ thuật lớp 8 Tiết 2 – Bài 2: Sơ lược mĩ thuật thời Lê (từ thế kỉ XV đến đầu thế kỉ XVIII)

1. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

       Dạy học theo phương pháp gợi mở, nêu vấn đề và giải quyết vấn đề, chia nhóm tìm hiểu, tích hợp liên môn, ưng dụng CNTT và phương tiện dạy học, củng cố, luyện tập, kiểm tra, đánh giá.                           

                     PHẦN B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

Trong thực tế giảng dạy của nhiều năm qua, bài “Sơ lược mĩ thuật thời Lê” là bài dạy mang tính thực tiễn nhiều, đòi hỏi cả người dạy và người học phải biết vận dụng, phát huy kiến thức của nhiều môn học. Tuy nhiên, do thời lượng của tiết học có hạn nên đa phần giáo viên chỉ chú trọng đến việc khai thác nội dung cơ bản, kiến thức môn học chính, do vậy mà ít quan tâm đến các kiến thức liên môn. Nội dung bài học chỉ mang tính chất nhắc lại một cách hình thức, không tiến hành các phương pháp hỗ trợ, kết hợp kiến thức liên môn để có thể đạt được kết quả học tập hiệu quả cao.

Việc vận dụng các kiến thức vào cuộc sống của học sinh còn ít. Bên cạnh đó giáo viên ít chú ý xâu chuỗi kiến thức, giữa môn này với môn khác nên chưa tạo được sự hứng thú trong tiết thường thức mĩ thuật đối với học sinh. Đối tượng là các em khối 8 liên hệ về mặt thực tế đang còn lúng túng, rời rạc. Trong suy nghĩ nhận thức của các em học môn nào là kiến thức riêng của môn học đó, không liên quan với nhau. Các kiến thức chưa có mối liên hệ chặt chẽ, hữu cơ. Những yếu tố này ảnh hưởng đến việc nắm kiến thức bài học của chính các em.

Thực tế giảng dạy môn Mĩ thuật tại trường Trung học cơ sở nói chung và trường Trung học cơ sở Lam Sơn nói riêng vẫn còn nhiều khó khăn. Trước hết, học sinh vẫn quan niệm đây là một môn học phụ không quan trọng. Đồng thời, phân môn thường thức mĩ thuật thường là các bài dài, kiến thức rộng, học sinh chưa biết cảm thụ các tác phẩm nghệ thuật nên giờ học nhàm chán. Bên cạnh đó phương pháp của giáo viên, cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học, trường lớp thiết bị dạy học còn nhiều hạn chế và bất cập. Vì thế mà chưa được các em chú trọng học tập và cũng rất ít em yêu thích môn học. Do vậy, tình trạng chung của giờ thường thức mĩ thuật là đơn điệu nhàm chán, học sinh thường có thái độ thờ ơ với giờ học này. Từ thực trạng đó, một yêu cầu đặt ra: Làm thế nào nâng cao chất lượng dạy và học thuòng thức Mĩ thuật và vận dụng các kiến thức môn học vào thực tiễn cuộc sống, giáo dục các em bảo vệ các di sản văn hóa của dân tộc. Điều đó đòi hỏi giáo viên dạy Mĩ thuật không chỉ có kiến thức vững vàng về bộ môn của mình mà còn phải có những hiểu biết vững chắc về các bộ môn Địa lý, Văn học, Lịch sử, Âm nhạc, Mĩ thuật, Nghệ thuật, Khoa học,… để vận dụng kiến thức liên môn vào bài giảng Mĩ thuật làm phong phú và hấp dẫn hơn.

1. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

       Dạy học tích hợp, liên môn xuất phát từ yêu cầu mục tiêu dạy học phát triển

năng lực học sinh, đòi hỏi phải tăng cường yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề thực tiễn. Khi giải quyết một vấn đề trong thực tiễn, bao gồm cả tự nhiên và xã hội, đòi hỏi học sinh phải vận dụng kiến thức tổng hợp, liên quan đến nhiều môn học. Vì vậy, dạy học cần phải tăng cường theo hướng tích hợp liên môn. 

        Dạy học tích hợp có nghĩa là đưa những nội dung giáo dục có liên quan vào quá trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống, giáo dục pháp luật, giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, biển, đảo, giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông…. 

       Dạy học liên môn là phải xác định các nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiểu môn học để dạy học, tránh việc học sinh phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. Đối với những kiến thức liên môn nhưng có một môn học chiếm ưu thế thì có thể bố trí dạy trong chương trình của môn đó và không dạy lại ở các môn khác.

        Trường hợp nội dung kiến thức có tính liên môn cao hơn thì sẽ tách ra thành các chủ đề liên môn để tổ chức dạy học riêng vào một thời điểm phù hợp, song song với quá trình dạy học các bộ môn liên quan. 

1. Vai trò dạy học liên môn trong tiết Sơ lược mĩ thuật thời Lê ở trường THCS Lam Sơn.

        Học sinh hiểu được diễn biến lịch sử xã hội và sự phát triển của nền Mĩ thuật thời Lê. Từ đó học sinh có một cái nhìn tích cực, trong mọi hoàn cảnh cuộc sống các em đều có ý trí vươn lên trong học tập, lao động, chiến đấu khi đất nước hòa bình hay có chiến tranh. 

       Những tác phẩm về kiến trúc, điêu khắc, chạm khắc, đồ gốm,…là nguồn cảm hứng sáng tạo cho học sinh học tập và noi theo. Được thể hiện qua một số tác phẩm do học sinh sáng tác về đề tài sinh hoạt hay hoạt động vẽ tranh chúng em gìn giữ và bảo vệ các di tích lịch sử. Để thấy được yếu tố quan trọng của bộ môn Mĩ thuật trong mọi thời đại đó là ngôn ngữ mĩ thuật tạo hình. Ví dụ như các