SKKN Hướng dẫn học sinh giải toán Tỉ lệ thức và dãy tỉ số bằng nhau môn Đại số 7

I .PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chon đề tài.

Toán học là môn học rất phong phú và đa dạng, đó là niềm say mê của những người yêu thích Toán học. Đây cũng là bộ môn khoa học được coi là chủ lực, bởi trước hết Toán học hình thành cho các em tính chính xác, tính hệ thống, tính khoa học và tính logic,… Vì thế nếu chất lượng dạy và học môn Toán được nâng cao thì có nghĩa là chúng ta tiếp cận với nền kinh tế tri thức khoa học hiện đại, giàu tính nhân văn của nhân loại. Đối với học sinh, để có một kiến thức vững chắc, đòi hỏi phải phấn đấu rèn luyện, học hỏi rất nhiều và bền bỉ. Đối với giáo viên: Làm thế nào để trang bị cho các em đầy đủ kiến thức cần thiết? Đó là câu hỏi mà giáo viên nào cũng phải đặt ra cho bản thân.

Cùng với sự đổi mới chương trình và sách giáo khoa, tăng cường sử dụng thiết bị, đổi mới phương pháp dạy học nói chung và đổi mới phương pháp dạy và học toán nói riêng trong trường THCS hiện nay là tích cực hoá hoạt động học tập, hoạt động tư duy, độc lập sáng tạo của học sinh, khơi dậy và phát triển khả năng tự học, nhằm nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, rèn luyện và hình thành kĩ năng vận dụng kiến thức một cách khoa học, sáng tạo vào thực tiễn. 

Trong chương trình Đại số lớp 7, phần kiến thức về tỷ lệ thức và dãy tỷ số bằng nhau là hết sức cơ bản. Việc áp dụng của dạng toán này rất phong phú, từ một tỷ lệ thức ta có thể chuyển thành một đẳng thức giữa 2 tích, trong một tỷ lệ thức nếu biết được 3 số hạng ta có thể tính được số hạng thứ tư. Trong chương II, khi học về đại lượng tỷ lệ thuận, tỷ lệ nghịch ta thấy tỷ lệ thức là một phương tiện quan trọng giúp ta giải toán. Trong phân môn Hình học, để học được định lý Talet, tam giác đồng dạng (lớp 8) thì không thể thiếu kiến thức về tỷ lệ thức. Mặt khác khi học tỷ lệ thức và tính chất của dãy tỷ số bằng nhau còn rèn tư duy cho học sinh rất tốt giúp các em có khả năng khai thác bài toán, lập ra bài toán mới.

Với những lý do trên đây, trong đề tài này tôi đưa ra một số dạng bài tập về trong Đại số lớp 7.

Nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy, giúp học các em học sinh tháo gỡ và giải quyết tốt những khó khăn, vướng mắc trong học tập đồngthời nâng cao chất lượng bộ môn nên tôi đã chọn đề tài : “Hướng dẫn học sinh giải toán Tỉ lệ thức và dãy tỉ số bằng nhau môn Đại số 7” để giúp HS có khả năng tư duy, thành lập các bài toán mới, tính cẩn thận trong tính toán, đặc biệt rèn kĩ năng với những dạng toán tìm số hạng chưa biết, chứng minh tỷ lệ thức, giải toán chia tỷ lệ, góp phần rèn luyện trí thông minh và năng lực sáng tạo cho học sinh. Từ đó giúp học sinh say mê hơn với bộ môn Toán.

2. Mục đích nghiên cứu.

        – Chỉ ra những phương pháp dạy loại bài “Tỷ lệ thức và dãy tỷ số bằng nhau” 

       – Đổi mới phương pháp dạy học.

       – Nâng cao chất lượng dạy và học, cụ thể là chất lượng mũi nhọn.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.

1. Đối tượng nghiên cứu:

       – Häc sinh khèi 7 trưêng THCS .

       – Gi¸o viªn bé m«n To¸n ë trưêng THCS TrungChính

       – C¸c d¹ng bµi tËp Toaùn 7 

1. Phạm vi nghiên cứu:

     Trong quá trình nghiên cứu và tìm tòi, tôi không tập trung vào tất cả các dạng  bài toán Toán 7 mà chỉ tập trung vào các vấn đề sau:

     – Phương pháp giải một số dạng toán về tỷ lệ thức và dãy tỷ số bằng nhau như:       

         + Tìm số hạng chưa biết.

         + Chứng minh liên quan đến tỷ số bằng nhau.

         + Toán chia tỷ lệ.

    –  Cách tránh những sai lầm thường gặp trong giải toán liên quan đến dãy tỷ số bằng nhau.

   -. Một số ví dụ cụ thể và phương pháp giải.

4. Phương pháp nghiên cứu.

1. Phương pháp điều tra.
2. Phương pháp quan sát.
3. Phương pháp phỏng vấn.
4. Phương pháp phân tích sản phẩm.
5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
6. Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia.

1. PHẦN NỘI DUNG 

1. Cơ sở lý luận liên quan đến đề tài nghiên cứu
2. Cơ sở lý luận 

Trước sự phát triển mạnh mẽ nền kinh tế tri thức khoa học, công nghệ thông tin như hiện nay, một xã hội thông tin đang hình thành và phát triển trong thời kỳ đổi mới như nước ta đã và đang đặt nền giáo dục và đào tạo trước những thời cơ và thách thức mới. Để hòa nhập tiến độ phát triển đó thì giáo dục và đào tạo luôn đảm nhận vai trò hết sức quan trọng trong việc “đào tạo nhân lực,  nâng cao dân trí,  bồi dưỡng nhân tài” mà Đảng, Nhà nước đã đề ra, đó là “đổi mới giáo dục phổ thông theo Nghị quyết số 40/ 2000/ QH10 của Quốc hội”.

     Nhằm đáp ứng được mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh, con đường duy nhất là nâng cao chất lượng học tập của học sinh ngay từ nhà trường phổ thông. Là giáo viên ai cũng mong muốn học sinh của mình tiến bộ, lĩnh hội kiến thức dễ dàng, phát huy tư duy sáng tạo, rèn tính tự học, thì môn toán là môn học đáp ứng đầy đủ những yêu cầu đó.

     Việc học toán không phải chỉ là học như SGK, không chỉ làm những bài tập do thầy, cô ra mà phải nghiên cứu đào sâu suy nghĩ, tìm tòi vấn đề, tổng quát hoá vấn đề và rút ra được những điều gì bổ ích. Dạng toán về tỉ lệ thức và dãy tỉ số bằng nhau trong Đại số 7 là một dạng toán rất quan trọng, là nền tảng, làm cơ sở để học sinh học tiếp các chương sau này. 

      Vậy làm thế nào để học sinh giải các bài toán về tỉ lệ thức và dãy tỉ số bằng nhau một cách chính xác, nhanh chóng và đạt hiệu quả cao? Để thực hiện tốt điều này, đòi hỏi giáo viên cần xây dựng cho học sinh những kĩ năng như quan sát, nhận xét, đánh giá bài toán, đặc biệt là kĩ năng giải toán, kĩ năng vận dụng bài toán, tuỳ theo từng đối tượng học sinh, mà ta xây dựng cách giải cho phù hợp trên cơ sở các phương pháp đã học và các cách giải khác, để giúp học sinh học tập tốt bộ môn. 

1. Cơ sở thực tiễn 

Tồn tại nhiều học sinh yếu trong tính toán, kĩ năng quan sát nhận xét, biến đổi và thực hành giải toán, phần lớn do mất kiến thức căn bản ở các lớp dưới, nhất là chưa chủ động học tập ngay từ đầu chương trình lớp 7; do lười nhác