SKKN Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc – Giáo dục công dân 9

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài:

Dạy học tích hợp liên môn là dạy học những nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học. “Tích hợp” là nói đến phương pháp và mục tiêu của hoạt động dạy học còn “liên môn” là đề cập tới nội dung dạy học. Dạy học tích hợp được xây dựng trên cơ sở những quan điểm tích cực về quá  trình học tập và quá trình dạy học. Vận dụng hợp lí quan điểm tích hợp trong giáo dục và dạy học sẽ giúp phát triển các năng lực, giải quyết những vấn đề phức tạp và làm cho việc học tập trở nên có ý nghĩa hơn với học sinh so với việc các môn học, các mặt giáo dục được thực hiện riêng rẽ [7] 

Trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa, khoa học công nghệ và kỹ thuật phát triển như vũ bão hiện nay, việc đổi mới sự nghiệp giáo dục để đào tạo một thế hệ chủ nhân mới có tư duy sáng tạo, tích cực năng động, có kỹ năng và làm việc, thích ứng với nhu cầu xã hội là một điều vô cùng cấp thiết. Chương trình SGK cũng đã được xây dựng theo quan điểm tích hợp liên môn. Đó là “ xu hướng phát triển mạnh ở nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là các nước tiên tiến” ( PGS.TS Trần Đức Tuấn – NXB Giáo dục Việt Nam) [8 ]. Vì vậy việc dạy học tích hợp liên môn  trong giảng dạy là một trong những phương pháp giảng dạy mới đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 

Đối với môn Giáo dục công dân, mục tiêu giáo dục và phát triển nhân cách con người luôn được xác định là quan trọng nhất. Với đặc thù là một môn học mà tri thức vừa mang tính trừu tượng, vừa gắn với thực tiễn, giáo dục nhân cách của con người và xây dựng cái nhìn nhân văn đối với thế giới xung quanh, hình thành chủ yếu kỹ năng sống cho học sinh nên môn học này có liên quan đến kiến thức của nhiều môn học khác. Vì vậy, một trong những phương pháp giảng dạy bộ môn hiệu quả đó là tích hợp liên môn nhiều môn học như  Lịch Sử, Văn học, Địa lí, Toán học, Âm nhạc, Hóa học, Mĩ thuật…trong quá trình dạy học. 

Bài “Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc” được giảng dạy trong chương trình GDCD lớp 9. Với mục tiêu là giáo dục để học sinh hiểu thế nào là truyền thống tốt đẹp của dân tộc, hiểu được thế nào là kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc và vì sao cần phải kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc ? Qua đó, học sinh xác định được những thái độ, hành vi cần thiết để kế thừa, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đồng thời giáo dục các em biết rèn luyện bản thân theo các truyền thống tốt đẹp ấy. Để học sinh luôn có được thái độ tôn trọng, tự hào về những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, qua bài học cần sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học trong đó phương pháp tích hợp kiến thức các bộ môn đóng vai trò quan trọng.

1.2. Mục đích nghiên cứu: 

         Việc nghiên cứu và tích hợp các bộ môn lịch sử, ngữ văn, âm nhạc, giáo dục công dân, địa lí, mỹ thuật bài “Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc” nhằm mục đích tạo sự phấn khởi, hào hứng nắm bài một cách hiệu quả cho học sinh, giờ học trở nên nhẹ nhàng, hấp dẫn. Học sinh được rèn luyện các kỹ năng, đặc biệt là kỹ năng vận dụng kiến thức trong học tập và trong thực tiễn, nâng cao khả năng tổng hợp phân tích đánh giá và giải quyết vấn đề cho học sinh. Đồng thời, hình thành thái độ rõ ràng, tích cực. Từ đó có sự chuyển biến tốt trong hoạt động học tập và rèn luyện của các em, học sinh biết xây dựng mối quan hệ bạn bè thân thiện, nhân ái, vị tha. Biết tự hào và giữ gìn, phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc trong cuộc sống thường ngày.

Bên cạnh những mục đích trên, thông qua bài học để phát triển năng lực phân tích, đánh giá quan niệm, thái độ, cách ứng xử khác nhau liên quan đến vấn đề kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Năng lực thuyết trình, vận dụng kiến thức liên môn để trả lời câu hỏi trong bài học, năng lực làm việc nhóm.

1.3. Đối tượng nghiên cứu : 

Đề tài nghiên cứu về dạy học theo chủ đề tích hợp qua việc tích hợp kiến thức các môn học: Ngữ văn, lịch sử, địa lý, âm nhạc, mĩ thuật, hiểu biết xã hội trong bài “Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc” – Giáo dục công dân 9.  Từ đó, đúc rút kinh nghiệm cho việc áp dụng dạy học tích hợp liên môn trong bộ môn học giáo dục công dân nói riêng và trong nhà trường nói chung.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

Để thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Đọc tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu.

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.

– Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.

– Phương pháp thực nghiệm 

– Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm và một số phương pháp khác…

2. NỘI DUNG:

2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:

Truyền thống là thói quen hình thành đã lâu đời trong lối sống và nếp nghĩ, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Truyền thống bao gồm các đối tượng của di sản xã hội (các giá trị vật chất và tinh thần), quá trình kế thừa xã hội, các phương thức của nó. Trong truyền thống có các quy định, các tiêu chuẩn hành vi, các giá trị tư tưởng, thói quen, tập tục… của các xã hội nhất định.

Với tư cách là một yếu tố thuộc di sản văn hóa và xã hội, giá trị truyền thống được hiểu một cách cụ thể hơn: là tập hợp những tư tưởng và tình cảm, những thói quen trong tư duy, lối sống và ứng xử của một cộng đồng người nhất định được hình thành trong lịch sử và đã trở nên ổn định, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ta thường nói: truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam, truyền thống hiếu học, tôn sư trọng đạo của người Việt Nam, truyền thống lao động cần cù hay truyền thống nhân ái, thương người… của dân tộc ta. Truyền thống là tinh hoa đã được chắt lọc qua thử thách của thời gian và được nâng cao dần theo trình độ phát triển mọi mặt của con người và xã hội mà không xa rời nguồn cội. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, những truyền thống đó đã tạo nên bản sắc của dân tộc Việt Nam, tâm hồn và bản lĩnh của con người Việt Nam.

Có thể nói, dân tộc Việt Nam sau bao nhiêu thăng trầm của lịch sử, vẫn đứng vững và phát triển được như ngày hôm nay là vì chúng ta đã luôn gìn giữ và phát huy được bản sắc dân tộc mình, đó là giá trị truyền thống. Đây chính là nền tảng của nền đạo đức mới mà chúng ta cần xây dựng cho thế hệ thanh niên hiện nay.

Đứng trước xu thế toàn cầu hóa của bối cảnh quốc tế hiện thời, việc nhận thức rõ vấn đề này có ý nghĩa hết sức quan trọng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống dân tộc nói riêng và phát triển đất nước nói chung. [6] 

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến :

           Là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn ngữ văn và môn giáo dục công dân các khối lớp 9 tôi nhận thấy rõ tính tích cực của việc dạy học tích hợp liên môn. Với việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, vai trò của giáo viên không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học của học sinh cả ở trong và ngoài lớp học. Vì vậy giáo viên các bộ môn liên quan có điều kiện và chủ động hơn trong sự phối hợp, hỗ trợ nhau trong dạy học.

Trong những năm qua giáo viên cũng đã được trang bị thêm nhiều kiến thức mới về phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực: như phương pháp bàn tay nặn bột hoặc kĩ thuật khăn trải bàn, dạy học theo dự án … Không gian “trường học kết nối” rất thuận lợi để giáo viên đổi mới trong dạy tích hợp liên môn.  Nhà trường cũng đã đầu tư nhiều phương tiện dạy học có thể đáp ứng một phần đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. Cùng với sự phát triển của xã hôi là sự phát