SKKN Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn Tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh

1. PHẦN MỞ ĐẦU

A . ĐẶT VẤN ĐỀ.

1. Thực trạng của vấn đề.

Đảng nhận định “ Tiểu học là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân”. Nền tảng có chắc có vững thì toàn hệ thống mới tạo nên cấu trúc bền vững và phát triển hài hòa. Mục tiêu giáo dục tiểu học nhằm “ Hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài, về tình cảm, trí tuệ, thể chất và kĩ năng cơ bản”. Giáo dục tiểu học tạo tiền đề cơ bản để nâng cao dân trí, là cơ sở ban đầu hết sức quan trọng để đào tạo thế hệ trẻ trở thành người công dân tốt trong giai đoạn mới.

Chúng ta biết rằng: “ Nhân cách của con người chỉ có thể hình thành thông qua hoạt động học tập, giao tiếp”. Để xã hội tồn tại và phát triển, con người phải phát triển toàn diện : Tài và Đức.

          Nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường nói chung và trong bậc tiểu học nói riêng, hiện nay vấn đề cải cách giảng dạy là mối quan tâm chung của toàn xã hội. Đó có rất nhiều phương pháp giảng dạy mới được đưa vào giảng dạy ở trường học. Chính sự đổi mới phương pháp giáo dục này sẽ góp phần quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo của ngành giáo dục, đào tạo con người mới, con người lao động, tự chủ sáng tạo có kỉ luật có năng suất lao động cao. Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đòi hỏi những chủ nhân tương lai vừa giỏi năng lực chuyên môn, vừa có nhân cách tốt. Để làm việc này, ngành giáo dục có sự thay đổi nội dung chương trình để nâng cao chất lượng dạy và học.

          Đổi mới phương pháp dạy học là nội dung quan trọng đã và đang được thực hiện ở các trường tiểu học hiện nay. Môn Tiếng Việt là một trong những môn học có nhiều đổi mới về cả nội dung và phương pháp dạy học nhằm thực hiện mục tiêu phát triển kĩ năng năng lực của học sinh, giúp các em giao tiếp một cách đúng đắn, mạch lạc, tự nhiên trong môi trường xã hội.

         Đặc biệt đối với phân môn Tập đọc, thông qua hệ thống bài đọc theo các chủ điểm với các câu hỏi và bài tập khai thác nội dung ở mỗi bài, nhiệm vụ của mỗi giáo viên là phải giúp học sinh có những hiểu biết về tự nhiên xã hội, con người qua đó hình thành cho các em một vốn từ vốn diễn đạt và những hiểu biết nhất định về các tác phẩm, qua đó góp phần vào việc rèn luyện nhân cách cho các em. Không những vậy phân môn Tập đọc còn gợi mở cho học sinh cái hay cái đẹp của ngôn từ tiếng việtvaf hiểu được phần nào cuộc sống xung quanh. Qua đó bồi dưỡng cho học sinh những tình cảm chân chính, lành mạnh như tình cảm gia đình, tình thầy trò, tình bạn, tình yêu quê hương đất nước, con người, đồng thời hình thành phất triển ở học sinh những phẩm chất tốt đẹp.

            Nhiệm vụ của việc dạy học tập đọc trong nhà trường Tiểu học là giúp học sinh củng cố, phát triển kỹ năng đọc hiểu, đọc thầm để chọn thông tin và bước đầu biết đọc diễn cảm, đọc hiểu và nắm được nội dung của bài phát hiện ra những giá trị nội dung cũng như nghệ thuật của bài. Để giải quyết được nhiệm vụ đó trong dạy học, mỗi giáo viên cần biết khai thác một cách hợp lý hệ thống câu hỏi và bài tập của mỗi bài. Việc sử dụng hiệu quả hệ thống câu hỏi sẽ giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy một cách đáng kể.

          Thực tế cho thấy nếu giáo viên đặt được nhiều hệ thống câu hỏi một cách hợp lý phù hợp với nội dung bài học sẽ giúp học sinh hiểu bài sâu sắc hơn nhiều so với việc chỉ giảng giải một cách đơn thuần. Khi dạy một bài tập đọc, có nhiều câu hỏi vẫn giữ nguyên nội dung câu hỏi trong sách giáo khoa nhưng cũng có những câu hỏi cần phải được giáo viên khai thác bằng các ý nhỏ, đôi khi cần thay thế một số câu hỏi khác nhằm giúp học sinh hiểu được nội dung bài và phát huy năng lực học sinh, giúp học sinh bộc lộ bản thân.             Mỗi câu hỏi sẽ giúp học sinh tìm ra được những chi tiết cụ thể trong bài bằng những từ ngữ, hình ảnh so sánh từ đó tìm ra được nội dung của bài. Mỗi giáo viên có một cách khai thác câu hỏi riêng trước cùng một câu hỏi có giáo viên yêu cầu học sinh tìm ra nội dung câu trả lời rồi mới đi sâu vào phân tích nội dung câu trả lời. Dù ở mức độ nào thì mục tiêu đặt ra cũng là giúp học sinh hiểu được nội dung bài. Do đó yêu cầu đặt ra với mỗi giáo viên dạy Tiểu học nói chung và giáo viên dạy lớp 4 nói riêng khi dạy Tập đọc phải tạo ra hệ thống câu hỏi cần đảm bảo phát huy được tư duy học sinh. Làm được điều đó là giáo viên đã nâng cao được hiệu quả trong việc dạy học phân môn Tập đọc.

           Năm học này, tôi được phân công trực tiếp giảng dạy lớp 4 tại trường Tiểu học. Vì thế sau khi tìm hiểu yêu cầu nhiệm vụ , thực trạng dạy tiết Tập đọc ở lớp 4, tôi thấy việc sử dụng hệ thống câu hỏi trong khi dạy Tập đọc như thế nào để đạt hiệu quả cao cho học sinh lớp 4? Vì vậy tôi đã mạnh dạn nghiên cứu và thực hiện đề tài này, đồng thời tôi cũng đưa ra một số kinh nghiệm của bản thân để cùng trao đổi với các đồng nghiệp về “ Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn Tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh”.

            Tuy nhiên đây cũng chỉ là một biện pháp nhỏ nhằm nâng cao chất lượng học các bài tập đọc cho học sinh lớp 4. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của đồng nghiệp để kinh nghiệm của tôi được hoàn chỉnh hơn.

2. Ý nghĩa, tác dụng của giải pháp:

       Giúp học sinh tiếp phát triển được tư duy năng lực thông qua từng câu hỏi trong các bài tập đọc, từ đó các em có cơ hội bộc lộ cảm xúc của cá nhân, mở rộng tâm hồn và phát triển nhân cách cho bản thân.

3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu đề tài

           * Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 4B Trường Tiểu học Hòa Phong

           – Hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn Tập đọc nhằm phát triển năng lực học sinh.

            * Phạm vi đề tài: Do năng lực của bản thân còn hạn chế , vì vậy dựa trên thực tế về việc dạy – học phân môn Tập đọc lớp 4 tôi chỉ trình bày sáng kiến “ Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn Tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh”.

trong chương trình giáo dục bậc Tiểu học và để làm tiền đề cho các em ở các lớp trên.

1. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH.

– Phương pháp quan sát thông qua dự giờ.

– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm, kiểm tra đối chứng.

– Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu.

– Việc nghiên cứu để xây dựng đề tài sáng kiến kinh nghiệm này đã tiến hành trong thời gian dài, được bản thân rút kinh nghiệm qua quá trình giảng dạy các môn học. Những kinh nghiệm tích luỹ được trong giảng dạy, được giáo viên ghi chép vào nhật kí dạy học. Những kết quả giảng dạy được bản thân thường xuyên cập nhật để so sánh, rút kinh nghiệm vào từng thời điểm trong năm học và so sánh kết quả với những năm học trước. Từ đó đề ra những biện pháp để giảng dạy đạt kết quả cao hơn.

      Việc nâng cao chất lượng giảng dạy nói chung và ở bậc tiểu học nói riêng đang là mối quan tâm chung của toàn xã hội. Nâng cao chất lượng giảng dạy ở Tiểu học sẽ góp phần quan trọng cho việc thực hiện mục tiêu đào tạo của ngành :Giáo dục là đào tạo con người mới một cách hệ thống, vững chắc ngay từ  khi các em mới cắp sách đến trường. Sau nhiều năm nghiên cứu và thực nghiệm chương trình và bộ sách giáo khoa mới ở tiểu học đó ra đời, đáp ứng những đòi hỏi về đổi mới giáo dục ở Tiểu học – Trong đó có môn Tiếng Việt đặc biệt là phân môn Tập đọc là vấn đề người giáo viên cần quan tâm sâu sát hơn.

1. Cơ sở khoa học.

– Cung cấp thêm vốn tiếng Việt và văn học cho học sinh, giúp học sinh mở rộng hiểu biết, phát triển tư duy.

– Bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, thẩm mỹ cho học sinh.

– Đọc lưu loát tác phẩm, ngắt nghỉ, nhấn giọng, phân biệt giọng đọc của các nhân vật một cách hợp lý.

– Mỗi bài tập đọc là một tác phẩm nghệ thuật. Vì vậy rèn đọc, khai thác tổ chức đều phải chú ý đến tính nghệ thuật. Ngoài chức năng dạy đọc, giờ Tập đọc còn giúp trau dồi cho học sinh kiến thức tiếng Việt, kiến thức văn học, kiến thức đời sống, giáo dục tình cảm và thẩm mỹ cho học sinh.

 – Chương trình phân môn Tập đọc lớp 4 gồm có ( chương trình tập 1 và tập 2)