SKKN Kinh nghiệm vận dụng Phương pháp trò chơi học tập trong dạy học Luyện từ và câu lớp 2

A. PHẦN MỞ ĐẦU:
I. Lý do chọn đề tài:
Trong trường tiểu học, cùng với những môn học khác ,Tiếng Việt là môn học có nhiều đổi mới cả về mục đích, nội dung và quan điểm dạy học. Tiếng Việt lớp 2 bao gồm sáu phân môn, mỗi phân môn có một vị trí đặc biệt quan trọng. Học tốt từng phân môn là học tốt Tiếng Việt. Tiếng Việt là môn học cơ sở để tiếp thu và lĩnh hội tri thức các môn học khác.
Mỗi phân môn Tiếng Việt có một sắc thái riêng. Phân môn Luyện từ và câu tuy bản chất là cung cấp vốn từ (từ ngữ) và học về câu (ngữ pháp), song trong sách giáo khoa không đưa ra “những kiến thức đóng khung có sẵn” mà là “hệ thống các bài tập”. Học sinh muốn lĩnh hội tri thức không thể khác là thực hành làm tất cả các bài tập trong sách giáo khoa. Vậy một giờ Luyện từ và câu (LTVC) ở lớp 2 được tiến hành ra sao ?
Thực tế cho thấy mỗi giáo viên đều tích cực đổi mới phương pháp dạy học nhưng nhiều tiết dạy LTVC ở lớp 2 diễn ra vẫn còn trầm lắng và chưa thật sự hiệu quả. Tuy chưa phải học những kiến thức sâu rộng như thành phần chính, phụ của câu hoặc những khái niệm mang tính bản chất, phức tạp nhưng với hệ thống bài tập cũng dễ làm học sinh chán học nếu giáo viên không có sự thay đổi linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.
Đối với học sinh lớp 2, ở lứa tuổi này các em tâm lí các em còn hồn nhiên, sự tập trung chú ý chưa cao. Bên cạnh học là hoạt động chủ đạo thì nhu cầu chơi, nhu cầu được giao tiếp với bạn bè… vẫn tồn tại và cần thoả mãn. Hiểu được điều đó, trong quá trình dạy học, người giáo viên biết lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lí của các em sẽ đem lại hiệu quả cao. Dạy học bằng phương pháp “ trò chơi học tập” là đưa học sinh đến với các hoạt động vui chơi, giải trí có nội dung gắn liền với bài học. Trò chơi trong học tập có tác dụng giúp học sinh thay đổi động hình, chống mệt mỏi, tăng cường khả năng thực hành kiến thức của bài học, phát huy hứng thú, tạo thói quen độc lập, chủ động và sự sáng tạo của học sinh…
Xuất phát từ lý do trên tôi đã tìm tòi, nghiên cứu, đưa một số trò chơi vào trong bài giảng của mình, nhằm gây hứng thú cho học sinh lớp 2 khi học phân môn LTVC và đúc kết thành kinh nghiệm giảng dạy của mình “ Kinh nghiệm vận dụng Phương pháp trò chơi học tập trong dạy học Luyện từ và câu lớp 2”
II. Mục đích nghiên cứu:
– Nghiên cứu nội dung chương trình phân môn luyện từ và câu để nắm vững nội dung chương trình.
– Hệ thống thành các dạng bài, từ đó lựa chọn một số trò chơi phù hợp vào giảng dạy, nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh, nâng cao chất lượng học tập phân môn LTVC nói riêng,  môn Tiếng Việt nói chung từ đó giúp học sinh có khả năng sử dụng Tiếng Việt như một công cụ giao tiếp, học tập.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
– Nghiên cứu thực tế giảng dạy và học tập LTVC khối lớp 2, 3 trường tiểu học Thị Trấn Nga Sơn.
– Nghiên cứu nội dung chương trình SGK, tài liệu về các trò chơi, cách vận dụng các trò chơi trong dạy học LTVC lớp 2.
– Học sinh lớp 2C trường Tiểu học Thị Trấn Nga Sơn.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1. Phương pháp nghiên cứu lí luận:
– Đọc các tài liệu liên quan đến đề tài: Sách hướng dẫn giảng dạy TV2, Tạp chí giáo dục Tiểu học, trò chơi học tập Tiếng Việt 2.
– Nghiên cứu chương trình TV lớp 2, tài liệu hướng dẫn về đổi mới nội dung – phương pháp dạy học ở Tiểu học, chương trình bồi dưỡng thường xuyên.
– Tài liệu hướng dẫn trò chơi Tiếng Việt lớp 2.
– Nghiên cứu tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng, nghị quyết số 29 của TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.
2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
– Dự giờ đồng nghiệp .
– Sinh hoạt chuyên môn
– Khảo sát chất lượng học sinh.
3. Phương pháp thực nghiệm:
– Dự giờ đồng nghiệp.
– Tiến hành dạy thực nghiệm, đối chứng, trao đổi rút kinh nghiệm, đánh giá  của việc vận dụng đổi mới nội dung – phương pháp dạy học vào lớp 2C trường Tiểu học Thị  Trấn
– Quan sát việc học tập LTVC của học sinh.
– Thống kê chất lượng thông qua bài khảo sát.

PHẦN B : NỘI DUNG

I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC DẠY VÀ HỌC PH N MÔN LTVC
1. Vị trí, vai trò của phân môn luyện từ và câu
Ở lớp 2, phân môn luyện từ và câu là một môn học giữ vị trí chủ đạo trong chương trình Tiếng Việt mới của lớp 2. Ngay từ đầu của hoạt động học tập ở trường, học sinh đã được làm quen với lí thuyết của từ và câu. Sau đó, kiến thức được mở rộng thêm và nâng cao dần để phục vụ cho nhu cầu ngày một cao trong cuộc sống của các em cũng như trong lao động, học tập và giao tiếp.
Luyện từ và câu là môn học nền tảng để học sinh học các môn học khác trong tất cả các cấp học sau, cũng như trong lao động và giao tiếp trong cuộc sống, bởi nó giúp học sinh có kĩ năng nói đúng. Từ đó, sử dụng Tiếng Việt  một cách thành thạo làm công cụ tư duy để học tập giao tiếp và lao động.
2. Trò chơi học tập:
Trò chơi học tập là hình thức học tập thông qua trò chơi. Trò chơi học tập không chỉ nhằm chơi vui giải trí mà còn nhằm góp phần củng cố tri thức, kỹ năng học tập của các em. Với các đặc điểm riêng, trò chơi mở ra cho học sinh tiểu học một khả năng phát triển lớn. Các em được tiếp cận hoàn cảnh chơi, nhiệm vụ chơi, hoạt động chơi … từ đó các em lĩnh hội các tri thức sống động về thực tế cuộc sống xung quanh và tri thức khoa học. Bởi “chơi” là được sống hết mình và khác với hoạt động học. Các thành tích học tập cơ bản phụ thuộc vào bản thân các em còn sự thắng thua trong trò chơi mang tính ngẫu nhiên. Các em tham gia chơi với hy vọng chiến thắng và để khẳng định chính mình. Bên cạnh đó trò chơi tạo cho bản thân các em sự thư giãn thoải mái, vui vẻ.
Áp dụng phương pháp trò chơi vào dạy phân môn LTVC là đưa học sinh vào hoạt
động vận dụng. Học sinh phải thể hiện chủ động, sáng tạo để phát hiện điều cần học. Nó làm bớt đi sự căng thẳng khô khan không còn sự tẻ nhạt; đem đến sự sôi nổi, ham mê, hấp dẫn, say sưa tìm hiểu khám phá và lĩnh hội tri thức trong mỗi giờ học. Thành công của việc sử dụng trò chơi trong học tập là góp phần đạt được mục tiêu giờ học. Bởi vậy để đảm bảo cho sự thành công việc sử dụng trò chơi thì nội dung trò chơi phải gắn với mục tiêu bài học, luật chơi rõ ràng đơn giản, dễ nhớ, dễ thực hiện, điều kiện – phương tiện tổ chức trò chơi phong phú, chơi đúng lúc, đúng chỗ, đồng thời phải kích thích sự thi đua giành phần thắng giữa các đội tham gia.
II. THỰC TRẠNG DẠY HỌC CỦA PH N MÔN LUYỆN TỪ VÀ C U LỚP 2:
1. Thực trạng của giáo viên.
Tiểu học Thị Trấn là một trường luôn dẫn đầu về phong trào dạy tốt trong khối tiểu học của Huyện Nga Sơn. Trường có đội ngũ giáo viên vững về chuyên môn, nghiệp vụ, gần 100% giáo viên của nhà trường có trình độ trên chuẩn. Trong các kỳ thi giáo viên giỏi cấp huyện, năm nào nhà trường cũng có giáo viên đạt thủ khoa, có rất nhiều đồng chí có năng lực vững vàng, phương pháp dạy học linh hoạt, đã lôi cuốn được học sinh vào học tập.
Tuy nhiên, trong thực tế giảng dạy, qua thao giảng, kiến tập của giáo viên trong trường, đặc biệt là giáo viên khối 2(qua một số tiết LTVC) bản thân tôi và đồng nghiệp vẫn còn một số tồn tại:
– Một số tiết dạy chưa có sự đầu tư : đổi mới PPDH chưa triệt để, các hình thức tổ chức hoạt động trong giờ học Luyện từ và câu còn đơn điệu, nghèo nàn, phương tiện, đồ dùng dạy học chuẩn bị chưa chu đáo.
– Nhiều tiết dạy LTVC giáo viên đã sử dụng phương pháp “trò chơi học tập”, tuy nhiên chủ yếu chỉ ở những tiết thao giảng, dự giờ. Còn những tiết dạy hàng ngày trên lớp giáo viên còn ngại tổ chức trò chơi cho học sinh. Việc sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học chưa thực sự được chú trọng và chưa mang lại hiệu quả: tổ chức qua loa, chưa bài bản, chưa xác định rõ mục tiêu và tác dụng của trò chơi, lớp học ồn… dẫn đến giờ học chưa hiệu quả, chưa lôi cuốn được học sinh tham gia vào hoạt động học tập.
– Tài liệu nói về hình thức tổ chức trò chơi học tập còn hạn chế, một số tài liệu có đưa ra các hình thức trò chơi phong phú song chưa sát thực, không mang tính khả thi.
2. Thực trạng của học sinh.
Trường tiểu học Thị Trấn là một trong những trường chuẩn quốc gia mức độ 2 tốp đầu tiên của Tỉnh Thanh Hóa. Học sinh Trường Tiểu học Thị Trấn vốn có truyền thống hiếu học và có bề dày thành tích về học tập. Học sinh chủ yếu là con gia đình cán bộ, được các bậc phụ huynh quan tâm, tạo điều kiện về vật chất, tinh thần cho các em học  tập tốt. Vì vậy đại đa số học sinh của nhà trường tự tin, giao tiếp tốt, chất lượng học tập khả quan.
Bên cạnh những học sinh chăm học, vẫn còn một số em đang còn rất thờ ơ với việc học Tiếng Việt (vì có phân môn Luyện từ và câu ,Tập Làm Văn). Đây là một phân môn mới lạ với các em từ lớp một lên, có một số em bố mẹ cho đặt câu, viết đoạn ở nhà là khóc( Phụ huynh em Nguyễn Trí, Tấn Dũng, Lê Vy phản ánh lại). Vì vậy, kĩ năng giao tiếp, vốn từ ngữ, kiến thức về câu của các em rất hạn chế, điều này ảnh hưởng lớn đến chất lượng học tập của các em nói chung.