SKKN Một số biện pháp chỉ đạo giáo dục hành vi bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động ngày lễ, ngày hội

1. MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề tài

Thế giới ngày nay đang đứng trước nhiều thách thức, môi trường mang tính chất và quy mô toàn cầu. Sự ô nhiễm và sức tàn phá do con người gây ra đối với tự nhiên đã vượt quá năng lực tái sinh của quả đất. Con người đang ra sức phá hủy thiên nhiên vì sự sống của mình và do đó cũng đang phá hủy cơ sở sống của chính bản thân mình.

Vấn đề môi trường và bảo vệ môi trường ở nước ta hiện nay đang là vấn đề cấp thiết, tuy công nghiệp chưa phải là phát triển, trình độ đô thị hóa còn thấp. Đất nước ta đã trải qua ba cuộc chiến tranh kéo dài gần 40 năm, tình trạng chiến tranh đã kìm hãm sự phát triển và hủy diệt môi trường sống một cách khủng khiếp nhất, với một cường độ mãnh liệt nhất và trên một quy mô rộng lớn. Đó là yếu tố xã hội và quốc tế có tác động tiêu cực nhất đến môi trường, đã để lại những hậu quả trực tiếp, tàn nhẫn và bi thảm, có ảnh hưởng sâu sắc, kéo dài qua nhiều thế hệ mà nhân dân Việt Nam phải gánh chịu và khắc phục.

Môi trường có tầm quan trọng đặc biệt đối với đời sống của con người, đối với sự phát triển kinh tế – văn hoá của đất nước, của nhân loại. Cùng với sự phát triển vượt bậc về kinh tế, văn hóa… thì đó là sự suy thoái nặng nề về môi trường. Ta có thể thấy thiên nhiên chưa bao giờ nổi giận một cách đáng sợ như trong những năm đầu của thế kỉ XXI, qua hàng loạt vụ sóng thần, lũ lụt rồi đến hạn hán, động đất đến dịch bệnh, ô nhiễm … trên toàn cầu và đã kéo theo những hệ quả khó lường, để lại những hậu quả rất lớn mà chúng ta phải gánh chịu.

Vậy nguyên nhân từ đâu? Có rất nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường như nạn phá rừng, khai thác gỗ trái phép, khí thải từ các phương tiện giao thông, từ các nhà máy công nghiệp, rác thải từ sinh hoạt và công nghiệp, nông nghiệp như sử dụng thuốc trừ sâu không đúng cách,… Trong đó, nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến gây ô nhiễm môi trường chính là ý thức của con người do thiếu hiểu biết, vì những lợi ích cá nhân trước mắt, lợi ích cục bộ mà không màng đến hậu quả trầm trọng xảy ra về sau, đó là đã tự mình hủy diệt môi trường tạo ra hiểm họa khôn lường cho cuộc sống của chính con người.

Bảo vệ môi trường hiện là một trong những mối quan tâm mang tính toàn cầu. Ở nước ta bảo vệ môi trường cũng đang là một vấn đề quan tâm sâu sắc, là vấn đề nóng bỏng đang được rất nhiều các cấp, ngành quan tâm chỉ đạo. Nghị quyết số 41/NQ-TW ngày 15/11/2004 của bộ chính trị về tăng cường công tác bảo vệ môi trường trong thời kì đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước; Quyết định số 1363/QĐ-TTg ngày 17/10/2001 của Thủ tướng chính phủ về việc phê duyệt đề án “ Đưa giáo dục bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục Quốc dân” và Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày ……….của Chính phủ về một số vấn đề cấp bách trong lĩnh vực bảo vệ môi trường yêu cầu các Bộ, ngành, UBND các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương tập trung chỉ đạo, thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.và định hướng đến năm 2020 đã tạo cơ sở pháp lí vững chắc cho những nỗ lực và quyết tâm bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển một tương lai bền vững cho đất nước.

Bậc học mầm non được xem là giai đoạn quan trọng nhất để đặt nền móng cho việc giáo dục bảo vệ môi trường, điều đó được thể hiện qua nội dung: “Cung cấp cho trẻ em hiểu biết ban đầu về môi trường sống của bản thân nói riêng và con người nói chung, biết cách sống tích cực với môi trường, nhằm bảo đảm sự phát triển lành mạnh về cơ thể và trí tuệ” [1]. Ngày 21/4/2006 Vụ Giáo dục Mầm non đã có công văn hướng dẫn thực hiện Chỉ thị số 02/2005/BGD&ĐT về “Tăng cường công tác giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non giai đoạn ……….” đối với các trường mầm non “Đảm bảo 100% giáo viên được tham gia bồi dưỡng hàng năm về các nội dung giáo dục bảo vệ môi trường. Đưa nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào các hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ một cách hợp lý, tổ chức thi giáo viên dạy giỏi về giáo dục bảo vệ môi trường, thi rèn kỹ năng sống văn minh của trẻ, xây dựng môi trường mầm non xanh- sạch- đẹp và an toàn.”[2].

Lứa tuổi mầm non là giai đoạn rất nhạy cảm để phát triển ý thức về sự tôn trọng và chăm sóc môi trường thiên nhiên xung quanh trẻ, việc giáo dục hành vi bảo vệ môi trường cho trẻ ở giai đoạn này là rất cần thiết. Những vấn đề xảy ra liên quan tới cuộc sống hiện thực luôn là tâm điểm thu hút trẻ quan tâm tìm hiểu cho nên các ngày hội ngày lễ trở thành nội dung giáo dục hết sức phù hợp để đáp ứng nhu cầu nhận thức của trẻ. Giáo dục bảo vệ môi trường thông qua ngày lễ, ngày hội là nuôi dưỡng trí tuệ và tâm hồn trẻ. Không những thế, những trải nghiệm trong hoạt động với môi trường ở giai đoạn này có ý nghĩa rất lớn đến ý thức bảo vệ môi trường của trẻ trong những giai đoạn tiếp theo.

Hiện nay, bậc học Mầm non đã có nhiều biện pháp thúc đẩy giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ, như mở các lớp bồi dưỡng về giáo dục bảo vệ môi trường hàng năm cho giáo viên, có rất nhiều công trình nghiên cứu về việc đưa nội dung giáo dục bảo vệ môi trường vào chương trình chăm sóc – giáo dục trẻ… Tuy nhiên, vấn đề bảo vệ môi trường vẫn là vấn đề mới trong giáo dục mầm non do thời lượng ít, nội dung rời rạc chưa có hệ thống, hầu hết chỉ chú trọng vào hiện tượng, thực tế chưa có một hoạt động nào dành riêng cho giáo dục môi trường ở trường mầm non. Các kiến thức, kĩ năng giáo dục bảo vệ môi trường, sự hiểu biết về phương pháp giáo dục bảo vệ môi trường của giáo viên còn hạn chế… Điều này làm cho giáo viên lúng túng trong việc cung cấp kiến thức, kĩ năng cũng như phát triển và duy trì mối quan tâm của trẻ đối với môi trường. Chính những lễ hội diễn ra mới thật sự là đối tượng thu hút sự quan tâm của trẻ, nội dung của nó chứa đựng tất cả những điều cần thiết để cụ thể hóa biểu tượng giáo dục của trẻ và giáo dục tình cảm cho trẻ. Vì vậy giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ thông qua ngày lễ, ngày hội sẽ góp phần mang lại hiệu quả hơn. Xuất phát từ những lí do trên, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo giáo dục hành vi bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi thông qua hoạt động ngày lễ, ngày hội trong các trường mầm non trên địa bàn huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa”.

2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số biện pháp giáo dục hành vi bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua các ngày lễ, ngày hội trong các trường mầm non nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục môi trường cho trẻ ở trường mầm non.

3. Đối tượng nghiên cứu

Một số biện pháp giáo dục hành vi bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi thông qua các ngày lễ, ngày hội. 

Học sinh, giáo viên, phụ huynh của 4 trường Mầm non trên địa bàn huyện.

4. Phương pháp nghiên cứu

– Phương pháp quan sát:

Tôi tiến hành quan sát hành vi của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trong các hoạt động và sinh hoạt ở trường mầm non. Đồng thời, kết hợp quan sát hoạt động của giáo viên trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục trẻ để có cơ sở đánh giá thực trạng giáo dục hành vi bảo vệ môi trường cho trẻ ở trường mầm non hiện nay. 

– Phương pháp điều tra:

Điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến đối với 20 giáo viên của 04 trường mầm non thuộc địa bàn  huyện Lang Chánh: Trường mầm non Thị Trấn; trường mầm non Đồng Lương; trường mầm non Yên Khương; trường mầm non Giao Thiện và 40 phụ huynh của các trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.

– Phương pháp đàm thoại:

Đàm thoại với giáo viên, phụ huynh trẻ và trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi về những vấn đề liên quan đến các biện pháp mà giáo viên đã sử dụng trong quá trình giáo dục hành vi bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.

– Phương pháp thống kê toán học, xử lý số liệu.